Ferri nga Dante Aligieri...

Ndaj Zotit, vehtes, fqinit perdorohet
Dhuna, mbi ata vete ose mbi gja
Te tyne; qarte do e shohesh mbas do kohet.

Me e plagose rande o fare ti me e vra
Mundesh nje fqinin tand, e atij gjane
Ia prish, ia ndez o mundesh pre me I ra, -

Pra ata qe shkaktuen plage ose qe vrane,
E shkatrrimtare e cuba I gjen zhyt
N’brezin e pare, ne ceta t’ndryshme jane.

Ngajhere njeriu vehtes I kcen ne fyt
O giane e vet ckatrron; prandej I ke
N’brezin e dyte, tue u qa tani pa fryt,

Ata qe fij’n e jetes s’vet kane pre,
N’loje humben pasunite o I shkrine e n’vaje
E cuen ate jete, ku duhet t’kesh hare.

Kunder Hyjnise njeriu dhune mund te baje
Tue e mohue ose tue blasfemue,
Tue shkele natyren, miresine e saj.

Prandej nje brez ma I ngushte vule u ka vu
Sodomes e Kaorses; dnon pa shprese
Ata qe Zotin rrijne tue e mallkue.

Njimtine, mekat qe s’qitet ne harrese,
Mund ta perdoresh n’ke t’beson pa u tute
Ose tek ai, I cili s’te zen bese.

Ky lloj I fundit lidhjet I keput
Te dashunise, qe lind bashke me njerine;
Prandej n’rrethin e dyte jane per cdo skute:

Hipokrizi e lajke, kush ndjek magjine,
Falsifikimi, vjedhja e simonija,
Ke n’plehna tjere rrufjanin, batakcine.

vazhdon...

N’llojin e pare braktiset dashunija
Qe fal natyra e cka njeriu I shton,
Nga rrjedh I gjithe besimi e afersija.

Prandej n’rrethin ma t’ngushte, mu n’thelb qendron
Te rruzullimit, ku seline ka Dite,
I torturuem perjete kush tradheton.>

E une: < Mesues, te me sqarosh ti dijte,
Pjeset e honit fare mire I shquen
Dhe popullsine e tij drejte paraqite,

Por m’thuej: ata n’kenete e ata n’furtune
Rrembye e barte, qe shiu e rreh krejt qulle,
O ata qe I pame kah shaheshin me dhune,

Pse s’I kane fute ne kete te zjarrten kulle
Per dnim, ne qofte se I mnin ai Zot I larte?
Ne qofte se jo, pse vuejne ashtu?>. M’u suell

Ne kete menyre: < Ti cka po flet percart
E je ngatrrue ma fort se tjeter here?
Mos valle dicka mendon qe s’e shoh qarte?

Nuk te kujtohen ato fjale me vlere
T’Etikes sate, holle ku jane permendun
Tri prirjet, qe Zotyne urren ngahere,

Cfrenimi I plote e shtazerija e cmendun
Dhe shpirtligsija? Si cthurja e pamase
S’e fyen aq Hyun e s’shahet pra aq dendun?

Po ta studjosh cka thashe une ne kete rase
E n’qofte se ata te dnuem ne mend I mban,
Qe jane tue ba pendese jashta kalase,

Ti do kuptosh se pse I ndane vecan
Nga kta te mbrapshte, e pse jo aq pa meshire
Hakmarrja e Perendise u bje cekan.>

vazhdon...

< O djell, qe syte e mjegulluem I dlir,
kaq me kenaq kah jep te qarte shpjegimin,
sa jo te dij, - t’dyshoj me vjen ma mire.

Pak mbrapa, lutem, hidh tani veshtrimin, -
I thashe, - atje ku thue fajdeja fyen
Mirsine hyjnore; zgjidhma, pra, dyshimin!>

< Filozofija, per ke thelle I hyn, -
m’u gjegj, - tregon jo vetem ne nje ane
se si natyra fillin nga Zotyne

e arti I hyjnueshem e ka zane;
e ne studjosh Fiziken tande, do t’I
gjejsh krejt mendimet, jo kah fundi jane,

aq arti juej, persa ai asht I zoti,
natyren ndjek si nxanes plot me zell;
pra artin tuej nip gati e ka Zoti.

Natyra e arti, n’qofte se nder mend sjell
Gjenezen q’prej fillimi, njerezvet
U ka dhane t’mbaren, I ka mbajte e knelle.

Por fajdexhiu rruge tjeter fare gjet;
Natyre e art mbadore ai I len,
Se diku tjeter var shpresen e vet.

Por t’I lame fjalet, t’ecim me pelqen;
Hyllsija e Peshkut n’horizont veton
E Qerrja siper Korit vend po zen, -

Larg asht rrepina, qe perposh na con.>

Kenga XII


Ishte ai shpat, ku gati u bame per zbritje,
Gurishte e rrmyeshme; e cka pame me sy,
Vec ta shikosh te ngjallte neveritje.

