12]Shoqėria dhe edukata:[/size]
Se
apetitet dhe ushqimet shpirtėrore tė prira nga mentalitetet
e sėmura dhe motivet e ulėta edukative , nėpėr disa rrethe tė familjeve
tona ende frymojnė, kultivohen dhe eksponohen publikisht , kėtė mė
sė miri mund ta vėrejmė tek fėmijėt tanė kudo qė i takojmė ata:
nė lojėra, oborre, rrugė, sheshe, ēerdhe, shkolla e kudo tjetėr
.
Dukuria
mė e shėmtuar e edukimit tė njė mentaliteti tė
sėmurė shoqėror, edukim ky qė i ka rrėnjėt shumė tė
lashta e primitive dhe me pasoja tė pa parashikueshme pėr fėmijėt
tanė , pa dyshim se janė lodrat armė , tė cilat prindėrit ua
blejnė fėmijėve tė tyre me njė mburrje dhe krenari tė pa parė,
duke mos kursyer as paratė qė i shpenzojnė pėr kėtė qėllim .
Familjarėt
e njė mentaliteti tė kėtillė, nuk hezitojnė qė
t iu blejnė lodra armė fėmijėve tė tyre , qė nga marrja
e hapave tė parė drejt jetės sė tyre ! Madje, tė tillėt krenohen
me fėmijėt e tyre , kur i shohin duke lozur me armė nė duar:
revole, pushkė, automatikė, boksa, thika, shpata... duke i ndjekur
fėmijėt tjerė nėpėr oborre tė shtėpive, duke luftuar nė
grupe me fėmijėt e lagjes, e mė vonė edhe me ata tė qytetit e tė
shkollave?!
Prindėrit
tė cilėt i furnizojnė fėmijėt e tyre me kėso lloj lodrash
, qė janė imitime tė armėve, do ti kurajojnė dhe trimėrojnė
ata edhe mė shumė pėrmes lloj-lloj epitetesh dhe kėngėsh tė ndryshme,
si p.sh.Tė ka baba , djalė zabit!Tė ka baba, djalė komandant!Tė
ka baba, kauboj ! Tė ka baba, djalė Tarzan! Tė ka baba,
djalė Sherif!...
Prindėrit
e njė mentaliteti tė kėtillė, nuk do tė pėrtojnė
aspak qė t i dresojnė fėmijėt e tyre se si duhet tė mėsohen
qė t i shajnė e ofendojnė tė tjerėt, se si duhet tė mėsohen
qė t i sulmojnė tė tjerėt me boks, me thikė, apo edhe
me revole e pushkė !
Pėr
qytetarin e urtė dhe tė ndershėm, janė momente tė
dhembshme dhe tė tmerrshme rastet kur nė duart e fėmijėve
sheh lodra tė kėtilla , nga se dihet mirėfilli se cila do tė
jetė rruga e tė ardhmes sė atyre fėmijėve dhe ku do tė
pėrfundojnė ata !
Merrni
me mend se sa e sa para harxhohen nga buxhetet familjare pėr blerjen
e kėtyre llojeve tė lodrave , me tė cilat i ushqejnė
dhe edukojnė fėmijėt e tyre qė tė bėhen delikuent,
vrasės, hakmarrės dhe belaxhinj tė gatuar me kohė!
Sa
e sa para, shpenzojnė prindėrit vetėm pėr blerjen e mjeteve
shpėrthyese piroteknike , sidomos pėr festėn e Vitit tė Ri
dhe festat tjera?!
Prindėrve
tė njė mentaliteti tė tillė, asnjėherė nuk
do t iu shkonte mendja se mė mirė do tė ishte qė nė vend tė
lodrave armė, pėr lojėrat dhe argėtimin e fėmijėve tė tyre,
tė iu blihen lapsa, fletore, ngjyra, libra e gjėra tė tjera me tė
cilat do tė edukoheshin me njė frymė tė shėndoshė tė njė civilizimi
njerėzor !
Frytet
e njė edukate tė kėtillė familjare, sot po i shohim
pėr ēdo ditė nėpėr shkollat tona, ku njė numėr i madh nxėnėsish
nė vend tė ēantės me libra, lapsa e fletore, shkojnė nė shkollė
tė armatosur me armė zjarri, thika, boksa dhe mjete tjera sulmuese,
tė cilave ua bashkėngjisin edhe pakot e cigareve dhe shkrepėset .
