Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 03:53

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°151

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 03:53

Kryengritja e Kosovës dhe Fuqitë e Mëdha

Fuqitë e Mëdha, duke respektuar politikën e ruajtjes së status quo-së në Turqinë Evropiane dhe në gjithë Perandorinë Osmane, nuk e përkrahën kryengritjen shqiptare të Kosovës. Ata i trajtuan ngjarjet në Shqipëri si një çështje thjesht e brendshme e Perandorisë Osmane dhe i lanë dorë të lirë Stambollit për shtypjen e kryengritjes.
Por qëndrimi i Fuqive të Mëdha kundrejt lëvizjes çlirimtare të shqiptarëve e sidomos ndaj metodave të dhunës e të terrorit që përdori ushtria turke për paqtimin e territoreve shqiptare, nuk ishte i njëjtë. Ndërsa Rusia këmbëngulte pranë Portës së Lartë për ta çuar deri në fund ekspeditën ushtarake në Shqipëri, ministri i Punëve të Jashtme të Austro-Hungarisë e këshillonte Stambollin që të mos shkonte shumë larg në masat e dhunës ndaj shqiptarëve.
Të njëjtin qëndrim mbajti në përgjithësi diplomacia gjermane. Nëpërmjet përpjekjeve diplomatike që bënë pranë qeverisë xhonturke, Vjena e Berlini i tërhoqën vërejtjen asaj për masat e tepruara shtypëse. Ato i bënë të ditur Stambollit se ndjekja e këshillave ruse për ashpërsimin deri në skaj të konfliktit me shqiptarët, do të sillte dobësimin e të dyja palëve dhe do t’ua lehtësonte shteteve ballkanike plotësimin e pretendimeve territoriale ndaj trojeve shqiptare, gjë që nuk e dëshironin as Berlini, as Vjena.
Po kështu ministri i Jashtëm i Italisë, San Xhuliano, nëpërmjet ambasadorit të tij në Stamboll, ndonëse në mënyrë të kujdesshme e të matur, i bënte të qartë Portës së Lartë se edhe Italia nuk e miratonte aksionin energjik dhe masat e egra të ushtrisë turke në Shqipëri; ndërsa opinioni publik e shtypi italian shprehën simpatinë për kryengritjen shqiptare dhe dënuan politikën e egër të qeverisë xhonturke kundrejt shqiptarëve. Në këto qëndrime të dukshme proshqiptare ushtronte ndikimin e vet edhe mjedisi arbëresh.
Në pjesën tjetër të kontinentit evropian e të atij amerikan u ndje ndikimi i mitingjeve të protestës, i agjitacionit dhe i propagandës që kolonitë shqiptare të mërgimit, shoqatat dhe komitetet bënë në të mirë të kryengritjes shqiptare. Një vend të veçantë zë këtu mitingu i organizuar në Boston.
*
* *
Kryengritja e Kosovës e vitit 1910 ishte e para lëvizje e armatosur aq e gjerë e popullit shqiptar në fillim të shek. XX, por që mbeti në kufijtë e një vilajeti të vetëm. Veprimet e suksesshme luftarake të kryengritësve në skajin verilindor të vilajetit të Shkodrës nuk ndikuan në zgjerimin e përmasave të saj.