Porsi nga rreshmja qe, tue u rrekellye,
Kndej Trentit ne Adigje shkoi e ra,
O per termet o n’rraje pse mali ish grrye,

Krejt brinja, c’merr nga maja prej ku u nda
E deri poshte, qe ish rripe e lemuet,
Tash asht zhurine, pra ke se ku me I ra, -

E tille ishte rrepina e shemtuet;
E mu ne zgrip te zgavrres copetue
Turpi I Kretes sa gjane gjate rri shtruet,

Ai qe ne lope te rreme qe krijue.
Porsa na pa, vehten kafshoi me dhambe,
Kaq fort nga inati I madh u pezmatue.

Mesuesi I urte ia pati me piskame:
< Ke frike se ky mos asht duka I Athines,
ai qe ne bote vdekun te vu nen kambe?

Cporru ti, shtaze! S’po I zbret jo ky gremines
Stervite prej motres sate, por asht qase
Me pa cka vueni ju, shpirtna t’errsines! >

Porsi njaj dem qe lakun kput, trumhase,
Kur mu ne koke per vdekje e kane godite,
Kambe dot nuk luen e rri tue u perplase,

I tille dhe Minotauri u ba paprite;
E prisi I mprehte at’here: < Vrik kape shtegun!
Sa asht n’terbim, ma lehte e ke me zbrite. >

Keshtu teposhten na filluem me ndjekun
E pesha e trupit tim zu t’I rrezoje
Guret, qe binin kamba n’ta tue prekun.

vazhdon...

Ecja n’mendim; e ai: < Per kete rrenoje
Ti ndoshta po mendon, ruejte cep me cep
Nga inati I bishes qe nuk lashe t’vershoje.

Kur per te paren here ne kete gazep
Te ferrit zbrita, due ta kesh te qarte,
Ky shpat ketu ka qene vec shkamb e shkrep.

Por pak ma pare se Ai nga qielli I arte
Ketu te vinte per te madhen pre,
Qe ia hoq Dites n’rrethin ma te larte,

Nga kater anet ky I ndyti dhe
U trand aq fort, sa thashe se gjithesija
Ndjeu dashuni; e asish qe besojne ke

Se shum here bota ra nga dashunija
Ne kaos; pra n’ate rase shkamborja plake
Ketu e gjetiu u shemb e u ba thermija.

Ngul syte tash ne lugine! E gjakta brrake
E vale asht afer; mbrende rrijne tue u zi
Ata qe duert e veta kane pergjake.>

Zemrim I cmendun, o e verbte lakmi,
Qe aq na grah ne t’shkurten jeten tane,
Pastaj keqas na qull n’perjetesi!

N’trajte harku pashe at’here nje grope te gjane,
Qe bante pjese ne t’rrumbullaktin rrah;
Kete gja ma pare mesuesi ma kish thane.

E rreth e rrotull bregut krah per krah
Vraponin, shgjetat n’dore porsi gjahtare,
Kentaurat, si dikur n’ate bote per gjah.

Tue zbrite kur na hetuen, u ndalen mbare
Dhe tre u ndane vecan perbri rrekese,
Me harqe e shgjeta zgjedhun qysh ma pare.

vazhdon...

Njani leshoi nje za si kokrra e rrfese:
< Cfare dnimi ju po uleni me vuejte?
Flisni pa luejtun kambe o ju rashe krese! >

< Vetem Kironit gjegjen ia kem’ ruejte,
sa t’vijme ma prane, - ia ktheu mesuesi qete, -
per t’zeze gjithmone zemrimi te ka mujte! >

< Nesi ai asht, - tha dhe me preku lete, -
qe vdiq per Dejaniren vashe plot nur,
vehtes se vet ia muer ai hakun vete.

Ai n’mes, koke-ulet, syte mberthye n’krahnuer,
Kironi asht, qe rriti Akilin trim;
E tjetri – Foli idhnak e shpirtmizuer.

Me mija I siellen gropes pa pushim,
Tue shigjetue cdo shpirt qe rregull prish
E del mbi gjak jo aq sa e ka denim. >

Na iu afruem ma fort t’shkathtavet bishe;
Kironi nxuer nje shgjete e zu t’sheshoje
Per nofulla mustaqet fare shprishe.

Lirue mbasi e pat te madhen goje,
Shokeve u tha: < Me sy a keni ndjekun
Si I dyti guret luen kahdo te shkoje?

Keshtu s’asht pa se ban nje kambe e vdekun!>
E kur iu qas te gjoksi prisi I mire,
Aty ku dy natyrat kane t’perpjekun,

Iu gjegj: < Ai asht I gjalle, une e kam prire,
I vetem fill, n’keto errsinat tueja;
Ka ardhe ky per nevoje, jo per endire.