Nga nxėnėsit dhe tė rinjtė e edukuar nė kėtė frymė, jo rrallė
ndodhė qė tė sulmohen arsimtarėt, nxėnėsit dhe kalimtarėt e rastit,
e qė shumė herė pėrfundojnė edhe me fatalitete !
Pėrshėndetjet nė
rrugė dhe nderimi i tė
vjetėrve
Mė
kujtohet si sot, kur isha nxėnės i ciklit tė ulėt tė shkollės
fillore nė fshatin e lindjes sime dhe mėsuesi qė na mėsonte e edukonte
kishte dalė nė detyrė vetėm me disa kurse , e jo me fakultete sikur
qė janė mėsuesit e sotshėm !
Mėsuesi
, pėrveē mėsimeve tė parapara me plan-programet shkollore,
pėr ēdo orė na kėshillonte se si duhet ti pėrshėndesim
dhe nderojmė tė tjerėt nė rrugė, nė shkollė dhe nė familje!
Kur duhet t i pėrshėndesim njerėzit me Mirė mėngjesi,
kur duhet t i pėrshėndesim me Mirė dita dhe kur duhet t
i pėrshėndesim me Mirė mbrėma!
Mėsuesi,
vazhdimisht na mėsonte se si duhet tė ju drejtohemi njerėzve
mė tė moshuar dhe as se si nuk duhet qė tė iu
drejtohemi me pėremrin Ti, por Ju!
Njerėzit
qė janė mė tė moshuar se ne, as se si nuk duhet
qė t i thėrrasim me emėr tė vėrtetė , por me nofkat tradicionale
tė nderimit, si: Bacė, Axhė, Mixhė,Dadė,
Zotėri...etj.
Sot,
pėr kėtė lloj edukate elementare ndaj fėmijėve tanė, shumė
pak mėsues janė qė e ēajnė kokėn me kėto elemente
edukative , pėr tė mos thėnė se nuk merren fare me kėtė problematikė
shoqėrore !
Njė
numėr i madh i nxėnėsve tanė, mund ta kryejnė shkollėn e
plotė fillore dhe tė mos e dinė kurrė se kur
duhet tė pėrshėndetemi me Mirė mėngjesi, kur me Mirė
dita dhe kur me Mirė mbrėma!?!
Viteve
tė fundit, shumė herė mė ka rėnė rasti
qė tė takohem nė rrugė me nxėnėsit e mi, nė
kohėt e hershme tė mėngjesit dhe ata gjithmonė mė
pėrshėndesin me Mirė dita! Mė ka rastisur qė nė orėt e
vona tė mbrėmjes tė takohem me nxėnės nė qytet, tė cilėt unanimisht
mė pėrshėndesin me Mirė dita!
Kėto
lloje tė pėrshėndetjeve , mė sė miri e argumentojnė
faktin se fėmijėt dhe nxėnėsit tanė, sot nuk e dinė se kur
ėshtė Mirė mbrėma dhe kur ėshtė Mirė mėngjesi!
Ata e dinė vetėm njė pėrshėndetje dhe atė:Mirė dita nė
ēdo kohė brenda 24 orėve tė ditės!
Shumė
rrallė ndodhė qė dikush nga fėmijėt, nxėnėsit
dhe mė tė rinjtė, tė na drejtohen me vetėn
Ju, por vazhdimisht do tė na drejtohen me vetėn Ti, pa
u skuqur fare kur na drejtohen edhe me emėr !
Tė
paktė janė ata fėmijė, nxėnės, apo tė rinj qė
dinė se kujt duhet ti drejtohen me Bacė,Axhė,
Mixhė,Dadė, Zotėri etj. por qė tė gjithė pa
u skuqur fare nga mosha, do tė drejtohen me emėr!
Nė
mesin e atyre qė duan tė mos ju thėrrasin me emėr tė
vėrtetė, qė numerikisht janė shumė tė paktė, ka edhe asi qė
i pėrdorin nofkat e nderimit nė gjuhėt e huaja,
si qė janė:Agė,Aga, Abė, Aba, Abuqe,Abeja,Teta,
Mami etj.
Pirja e duhanit nė
shtėpi, nė rrugė dhe nė
shkollė
- SI
PO I EDUKOJMĖ FĖMIJĖT TANĖ?