Lufta e armatosur e popullit shqiptar kundër sundimit osman nuk arriti të shtrihej në një hapësirë të gjerë kombëtare as në rrafshin organizativ, as në atë politik e ushtarak. Madje edhe në kufijtë e vilajetit të Kosovës nuk u arrit një bashkërendim i veprimeve luftarake. Ndonëse luftuan për të përballuar marshimin e ushtrisë së komanduar nga Shefqet Turgut pasha, kryengritësit nuk arritën të organizonin një qëndresë të përgjithshme në gjithë vilajetin. Vatrat e qëndresës së shqiptarëve, siç qenë ato të Kaçanikut, të Carralevës etj., mbetën të shkëputura nga njëra-tjetra.
Në këto dobësi ndikoi edhe mungesa e një qendre të vetme drejtuese politike e ushtarake në shkallë kombëtare ose të paktën ndërkrahinore. Përveç kësaj, pjesa më e madhe e vendit qëndroi mënjanë ngjarjeve të Kryengritjes së vitit 1910 dhe nuk u përfshi në luftën e armatosur kundër regjimit xhonturk. Shumica e veprimtarëve të klubeve atdhetare në vilajetet e Shkodrës, të Janinës dhe të Manastirit nuk ishte ende e bindur për domosdoshmërinë e luftës së armatosur. Edhe deputetët shqiptarë, duke përfshirë edhe ata më radikalët (me ndonjë përjashtim), nuk qenë të prirur në këtë kohë për të dalë nga kuadri i luftës parlamentare, ndërsa komitetet e fshehta në Jug të vendit, ndonëse ishin përkrahës të kryengritjes së armatosur, nuk ishin të përgatitur për të mbështetur me veprime të armatosura kryengritjen e Kosovës.
Kryengritja u shtyp edhe për shkak se shqiptarët u ndodhën përballë një ushtrie të madhe në numër, në armatime e në pajisje luftarake dhe e drejtuar nga oficerë të zgjedhur, të stërvitur nga instruktorë të huaj.
Kryengritja nuk pati përkrahjen e qarqeve politike të shteteve fqinje dhe të Fuqive të Mëdha që vijuan t’i përmbaheshin politikës, tashmë tradicionale, të ruajtjes së status quo-së.
Megjithëse Kryengritja e armatosur e vitit 1910 u shtyp, qeveria turke u detyrua të bëjë ndonjë lëshim. Në vjeshtën e vitit 1910 ajo hoqi ligjin për bandat, lejoi hapjen e ndonjë shkolle shqipe, pa hequr dorë nga përpjekjet për t’i detyruar shqiptarët që të përdornin alfabetin arab, ndërpreu zbatimin e masave për çarmatimin, për rekrutimin ushtarak e për mbledhjen e taksave dhe premtoi se do të përdorte një fond të posaçëm për ndërtimin e shtëpive të djegura e të rënuara gjatë fushatave ushtarake të vitit 1910. Për të penguar një shpërthim të ri të kryengritjes në Kosovë, Porta e Lartë dërgoi atje disa komisione që u ngarkuan të qetësonin vendin duke u marrë vesh me krerët shqiptarë.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 03:53