Nderpreu ne gjysem kangen < aleluja >
Ajo qe me ngarkoi mbi krye t’I rrij;
As ky as une s’kem’ vjedhe gjana te hueja.

vazhdon...

Por, pash ate force, qe po me ban t’I bij
Ketij shtegu te eger per hata,
Na jep njanin prej tuejve te na prije,

Te na tregoje kah shkohet neper va
E te ma mbaje mbi vithe kete njerine,
Se nuk asht shpirt qe ngrihet per hava.>

Kironi atbote u suell n’e djathte te tijne,
Nesit I tha: < Kthe pas! Ke me I drejtuem
Dhe mproji n’qofte se sheh te tjere qe vine.>

Me ate shoqnues besnik rrugen vazhduem
Bregut te lumit, ku ne gjak te ndyte
Tue u zi vikatshin shpirtnat e denuem.

Pashe aty njerez der ne vetlla zhyte;
Kentauri tha: < Tirane ketu ke plot,
Qe tue plackite cuen jeten e tue mbyte;

Cdo dhune barbare lajne ketu me lot.
Leka asht ketu, Dionisi zemergur,
Qe e mundoi Siciljen per sa mot.

Ai balle atje asht flokeziu mizuer
Kont Acolini; tjetri, floket ar,
Asht Obic d’Esti, qe shpirtin ia nxuer

I biri doc ne boten tej ma pare.>
Poetin vrejta e ai m’tha keto fjale:
< Tash m’ke te dyte, ky asht per ty I pare!>

Pak ma andej Kentauri, tue u ndale
Mbi disa njerez der ne fyt mbulue
Nga gjaku I thelle qe gurguron I vale,

M’tregoi nje shpirt qe vuente krejt vecue.
< Ai n’prehen t’Perendise, - tha, - zemren cau,
qe mbi Tamis dhe sot jane tue e nderue.>

vazhdon...

Tjere pashe pastaj, qe jashta atij vau
Nxjerre kishin kryet o gjoksin leshatak;
Njohta disa nga ata qe syni pau.

Lumi, qe ulej vazhdimisht nga pak,
Tash t’pervelonte vetem kambet; vane
Na e kaluem ne kete cekine me gjak.

< Sikur po e sheh me sy si nga kjo ane
kjo vale e gjakut sa po vjen cekohet, -
Kentauri tha, - kshtu bese due me ma zane

Se n’anen tjeter shton ky gjak I ngrohet,
Dersa t’arrihet ne ate vend te mjere,
Ku tiranija egersisht ndeshkohet.

Drejtesija hyjnore atje ther
Atilen, qe pat qene kerbac per bote,
E Pirr e Sekst; dhe pa pushue nje here

Ne gjak te vluem do derdhin lot te kote
Ai Rinier Paci dhe Rinier Korneti,
Qe rruge nuk lane pa pre.> E atebote

Vaut prap I ra e sy me sy na treti.

Kenga e XIII


Nesi ende s’kish dale ne tjetrin breg,
Kur na u futem ne nje pyll t’pasosun,
Ku s’shihej kund me sy as shenje as shteg.

Jo flete te blera, por ne zi ngjyrosun,
Dege t’drejta jo, por nejce e te ngatrrueme,
Pa fruta, krejt me thepa t’helmatosun.

Nuk gjejne kso shkurresh t’ashpra e te dendsueme
Ato bishet e egra, qe aq menijne
Korneto dhe Cecine, toke te lavrueme.

Te mbrapeshtat Harpije ketu rrijne
Qe dbuen trojan’t nga Strofadet unji,
T’zeza tue parafole, qe ma vone vijne.

Flatra te gjana, ftyren si njeri,
Kambet me kthetra, barkun n’pupla mblue,
Nder ato bime per bind rrijne tue psherti.

E prisi I mire: < Ma mbrende nuk due me t’cue,
Se je n’brezin e dyte une pa ta thane,
Ketu do jesh, - vazhdoi ai me tregue, -

Deri sa t’kesh arrijte te e ndezta rane;
Por hapi syte, se ke me pa paprite
Gjana, sa syve tuej bese mos me u zane >.

Kudo degjoja njerz tue fsha, tue brite,
Por kund njeri me sy nuk po veshtroja,
Prandej u ndala pa ba za, habite.

Besoj se ai besonte, qe une besoja
Se gjithe ai za mund t’dilte n’per morrize
Nga njerz te fshehun nga e pyllit mbloja.

< Ne qofte se then, foli I shtrenjti pris, -
ndo’j degez nga ndonjana nder kto bime,
mendimet qe ti ke kane per t’u grise. >

vazhdon...

Atbote une doren time tue e shtrime
Nje gem keputa n’nje kacube, mbas pak
< Pse po me shkyen?> - ai trung leshoi nje brime.

E kur filloi me u ri pastaj ne gjak:
< Pse me caplon? – ia nisi tue u germushe, -
si nuk te ndjeka ai shpirt dhimbje ndopak?