- Lodrat
armė
Se
apetitet dhe ushqimet shpirtėrore tė prira nga mentalitetet
e sėmura dhe motivet e ulėta edukative , nėpėr disa rrethe tė familjeve
tona ende frymojnė, kultivohen dhe eksponohen publikisht , kėtė mė
sė miri mund ta vėrejmė tek fėmijėt tanė kudo qė i takojmė ata:
nė lojėra, oborre, rrugė, sheshe, ēerdhe, shkolla e kudo tjetėr
.
Dukuria
mė e shėmtuar e edukimit tė njė mentaliteti tė
sėmurė shoqėror, edukim ky qė i ka rrėnjėt shumė tė
lashta e primitive dhe me pasoja tė pa parashikueshme pėr fėmijėt
tanė , pa dyshim se janė lodrat armė , tė cilat prindėrit ua
blejnė fėmijėve tė tyre me njė mburrje dhe krenari tė pa parė,
duke mos kursyer as paratė qė i shpenzojnė pėr kėtė qėllim .
Familjarėt
e njė mentaliteti tė kėtillė, nuk hezitojnė qė
t iu blejnė lodra armė fėmijėve tė tyre , qė nga marrja
e hapave tė parė drejt jetės sė tyre ! Madje, tė tillėt krenohen
me fėmijėt e tyre , kur i shohin duke lozur me armė nė duar:
revole, pushkė, automatikė, boksa, thika, shpata... duke i ndjekur
fėmijėt tjerė nėpėr oborre tė shtėpive, duke luftuar nė
grupe me fėmijėt e lagjes, e mė vonė edhe me ata tė qytetit e tė
shkollave?!
Prindėrit
tė cilėt i furnizojnė fėmijėt e tyre me kėso lloj lodrash
, qė janė imitime tė armėve, do ti kurajojnė dhe trimėrojnė
ata edhe mė shumė pėrmes lloj-lloj epitetesh dhe kėngėsh tė ndryshme,
si p.sh.Tė ka baba , djalė zabit!Tė ka baba, djalė komandant!Tė
ka baba, kauboj ! Tė ka baba, djalė Tarzan! Tė ka baba,
djalė Sherif!...
Prindėrit
e njė mentaliteti tė kėtillė, nuk do tė pėrtojnė
aspak qė t i dresojnė fėmijėt e tyre se si duhet tė mėsohen
qė t i shajnė e ofendojnė tė tjerėt, se si duhet tė mėsohen
qė t i sulmojnė tė tjerėt me boks, me thikė, apo edhe
me revole e pushkė !
Pėr
qytetarin e urtė dhe tė ndershėm, janė momente tė
dhembshme dhe tė tmerrshme rastet kur nė duart e fėmijėve
sheh lodra tė kėtilla , nga se dihet mirėfilli se cila do tė
jetė rruga e tė ardhmes sė atyre fėmijėve dhe ku do tė
pėrfundojnė ata !
Merrni
me mend se sa e sa para harxhohen nga buxhetet familjare pėr blerjen
e kėtyre llojeve tė lodrave , me tė cilat i ushqejnė
dhe edukojnė fėmijėt e tyre qė tė bėhen delikuent,
vrasės, hakmarrės dhe belaxhinj tė gatuar me kohė!
Sa
e sa para, shpenzojnė prindėrit vetėm pėr blerjen e mjeteve
shpėrthyese piroteknike , sidomos pėr festėn e Vitit tė Ri
dhe festat tjera?!
Prindėrve
tė njė mentaliteti tė tillė, asnjėherė nuk
do t iu shkonte mendja se mė mirė do tė ishte qė nė vend tė
lodrave armė, pėr lojėrat dhe argėtimin e fėmijėve tė tyre,
tė iu blihen lapsa, fletore, ngjyra, libra e gjėra tė tjera me tė
cilat do tė edukoheshin me njė frymė tė shėndoshė tė njė civilizimi
njerėzor !
Frytet
e njė edukate tė kėtillė familjare, sot po i shohim
pėr ēdo ditė nėpėr shkollat tona, ku njė numėr i madh nxėnėsish
nė vend tė ēantės me libra, lapsa e fletore, shkojnė nė shkollė
tė armatosur me armė zjarri, thika, boksa dhe mjete tjera sulmuese,
tė cilave ua bashkėngjisin edhe pakot e cigareve dhe shkrepėset .