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°152

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 03:53

KREU XII

KRYENGRITJA NË MALËSINË E MBISHKODRËS (1911)

1. SHPËRTHIMI I KRYENGRITJES DHE VEPRIMET LUFTARAKE (MARS – FILLIMI I QERSHORIT 1911)

Përgatitja e kryengritjes

Kryengritja e Kosovës tregoi edhe një herë nevojën e bashkimit të të gjitha forcave të vendit në luftën kundër sundimtarëve osmanë. Drejt këtij bashkimi i shtynë shqiptarët edhe veprimet shtypëse të qeverisë së Stambollit. Çarmatimi i përgjithshëm ishte një nga masat më të rënda që morën autoritetet xhonturke në vitin 1910 e që la mbresë të thellë te shqiptarët, sepse u hoqi atyre mjetet për të kundërshtuar politikën shtypëse e arbitrare të qeveritarëve xhonturq dhe për të mbrojtur vendin nga synimet grabitqare të shteteve fqinje.
Por edhe në këto rrethana shumë malësorë nuk pranuan t’u nënshtroheshin urdhëresave qeveritare. Grupe të shumta luftëtarësh vijuan qëndresën edhe pas shtypjes së kryengritjes së vitit 1910. Megjithatë, përballë forcave të mëdha osmane, një pjesë e mirë e kryengritësve u detyrua të kalonte në Mal të Zi. Midis tyre qenë edhe Ded Gjo Luli, Mehmet Shpendi, Sulejman Batusha, Isa Boletini, Hasan Budakova, Mirash Ndou e të tjerë. Sipas deklaratave të qeverisë malazeze, në territorin e saj ndodheshin më 1910 rreth 800 familje shqiptare të arratisura me afër 3 000 veta, ndërsa në Serbi u strehuan vetëm disa prej tyre.
Qeveria malazeze, duke shprehur shqetësimin për mundësinë e një sulmi të malësorëve kundër trupave turke nga territori i Malit të Zi, i largoi refugjatët shqiptarë në Nikshiq e në Danillovgrad.
Ndërkohë rrethet atdhetare, brenda e jashtë vendit, bënë thirrje për një kryengritje të re, gjatë së cilës do të kërkohej autonomia e Shqipërisë. Ky program u shpalos sidomos në shtypin e kolonive, në thirrjet e shoqërive dhe të komiteteve shqiptare. Në të gjitha këto kërkohej amnistia e përgjithshme për luftëtarët e vitit 1910, liri e plotë për zhvillimin e gjuhës shqipe me alfabetin latin, krijimi i një administrate me nëpunës shqiptarë dhe përdorimi i një pjese të mirë të të ardhurave të vendit për zhvillimin ekonomik e kulturor të Shqipërisë.
Kryengritja e re filloi të përgatitej sipas këtij progami të përbashkët autonomist. Një nga detyrat kryesore, ashtu si më parë, ishte formimi brenda vendit i një qendre të vetme drejtuese për gjithë lëvizjen kombëtare. Një qendër e tillë e përbashkët nuk ekzistonte as edhe jashtë vendit, ku kishte kushte më të favorshme për organizimin e lëvizjes. Krijimi i komiteteve jashtë Perandorisë ishte i dobishëm, sepse do të tërhiqte vëmendjen e opinionit publik dhe të qeverive të Fuqive të Mëdha rreth kërkesave e aspiratave të popullit shqiptar, do t’u jepte mundësi organizatave shqiptare të siguronin të holla për të blerë armët e nevojshme. Vendet më të përshtatshme për organizimin e rretheve atdhetare radikale mund të ishin ato fqinje që ndodheshin më afër Shqipërisë, siç qenë shtetet ballkanike dhe Italia.
Në këto rrethana, me nismën e Nikollë Ivanajt, u krijua në Bari një komitet i kryengritjes, i cili u orvat të vendoste lidhje me kolonitë e mërgimit dhe me komitetet e fshehta brenda vendit.