Njerz dikur qeme, por tash jem kthye n’gemushe,
Ty dora duhej t’kishte ma meshire
Shpirten gjarpijsh po t’ishim neper fushe. >

Sikur nje dru e njome, e ndezun mire
Nga njena ane, n’ane t’kundert psheretin
Edhe cijat prej eres neper bire,

Ashtu nga ai gem riguen edhe u perzine
Fjale edhe gjak; prandej une e leshova
Pertoke, nga frika te dy krah’t m’u ngrine.

< Po te kishte zane bese edhe pa prova, -
I gjegji prisi im, - shpirt I coptuem,
Cka n’vargje t’mija qysh ma pare pershkrova,

Doren e vet kah ti s’do e kish drejtuem;
Por fakti I pabesueshem me ka shty
Ta nxis per nje veprim, qe asht tue m’randuem.

Por thuej kush je e ky si shperblim ty
Ka per ta ngjalle kujtimin per cdo skute
Te botes, ku te drejte ka ky me u kthye. >

E trungu: < Aq fort ti zemren po ma zbut
Sa nuk hesht dot. Keq pra mos te ju vije,
Ne qofte se ne bisede po due me u fute.

Jam ai qe celsat dijta n’dore t’ia shtij
Zemres se Federikut; tue I vertite
Ambel, here mbyll here cel, munda t’arrij

vazhdon...

Te zemra e tij kend mos te la m’u avite;
Besen ia mbajta t’lartes zyre, e mbyte
E pata vehten, puno nate e dite.

Por smira, kjo lavire, qe s’I heq syte
Nga selija e Cezarit asnjehere,
Vdekje per t’gjithe, ne kurte ves I ndyte,

Ndaj meje ndezi flake shpirtnat e tjere
Dhe ndezja e tyne ndezi Augustin krejt,
E m’u kthye n’vaje cka pata lavd e ndere.

Ky shpirti im, qe pezmi ish tue e brejte,
Me vdekjen tue dashte pezmit me I shpetue,
Ndaj vehtes sime t’drejte m’bani t’padrejte.

Pasha te rejat rranje te ketij dru,
Kurr nuk ia theva besen zotenise,
Qe ishte aq I denje per t’u nderue.

N’se kush prej jush n’ate bote prap ka me u nise
T’ma naltoje emnin tim, qe poshte ka ra
Nga cpifjet e frymzueme prej zilise. >

Priti paksa, pastaj: < Mbasi s’ban za, -
M’u suell poeti, - kohen mos e bir,
Por foli ne pac pyetje per t’I ba!>

At’here prisit I thashe: < Fol ti ma mire,
Mjaft qe deshira im te plotsohet,
Se prej dhimbjes te shprehem kam veshtire.>

E ai filloi: < Ishalla vertetohet
N’ate bote deshira e drejte, qe n’zemer t’dridhet,
Shpirt I burgosun; nga ne te kerkohet

Me lutje, t’na tregosh ne c’menyre lidhet
Shpirti nder dege; na thuej ti mundesisht
A thue ka ndodhe qe kush prej tyne t’zgjidhet?>

vazhdon...

Ahera trungu fryni fuqimisht
E u shndrrue gjithe ajo ere ne keto fjale:
< Cka deshet, do degjoni shkurtimisht.

Porsa nga trupi shpirti te kete dale,
Nga trupi, qe vete mbyti me dore t’vet,
Minosi n’gryke te shtate e hjedh pa u ndale.

Bie ne pyll, e aty ku ndeshet njet,
Aty ku fati e flak prosi shgjetore,
Rranjet e veta lshon e gema qet;

Del si fidan, rritet si lande pyllore;
Gjethet e saj harpijet I kane gjelle,
Dhimbje shkaktojne, dhimbjes I gjejne dritore.

Si tjeret, trupat ketu kem’ me I sjelle;
Por jo ma qe t’I veshim perseri,
Se s’asht e drejte te marrish cka ke hjedhe.

Do t’I terheqim zvare, n’kete erresi
Pylli nder dege do varen trupat tone,
Sejcili vare n’ate shpirt, qe pat merzi. >

Mbi trung ishte terheqe vemendja jone,
Pandehnim se dic donte prap me thane,
Kur, ja, degjuem na nje te forte jehone,

Si ai qe degjon befas nga nje ane
Derrin qe vjen e ata qe I dalin n’prite,
Qejt lehin e ulurin krejt pylli I gjane.

Do shpirtna, ja, nga I majti breg paprite
Ia behen cveshe, dermishe, tue nga rrufe
N’per pyll, perdhe me turr deget tue qite.

I pari briste: < O morde, tash ku je? >
Tjetri, qe I bahej vrapi se I del huq,
I thrriste: < O Lan, ti kaq I shpejte nuk qe

vazhdon...

N’beteje te Topos, dheu kur n’gjak u kuq!>
E ndoshta pse nuk kishte ma ai fryme,
Mbi nje kacube u rrzue e ra palmuc.