Nga nxėnėsit dhe tė rinjtė e edukuar nė kėtė frymė, jo rrallė
ndodhė qė tė sulmohen arsimtarėt, nxėnėsit dhe kalimtarėt e rastit,
e qė shumė herė pėrfundojnė edhe me fatalitete !
Pėrshėndetjet nė
rrugė dhe nderimi i tė
vjetėrve
Mė
kujtohet si sot, kur isha nxėnės i ciklit tė ulėt tė shkollės
fillore nė fshatin e lindjes sime dhe mėsuesi qė na mėsonte e edukonte
kishte dalė nė detyrė vetėm me disa kurse , e jo me fakultete sikur
qė janė mėsuesit e sotshėm !
Mėsuesi
, pėrveē mėsimeve tė parapara me plan-programet shkollore,
pėr ēdo orė na kėshillonte se si duhet ti pėrshėndesim
dhe nderojmė tė tjerėt nė rrugė, nė shkollė dhe nė familje!
Kur duhet t i pėrshėndesim njerėzit me Mirė mėngjesi,
kur duhet t i pėrshėndesim me Mirė dita dhe kur duhet t
i pėrshėndesim me Mirė mbrėma!
Mėsuesi,
vazhdimisht na mėsonte se si duhet tė ju drejtohemi njerėzve
mė tė moshuar dhe as se si nuk duhet qė tė iu
drejtohemi me pėremrin Ti, por Ju!
Njerėzit
qė janė mė tė moshuar se ne, as se si nuk duhet
qė t i thėrrasim me emėr tė vėrtetė , por me nofkat tradicionale
tė nderimit, si: Bacė, Axhė, Mixhė,Dadė,
Zotėri...etj.
Sot,
pėr kėtė lloj edukate elementare ndaj fėmijėve tanė, shumė
pak mėsues janė qė e ēajnė kokėn me kėto elemente
edukative , pėr tė mos thėnė se nuk merren fare me kėtė problematikė
shoqėrore !
Njė
numėr i madh i nxėnėsve tanė, mund ta kryejnė shkollėn e
plotė fillore dhe tė mos e dinė kurrė se kur
duhet tė pėrshėndetemi me Mirė mėngjesi, kur me Mirė
dita dhe kur me Mirė mbrėma!?!
Viteve
tė fundit, shumė herė mė ka rėnė rasti
qė tė takohem nė rrugė me nxėnėsit e mi, nė
kohėt e hershme tė mėngjesit dhe ata gjithmonė mė
pėrshėndesin me Mirė dita! Mė ka rastisur qė nė orėt e
vona tė mbrėmjes tė takohem me nxėnės nė qytet, tė cilėt unanimisht
mė pėrshėndesin me Mirė dita!
Kėto
lloje tė pėrshėndetjeve , mė sė miri e argumentojnė
faktin se fėmijėt dhe nxėnėsit tanė, sot nuk e dinė se kur
ėshtė Mirė mbrėma dhe kur ėshtė Mirė mėngjesi!
Ata e dinė vetėm njė pėrshėndetje dhe atė:Mirė dita nė
ēdo kohė brenda 24 orėve tė ditės!
Shumė
rrallė ndodhė qė dikush nga fėmijėt, nxėnėsit
dhe mė tė rinjtė, tė na drejtohen me vetėn
Ju, por vazhdimisht do tė na drejtohen me vetėn Ti, pa
u skuqur fare kur na drejtohen edhe me emėr !
Tė
paktė janė ata fėmijė, nxėnės, apo tė rinj qė
dinė se kujt duhet ti drejtohen me Bacė,Axhė,
Mixhė,Dadė, Zotėri etj. por qė tė gjithė pa
u skuqur fare nga mosha, do tė drejtohen me emėr!
Nė
mesin e atyre qė duan tė mos ju thėrrasin me emėr tė
vėrtetė, qė numerikisht janė shumė tė paktė, ka edhe asi qė
i pėrdorin nofkat e nderimit nė gjuhėt e huaja,
si qė janė:Agė,Aga, Abė, Aba, Abuqe,Abeja,Teta,
Mami etj.
Pirja e duhanit nė
shtėpi, nė rrugė dhe nė
shkollė