Gjatë dimrit të 1910-1911-s në Italinë fqinje, me nxitjen e rretheve atdhetare shqiptare dhe arbëreshe, u zgjerua lëvizja në të mirë të luftës së popullit shqiptar. Në janar të vitit 1911 u formua në Itali Komiteti “Pro Albania”, rreth të cilit u bashkuan republikanë, socialistë, demokratë dhe elementë të tjerë përparimtarë. Midis tyre kishte edhe 60 deputetë. Komiteti filloi ta shtrijë veprimtarinë e tij me anën e nënkomiteteve në vise të ndryshme të Gadishullit Apenin, duke synuar të mblidhte ndihma në të holla dhe të regjistronte vullnetarë për kryengritjen shqiptare.
Çështja shqiptare u përkrah veçanërisht nga kolonitë arbëreshe, që zhvilluan një veprimtari të gjerë në të mirë të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare. Edhe mjaft të rinj italianë e të vendeve të tjera, studentë e punëtorë, shprehën gatishmërinë për të marrë pjesë në ekspeditën e vullnetarëve, të cilën mendohej se do ta drejtonte i biri i Xhuzepe Garibaldit, Riçioti Garibaldi (Ricciotti Garibaldi).
Atdhetarët shqiptarë punonin për të siguruar përkrahjen e qeverisë italiane. Por qarqet qeveritare italiane mbajtën një qëndrim tjetër nga ai i popullit italian. Italia po përgatitej atëherë për luftën për të pushtuar Tripolin. Në këto rrethana Roma nuk ishte e interesuar të ndërhynte në Shqipëri, sepse kjo do të shkaktonte kundërveprimin e rivales së saj, të Austro-Hungarisë. Në shkurt të vitit 1911 qeveria italiane e ndaloi ekspeditën e vullnetarëve dhe mori masa për të penguar çdo ndihmë, që mund t’u jepej kryengritësve shqiptarë nga Italia.
Në këto rrethana Riçioti Garibaldi deklaroi se hiqte dorë nga ekspedita e propaganduar me aq bujë, “meqë (ajo - shën. i aut.) dëmton interesat diplomatikë të Italisë”.
Qeveria austro-hungareze, e shqetësuar nga zhvillimi i ngjarjeve në Shqipëri, vijonte të kërkonte nga Porta e Lartë që të ndiqte një politikë të urtë në Ballkan dhe t’u bënte lëshime shqiptarëve. Në të njëjtën kohë Vjena ushtronte trysni ndaj shqiptarëve që të mos hidheshin në kryengritje.
Përgatitja e kryengritjes në Shqipërinë e Veriut shqetësoi edhe shtetet ballkanike, sepse përmbushja e kërkesave të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare binte ndesh me synimet e tyre aneksioniste ndaj tokave shqiptare. Përveç Malit të Zi, i cili ngutej të përfitonte nga kryengritja për të shpërthyer luftën me Turqinë, shtetet e tjera të Ballkanit, nuk e ndienin veten të përgatitur për veprime të armatosura kundër Perandorisë Osmane.
Në shkurt të vitit 1911 Mali i Zi iu drejtua Serbisë për të përcaktuar qëndrimin e të dyja shteteve ndaj një kryengritjeje të mundshme shqiptare. Por qeveria serbe e quajti të parakohshëm një veprim të tillë.
Komitetet e fshehta shqiptare mendonin ta fillonin kryengritjen në pranverën e vitit 1911, pasi të bëheshin të gjitha përgatitjet e nevojshme. Komiteti i Manastirit udhëzonte atëherë komitetet e tjera që të formonin çeta prej 50 vetash. Përpjekje të shumta po bëheshin për të futur armë në Shqipëri.
Ndërkohë numri i refugjatëve në Mal të Zi nga Kosova, nga Malësia e Mbishkodrës dhe nga vetë qyteti i Shkodrës, sipas njoftimeve nga Cetina, arriti mbi 7 000 veta. Shumica e tyre qenë strehuar në Podgoricë, në Ulqin, në Nikshiq e në vende të tjera. Midis malësorëve të arratisur ishin rreth 400 veta nga Kastrati, të prirë nga vojvoda Zenel Shabani, 400 të tjerë nga Hoti me Dedë Gjo Lulin në krye, 800 nga Shkreli të kryesuar nga vojvoda Prend Marashi, dhe 400 të tjerë nga Gruda me bajraktarin Dedë Nikaj në krye. Përveç këtyre ishin edhe 1 200 refugjatë nga Kelmendi, nga Selca dhe nga Postriba.