E mbas tyne krejt pylli ishte plym
Me bushtra zi, te vrullshme e te deshrueme,
Porsi langojt qe hekrat kane shperthyem.

Mbi ate qe mbet u lshuen si te terbueme,
Pastaj me dhambe ta bamen cike e cike,
Hiken, ne goje gjymtyret e dermueme.

Prisi doren ma muer e, mue tane frike,
Me coi te cufrra kot qe shkrihej n’vaje
Per trup gjymtue ku gjaku rridhte pike.

< O Jake nga San Andrea, - zani I saj
gulshonte, - cka fitove qe mburoje
gjete ne mue? Per ty faje pse t’laj?>

Kur iu afruem, mesuesi zu t’I thoje:
< Po ti kush je, qe kjan me aq pikllim
tue fole e gjak tue rrjedhe nga keto goje?>

E ai: Paskeni ardhe si shkyhemi ma pa
E po shihni ne mue te ziun gjymtim,

M’I mblidhni deg’t e shkurres trishtas ra!
Une qeshe nga ai qytet qe mburojtar
Baptistin muer, hoq Marin: per kete gja

Ky kurr nuk do ta laje te sillet mbare,
E po mos t’ishte ftyra e tij mbi ure
Te Arnit, sikur qe gjithmone ma pare,

Qytetaret, qe e themeluen dikur
Mbi hi e pluhun, t’vetmet gja qe mbeten
Nga Atila, s’do te ngrinin n’kambe nje mur.

Shtepine trekambsh une bana e vara veten.>

Kenga e XIV


Per vend te lindjes me ngushtoi dashnija,
Sa tok ia mblodha gjethet e shperndame
E atij ia ktheva qe I kish ra zalija.

Mbrrijtem ma n’fund n’ate ven ku asht I ndame
I dyti brez nga I treti, atje mue
M’u cfaq si drejtesija bante nam.

Cdo gja te re qe pashe per me tregue,
Po them se na ia behem n’nje djerrine,
Qe bime ne shtrat te vet s’len me bulue.

I dhimbshmi pyll krejt rrotull e perfshin
Porsi kunore, si pyllin brraka trishte;
Na hapat ndalem buze asaj shkretine.

Aq perveluese rana e dendun ishte,
Sa as Katoni kurr kamben e tij
S’e pati vu ne nje te tille ranishte.

Hakmarrja jote, Zot, o Perendi,
Se c’tmer e frike atij duhet t’I kalle,
Qe do lexoje cka pashe me syte e mij!

Vraponin turma lakur neper zall
Tue qa e tue lotue te zine mjerim,
Por s’njajtes vuejtje nuk I bajshin balle.

Sa rrinin shakull n’shpine gjithe deshperim,
Disa, te ulun ndeje, grusht ishin ba,
Dhe rend e rend te tjeret pa pushim.

Turmen qe rendte s’e numronte gja;
Te shtrime ishin ma pak, por nen ate tmer
Me gojet shkrumb ma fort thrrisnin tue qa.

Permbi ranishte pa ia me njehere
Nje shi prej flakesh binte fije-fije
Ngadale, si bora alpesh kur s’ka ere.

vazhdon...

Si Leka, mbi ate dhe te nxehte Indije,
Pau tue pikue persiper ushterise
Copa flakesh der n’toke pa u shkime njefije,

Prandej te gjithe I urdhnoi I forti pris
Te rrinin tue shkele rrah’n e perveluem,
Qe te mos hapej flaka shkretetise, -

Ashtu reshte n’ate ferr zjarri I amshuem;
E rana, porsi eshke ne gur e unur,
Ndizej, dhimbjet tue shtue nder te denuem.

Si n’valle I leviznin t’shkretat duer
Pa da andej-kendej, nga trupat vale
Tue shkunde te fresktat flake te zjarrit flure.

< Mesuesi im, - ia solla keto fjale, -
qe mposht cdo gja vec djajve, qe mizore
te porta e ferrit deshen me na ndale,

kush asht, valle, ai vigan, qe s’merrka n’dore
kaq zjarr, e rri percmues e pa u perpjekun
dhe duket se s’po e piqka gjithe kjo bore?>

Kur vrejti se kah ai ishte terhjekun
Kureshtja ime, vete m’u gjegj ma pare
Tue brite: < Si qeshe I gjalle, jam edhe I vdekun!

Le ta lodhe Jovi t’fortin farketar,
Nga I cili muer rrufene edhe, titan,
Me te me shigjetoi e m’bani zhar,

Le t’rrahin sa te duen kudhe e cekan
Ne Mongjibel, ne farketore t’zeze,
E te vikase: < Vullkan! Ndihme, ndihme, aman!>

Si n’Fleger, kur beteja pat qene ndeze,
E le te me qelloje me force t’pamate; -
Krejt kot e ka, s’perulem dot, per bese!>

vazhdon...

Me t’madhe prisi at’here t’I ka piskate,
Sa kurr degjue s’I kishte une aq za:
< O Kapane, shi n’kete kreni qe zgjat,

qendron ndeshkimi qe ti je tue la;
terbimi yt vete po t’denon perjete
ma teper se sa flaket ne shulla.>

Pastaj m’u suell e tha, n’fytyre me I qete:
<qytetin Tebe; pat e vazhdon t’kete

ndaj Perendise meni qe gja s’e shuen;
por, bash ashtu si ia perplasa n’sy,
furine porsi stoli ne gjoks ia vune.

E tash eja mbas meje, pa u shty
Mbi rane te kobshme ku po digjen flaket;
T’ecesh rranze pylli asht ma mire per ty.??

Te heshtun mbrrijtem te nje lum si I gjaket,
Qe I vogel fill prej pyllit rrjedh rreke;
Sa here qe e kujtoj me vjen te paket.

Sikur nga Bulikami del nje she
Ku marrin ujet vajzat mekatare,
I tille derdhej dhe ky mbi t’ndeztin dhe.

Krejt shtrati I tij e brijte veshe ishin fare
Me gure, si edhe brigjet ne dy ane:
Pra duhej ece bash kesaj rruge vetare.

< Nder sa e sa gjana qe der tash kam thane,
qyshse na I jemi fute se madhes dere
neper te cilen mund te hyjne te tane,

ti nuk ke pa me sy kurrndonjehere
gja ma per bind se uj’t e ksaj rrekeje,
ku flaket pa ra mire shkimen mejhere.>

vazhdon...

Me keto fjale mesuesi u kthye prej meje,
Mbasi e luta gjelle me me dhurue
Tani qe me kish zgjue deshire nder deje.

< Mes detit asht nje vend perdhe rrafshue, -
prisi me tha atbote, - e quhet Kreta,
nen mbret te saj pa faj njerzt kane jetue.

Mali I saj Ida gjithe kroje te qeta
E pyje gjelberore dikur kishte,
Por tash s’ka tjeter, vec troje te shkreta.

Rea per djep t’sigurte e zgjodh, ferishte
Kur t’birin pat, dhe qe ma mire me e fshehe,
Vajin e djalit fill me klithje e prishte.

Mbrenda atij mal nje plak hierande rri ngrehe,
Shpinen e vet Damiates ia drejton,
Drejt Romes si n’pasqyre dy syte I mpreh.

Ar I kulluet mbare koka I xixellon
Dhe argjend krahet edhe parzmi unji,
Baker der n’rranze te kofsheve I veton;

Cka merr ma poshte e ke hekur te zi,
Por kamba e djathte asht prej argjilit pjelle, -
Mbi kete ma fort mbeshtetet trupi I tij.

Gjithe trupi, pervec kokes, pre asht thelle,
Nga camja curril lotet poshte pikojne
E, mbare tue u bashkue, shporojne ate shpelle.

Me rrjedhe te tyne ne lugine formojne
E Akeron e Flegeton e Stigje,
Mandej neper kete lug te ngushte kalojne

E mbrrijne atje ku s’gjen me zbrite ma shtigje,
Kocitin tue perftue; c’mocal asht ai
Do e shohesh vete, - ketu s’te jap pergjigje.>

vazhdon...

Kenga e XV


Ecnim ne njanin prej atyne shtigjeve,
E avulli I rrekese, tue u ngrite I rande,
Flaket I fikte ujit edhe brigjeve.

Si ne bregdet, c’merr Bruzhe edhe Visande,
Tue drashte batica e eger se I rremben,
Ngrejne penda t’larta banoret flamande;

Si padovanet, Brenta ku shperthen,
Shpejtojne me mprojte keshtjellat, njerezine,
Ma pare se Kiarentanen vapa e zen;

Po n’ate menyre dhe keto brigje vine,
Dhe pse jo aq te nalta e te medha
I ngriti ai qe n’to tregoi mjeshtrine.

Pyllit I ishim shmange te dy aq, sa
Ku ishte s’do te dija me dalluem,
Dhe sikur mbrapa t’isha sjelle me pa,

Kur, ja, na dolen para do t’mallkuem
Te cilet asaj pende I binin anes
E rrinin vazhdimisht tue na veshtruem

Si kqyret nje njeri nen drite te hanes
Se re; dhe syte I rrudhnin ato hije
Sikur prestari plak ne bire t’gjylpanes.

Keshtu, sodite prej gjithe asaj morije,
Me njohti njani e menjehere me kapi
Per kind t’petkut, tue brite:

Kur doren shtriu e ai drejt meje capi,
Veshtrimin ngula ne fytyr’n e pjekun,
E ajo fytyre e djegun n’cas m’ia hapi

Perden mendjes, dhe e njohta ate te vdekun;
I gjegja at’herë me gisht kah sytë e tij:


vazhdon...