Emigrantët e përqendruar në Mal të Zi organizuan Komitetin e tyre në Podgoricë, i cili merrej me mbledhjen e ndihmave, por edhe me organizimin e kryengritjes. Në fund të muajit janar dhe në fillim të shkurtit 1911 Komiteti organizoi një miting, në të cilin u shpreh vendosmëria e shqiptarëve për vazhdimin e luftës kundër sundimit osman dhe për përgatitjen e kryengritjes së re në pranverë. Në rezolutën që u miratua në këtë tubim, theksohej se refugjatët e strehuar në Mal të Zi do të largoheshin prej andej vetëm kur Porta e Lartë të plotësonte kërkesat e parashtruara nga shqiptarët në Kongresin e Dytë të Manastirit, kur t’u ktheheshin armët malësorëve, kur të përjashtoheshin shqiptarët nga shërbimi ushtarak dhe të liroheshin të burgosurit e dënuar për faje politike.
Një punë të madhe bëri Komiteti për sigurimin e armëve dhe të municioneve. Ai u bë qendër, ku u grumbulluan gjatë kryengritjes atdhetarë nga viset e ndryshme të Shqipërisë, si edhe nga kolonitë e mërgimit. Komiteti u ndihmua edhe nga atdhetarët që ndodheshin në Mal të Zi, si Risto Siliqi etj., si edhe nga Nikollë Ivanaj, Hilë Mosi, Luigj Gurakuqi etj. që shkuan më pas në Podgoricë.
Përfaqësues të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare bënë përpjekje për të siguruar përkrahjen e qeverive të shteteve fqinje dhe sidomos të Serbisë e të Bullgarisë. Por si Bullgaria, ashtu edhe Serbia, nëpërmjet përfaqësuesve të vet diplomatikë në Romë, u kumtuan përfaqësuesve të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare se, derisa nuk do të cenoheshin interesat e tyre shtetërorë dhe kombëtarë, ato do të vijonin t’i përmbaheshin neutralitetit të plotë.
Në këto rrethana Komiteti i Podgoricës u përpoq të shfrytëzonte ndihmën e qeverisë malazeze, por pa rënë në kurthin e politikës së saj grabitqare ndaj tokave shqiptare. Por kjo nuk ishte e lehtë të arrihej. Prandaj në krye të Komitetit, për arsye taktike, ishte vënë atëherë Sokol Baci, i njohur si njeri i krajl Nikollës.
Qeveria e Malit të Zi mori të gjitha masat që kryengritja të mos fitonte karakter kombëtar, por të kufizohej në caqet lokale. Kjo do t’i jepte mundësi krajl Nikollës të ndërhynte më lehtë e ta përdorte atë për interesat e vet. Përveç kësaj ai punoi që kryengritja të fillonte para kohe. Në shkurt qeveria e Malit të Zi njoftoi Portën e Lartë dhe Fuqitë e Mëdha se nuk do t’i mbante malësorët më gjatë se 28 marsi i vitit 1911.
Ndërkaq, Isa Boletini, në një takim që pati me krajl Nikollën, hodhi poshtë propozimin e tij që veprimet luftarake të malësorëve të mbështeteshin nga trupat malazeze. Po kështu veproi dhe Dedë Gjo Luli.
Komiteti i Podgoricës, për shkak të pengesave që i nxori qeveria e Malit të Zi, nuk arriti të bashkërendonte veprimet e tij me krahinat e tjera të Shqipërisë. Lidhje të tilla nuk arritën të vendoseshin as edhe me qytetarët e Shkodrës, takimi me të cilët ishte lënë të bëhej në Cetinë më 4 prill ku do të lidhej besa. Ndërkaq, Mali i Zi, duke synuar t’i nënshtronte me anë të urisë, më 14 mars ua preu ndihmat malësorëve. Në këto rrethana malësorëve të arratisur iu desh ta fillonin kryengritjen para se të lidhej besa me shkodranët, ndërsa vendosja e bashkëpunimit me viset e tjera qe pothuajse e pamundur.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 03:55

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°153

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 03:55

Shpërthimi i kryengritjes dhe veprimet luftarake (mars – fillimi i qershorit 1911) - 1.

Kryengritja filloi më 24 mars të vitit 1911 kur malësorët e Hotit, të udhëhequr nga Ded Gjo Luli, nga Gjek Marash Gjeloshi e të tjerë, filluan veprimet e armatosura dhe sulmuan fortifikatën kufitare të Rapshës. Lëvizja u shtri shumë shpejt në Grudë, në Kelmend dhe në Kastrat.
Shpërthimi i kryengritjes shkaktoi panik tek autoritetet xhonturke në Shkodër. Autoritetet osmane menduan të përdornin si mjet për ta penguar kryengritjen fanatizmin fetar, duke synuar të nxisnin përçarjet e grindjet fetare ndërmjet shqiptarëve myslimanë e katolikë. Në të njëjtën kohë xhonturqit hapën fjalë në të katër anët, se malësorët kryengritës ishin veglat e krajlit të Malit të Zi, domethënë të një shteti të krishterë. Për të nxitur konfliktin ndërmjet shqiptarëve, autoritetet osmane u shpërndanë myslimanëve të qytetit dhe të rajoneve përreth 4 000 armë. Por popullsia myslimane e priti me shpërfillje këtë propagandë. Vetëm një pjesë e vogël e atyre që morën armë luftuan kundër malësorëve. Edhe këta nuk i shqetësonte përkatësia fetare e Malit të Zi, por synimet e tij tashmë të njohura ndaj trevave shqiptare dhe vetë qytetit të Shkodrës.
Kryengritja përfshiu menjëherë krahinat e Malësisë së Madhe. Numri i kryengritësve arriti brenda pak ditësh në 3 000 veta. Më 28 mars kryengritësit morën qytezën e Tuzit. Garnizoni i vogël ushtarak dhe qeveritarët u detyruan të mbylleshin në kalanë e quajtur Shipshanik, që ndodhej në krye të saj. Më 30 mars 400 malësorë sulmuan Koplikun, por u tërhoqën për mungesë armësh e municionesh.
Më 30 mars u bë në Cetinë mbledhja e udhëheqësve të kryengritjes, e cila miratoi një memorandum drejtuar Fuqive të Mëdha. Në këtë dokument kërkohej paprekshmëria e territoreve shqiptare; të njihej gjuha shqipe si gjuhë zyrtare në të katër vilajetet, në zyra e gjyqe dhe si gjuhë mësimi në shkolla; të gjithë nëpunësit në Shqipëri të ishin shqiptarë dhe të njihej zyrtarisht kombësia shqiptare; të ardhurat buxhetore të shpenzoheshin në dobi të vendit; ushtarët shqiptarë të mos shërbenin jashtë trojeve shqiptare, me përjashtim të rasteve të luftës. Memorandumi ishte nënshkruar nga Muharrem Bushati, Isa Boletini, Sokol Baci, Ded Gjo Luli, Abdulla Aga, Preng Kola dhe Mehmet Shpendi. Shtypi i kohës theksonte se, megjithëse kryengritja zhvillohej në një trevë të ngushtë, të banuar kryesisht nga katolikë, kryengritësit dolën me kërkesa kombëtare. Ata në thelb kërkuan autonominë e Shqipërisë.
Më 6 prill 1911 u zhvilluan përleshje të ashpra ndërmjet malësorëve dhe forcave turke prej Tuzit deri në Kastrat. Por luftimet më të rrepta u zhvilluan atë ditë pranë Deçiqit, ku u asgjësuan 30 ushtarë, ndërsa nga kryengritësit mbetën në fushën e luftës shtatë veta, midis të cilëve ishte edhe prijësi i tyre, Nish Gjelosh Luli.
Më 8 prill 200 malësorë u bënë ballë në afërsi të Kastratit për gjashtë orë rresht 1 200 forcave xhonturke, të cilat pas tërheqjes së kryengritësve plaçkitën dhe dogjën Bajzën e Kastratit.
Me qëllim që t’i fuste shqiptarët në mes dy zjarresh, komanda e ushtrisë osmane dërgoi nga Gjakova katër batalione nën drejtimin e Ethem Pashës. Kur po vinte nga Gucia, natën e 16 prillit, ushtria osmane u sulmua te Hani i Gropës nga banorët e Selcës. Ajo nuk arriti të vazhdonte marshimin drejt teatrit kryesor të luftimeve përreth Tuzit.
Për tri javë rresht xhonturqit nuk mundën jo vetëm t’i nënshtronin malësorët, por as të lidheshin me garnizonin e rrethuar të Tuzit dhe të përforcoheshin në Deçiq.