E ai: N’qe se Brunet Latini don dy fjalë
Me I shndrrue me ty, nda vargut orguzi.>

e sa të doni vecas rrijmë të ndamë,
n’lejoftë ai me të cilin ktu kam dalë.>

ndalet një cas, do shtrihet njëqind vjet,
pa mujtë me u mprojtë, kur flakët bijnë si namë.

Ti ec ma tej, e une do te rrij ngjet;
Pastaj prap do ta za ceten ftyre-nxime,
Ku ne amshim kush qan e kush bertet.>

Me I zbrite nuk po guxoja rruges sime,
Perkrah me I shkue; tue ece koke-ule une rrija,
Si rrihet prane te madhit me nderime.

ketu te pru, a c’force atje ne qiell?
E kush asht ai qe t’prin ku djeg shkretija?>

I gjegja: < Atje lart ne jet’n e kthiell,
Pa mbrrijtun mire ne moshe te pjekunise,
Humba n’nje pyll te zi I vetem fill.

Dje ne mengjez ate pyll e kam braktise;
E ky m’u cfaq ne castin e trishtueshem
Te zmbrapjes, dhe kendej n’shtepi me nis.>

E ai: Pa tjeter do vejsh kamben ne lima,
N’se I rashe ne te kur rroja I gezueshem;

Sikur prej botes shpejt mos t’ishe nda,
Tue pa se qielli mbare kaq po ta prin,
Ne punen tande ndihme do t’ishja ba.

vazhdon...

Por t’keqin popull qe mirnjohje s’ndin,
Qe Fjezolen pat lane e per rrezik
Ruen edhe sot te shkambit egersine,

Mire tue I ba, ti do ta bash anmik;
Dhe keshtu asht, - mes vodhesh degeliga
S’ka mundesi te dale I ambli fik.

Nje fjale e mocme I quen te verbet; shtriga
Kreni e smira e koprracija I grryen,
Si ata ti mos u fut kurr nder intriga.

Ty fati yt nje nder te madh te ndryn:
Te dy partite gjalle me te ngrane u thane,
Por sqepi atyne dot ne bar s’u hyn.

Hangshin vetvehten shtazet fjezolane;
E askush me rrzue fidanin mos t’guxoje,
Ne dalte ndo’j bime e mire n’gjithe ate plehane,

Ku fara e shejtenueshme t’rigjalloje
E romakve qe mbeten at’here kur
Aty t’keqijte folene e bane pa droje.>

I gjegja, - s’do te kishit ra n’kete zall,
Kaq shpejt s’do t’ishit nda fisit njerzuer;

Ne mendje e ruej e dhimbje tash me ngjall
Fytyra juej atnore, aq e qete,
Kur ju ne tjetren bote, mesues I ralle,

M’ushtronit, si I gjalle n’amshim me mbete;
E sa per kete me shpirt ju a dij per nder,
Gjuha do m’ligjeroje sa t’jem ne jete.

Per mue cka folet, n’mend po e shkruej perhere;
Spjegim do I lypi une per cdo shenim
Vashes, qe di cdo gja, n’se e shoh ndojhere.

vazhdon...

E sa per vehte, due t’ju ap sqarim
Se e kam ndergjegjen time fare t’kthjelle
Dhe I pres sulmet e Fatit pa friksim.

S’e ndij per here te pare cka je tue ndjelle;
Le ta sjelle Fati rroten si te duej,
Fshatari ta ngule shatin sa ma thelle!>

Tue marre nga e djathta prisi at’here pothuej
U suell krejt mbrapa e me shikoi ne sy:
< Ndin mire, - tha, - kush shenon cka ndin prej kuj!>

Por une s’e lashe biseden pa e krye
Me ser Bruneton; pyeta se kush jane
Shoket qe n’bote ma teper kane shkelqye.

sa per te tjere, s’po due as me I permende,
se koha s’del qe t’I kujtoj te tane.

Me ‘j fjale te them se ke ti ketu mbrende
Priftrij, letrare, qe ndriten lart si diell, -
Per t’njajtin mkat te ndyte tash jane tue rende.

Ne turmen helm e vner do shohesh fill
Prishjan e Fran Akors; n’keta te ngrite,
Po t’kishe dashe me njohte qerose t’ketille,

Ate do kishe mujte ti me sodite,
Qe skllavi I shkllav’ve nga Arno n’Bakiljon,
E coi, ku n’vese I shkriu ai energjite.

Do flisja ma, por gjuha s’me punon
E tutje s’mund te vi; jam tue hetue
Se ‘I shtellunge pluhni prap mbi rane flutron;

Tjere vijne, - me ta nuk mundem me u trazue;
Ne doren tande une po e la ,
Aty me keni gjalle, tjeter s’te due!>

E vrik u suell si ata qe duen te barin
Pelhur’n e gjelber fushes ne Verone;
Dhe ngjante n’ate vrapim me ate te parin,

Ngadhnjyes, e jo me ate qe mbrrin ma vone.

Kenga e XVI


Mbrrijtem ku rrjedha qe nga rrethi I shtate
Rrapllon tue u lshue ne tjetrin me potere,
Si bletet qe roisin tue zukate;

Kur, ja, tri hije bashke u ndane mejhere
Nga ‘j trume, qe vrap I binte dromit t’lashte
Ne reshje t’eger – flake edhe kumere.

Vijshin kah na tue brite me za te vrashte:
dukesh se je nga toka jone e mbrapshte!>

Medet, sa plage u pashe neper gjymtyre,
Te reja e t’vjetra! Aq u digjej misht,
Sa edhe sot me dridh ajo mynxyre.

Nga thirrja e tyne prisi krejtesisht
U ndal e tha: Me ta duhet te siellesh njerezisht.

Mos t’ish kjo flake, qe ranka si rrufe
Mbi kete shkreti, do t’ishja I mendimit
T’shpejtoje ti te ata, jo ata tek ne.>

U ndalem. Mekataret prap vajtimit
Ia nisen; sa arriten me nje fryme,
T’ia dhane te tre rreth vehtes rrotullimit,

Si bajne kampionet lakuriq te lyem,
Kur ngusht shoshoqin rreken per ta zane,
Ma pare se breshen grushtash me shperthyem;

Keshtu te tre vertitshin mbi rane
Me koke nga une, permbrapa te drejtueme,
E rruge te kundert hapit tue I dhane.

ban t’neveritshem ne e lutjen tone
edhe fytyrat rjepe e t’pervelueme,

vazhdon...

Ta zbuse sepaku shpirtin fama jone;
na thuej kush je ti qe keshtu I gjalle
po rreh ne kambe kete vend te patenzone?

Ky, qe une gjurmet po ia shklas n’kete zall,
Ndonse sot lakur nget e pa lekure,
Shoket I kish ne boten lart te rralle.

I Gualdrades se mire qe nipi, kur
N’jete quhej Guido Guerra, burre me nam,
Shum pune pat ba me mend e shpat dikur.

Ky tjetri, qe thermon ranen me kambe,
Asht Tegiao Aldobrandi, sa jetoi
atje mbi dhe nuk pat te keqe fame.

E une qe ne nje kryq me ta pesoj
Jam Jakob Rustikuci tue u perzhite,
Ah shtriga grue shiko se ku me coi!>

Po te kish mujte kush flaken me ma prite,
Do t’ishe hjedhe mes tyne fluturim,
As prisi them pengese s’do me kish qite.

Por mbasi djege e pjeke do t’ishe shqim,
Prej frike, jo se une s’pata deshire,
Nuk munda t’I marr ngryke me mallengjim.

Dhe u thashe: < Kjo gjendja juej kaq e veshtire
Perbuzje jo, por dhimbje me ka zgjue, -
E vone do me largohet kjo meshire, -

Porsa imzot I ndershem m’u drejtue
Me fjale, nga t’cilat se po vijne kuptova
Njerez te tille, sic jeni per t’u cmue.

Une jam nga toka juej, ku ju sa prova
Per pune te larta dhate; perhere nder shoke
Une mire kam fole e mire per ju degjova.

vazhdon...

Tamthin la pas, molle t’ambla shkoj me rroke,
Ashtu si me premtoi I drejti pris,
Por ma pare qendres do t’I hyj me koke.>

< Uroj qe sa ma gjate t’I qeverise
shpirti gjymtyret tua, - tha persri, -
si dhe, mbas vdekjes, emni yt te ndrise!

Por ti me thuej: burrni e fisniki
Vallë a ka mbetë n’qytetin tonë ndo’j grimë,
Apo të dyja janë dëbue prej tij?

Sepse Borsieri, që me ulërimë
Me turmën tej vrapon, ardhë tash në fund,
Me fjalë të veta na ka sjellë aq dhimbë.>

shfrenim, mendjemadhsi kane ngjalle ne ty,
sa qetesi, Firence, s’po gjen askund!> -

une brita, koken lart, zemren tue shfry;
por t’kqyren shoqishojn ata te ngrate,
ashtu si kqyret e verteta n’sy.

< Ne qofsh mësue, - me thane, - ti pa u matë
keshtu t’verteten tjerve me u perplasë,
I lumi ti se e paske gjuhen shpatë!

Me dale kesaj terrine ne pac rasë
E yjt e bukur perseri me I pa,
Kur tu thane gzim ke per te pasë,

Fol e kujtona, mos na len pa za!>
Rrethin tue prishun u leshuen mbi lamën,
Me kambet-flatra zune te tre me nga.

Nuk mund te thuhet kurr ma shpejt nje ,
Se sa na u zhduken vrik prej syshe ahera;
Me prisin ndoqem te rrekese na amën.

vazhdon...