Fillimi i parakohshëm i kryengritjes në Veri, që ndodhi për shkak të presioneve të qeverisë malazeze, pengoi përhapjen e saj të menjëhershme në viset e tjera më të afërme. Kryengritja e malësorëve i gjeti këto pjesë të vendit ende të papërgatitura dhe të paorganizuara për veprime të armatosura të përbashkëta. Trevat veriore të vendit, sidomos Kosova, Mirdita e krahinat e tjera, ishin të çarmatosura nga ekspedita e vitit 1910. Megjithatë, Isa Boletini dhe Sulejman Batusha nuk hoqën dorë nga përpjekjet për zgjerimin e kryengritjes në viset e Rrafshit të Dukagjinit.
Në këto rrethana kryengritësit e Veriut iu drejtuan shqiptarëve të Jugut duke u bërë thirrje që të bashkoheshin me ta. Më 15 prill 1911 përfaqësues të Kosovës çuan në viset jugore thirrjen që Isa Boletini e kishte lëshuar disa kohë më parë (më 23 mars) nga malet e Shqipërisë, në të cilën thuhej: “... Na i kemi marrë të gjitha masat e nevojshme dhe nuk kemi frikë qoftë dhe sikur qeveria të dërgonte të gjitha ushtritë e saj... Ju duhet sa më shpejt që të jetë e mundun të dërgoni njerëz dhe të përgatitni popullin ... Na nuk duhet ta humbim rasën e favorshme që kemi sot”.
Kryengritja e Veriut vuri në lëvizje edhe përkrahësit e veprimeve të armatosura në jug të vendit. U krijuan komitete të reja, si “Shoqëria e Zezë për Shpëtim”, që dërguan përfaqësuesit e tyre në Kosovë. Në Kolonjë u mbajt një mbledhje e udhëheqësve të lëvizjes, ku morën pjesë edhe emisarët kosovarë që sollën letrën e Isa Boletinit. Këtu u vendos të shpejtohej organizimi i çetave dhe në fillim të qershorit të niste kryengritja edhe në jug të vendit.
Përkrahësit e veprimeve kryengritëse iu drejtuan popullit me këto fjalë: “Vëllezërit tanë, gegët, po na ftojnë ne të bijt e Pirros, që t’u vijmë në ndihmë, e prandaj çdo shqiptar e ka detyrë të marrë hutën në krah e të bashkohet me kryengritësit e të mos lëmë të na turpërohet “Baba Tomori” i shenjtëruar që po buçet. Duam, pra, lirinë dhe vetëqeverisjen e Shqipërisë, duam të drejtat tona dhe do t’i kërkojmë gjersa të shuhemi të gjithë”.
Në vilajetin e Janinës, në rajonet e Korçës, të Elbasanit, të Dibrës dhe të Ohrit komitetet e fshehta filluan të shpërndanin armë dhe të organizonin çeta. Më 16 prill u organizua në Manastirin e Cepos një mbledhje me krerët e kryengritësve të Gjirokastrës, të Delvinës dhe të viseve të tjera të Shqipërisë së Jugut, të cilët u betuan për t’u ngritur në luftë të armatosur kundër Perandorisë Osmane.
Mirëpo, për shkak të qëndrimit pritës të elementëve të moderuar e të lëkundshëm dhe të trysnisë së faktorëve të jashtëm, Komiteti i Manastirit i shtyti përgatitjet për kryengritje në një kohë të pacaktuar, por gjithnjë brenda vitit 1911.
Më 17 prill zbarkoi në Shëngjin gjenerali turk Shefqet Turgut pasha me tetë batalione, 5 000 ushtarë, dy bateri malore, një divizion mitralier, 800 kuaj, 10 000 pushkë dhe materiale të shumta luftarake. Në të njëjtën kohë 20 000 ushtarë të tjerë po mobilizoheshin në Anadoll, përveç batalioneve të rezervistëve që do të rekrutoheshin në Rumeli, në Turqinë Evropiane. Me Shefqet Turgut pashën erdhi edhe Preng Bibë Doda, i thirrur nga Vjena prej xhonturqve për të qetësuar Mirditën dhe për të penguar bashkimin e saj me kryengritjen.
Ushtritë osmane me rrugë detare erdhën e zbarkuan në Shkodër më 18 prill. Mbërritja e forcave të reja osmane nuk i ndali sulmet e kryengritësve, në radhët e të cilëve luftonin edhe atdhetarë të tillë, si Luigj Gurakuqi, Hil Mosi e të tjerë. Më 22 prill dështoi kundërsulmi që forcat xhonturke ndërmorën nga ana e Shipshanikut dhe e Deçiqit.
Në proklamatën e publikuar më 1 maj 1911, të shkruar në shqip, frëngjisht, gjermanisht e italisht, kryengritësit parashtruan edhe njëherë programin e tyre autonomist. Pasi flitej për vendosjen pas Revolucionit të regjimit xhonturk, të cilin e përkrahën edhe shqiptarët, në proklamatë shpalleshin këto kërkesa të kryengritësve: 1) Shqipëria të bëhej vetëqeverimtare me sigurim të qeverive të mëdha nën hije të Turqisë; 2) Shkollat shqipe të mbaheshin prej qeverisë; 3) Ushtarët shqiptarë të mos dilnin jashtë kufijve të Shqipërisë, përveç se në rast lufte.
Ndërkaq, përpjekjet luftarake u bënë më të shpeshta dhe më të rrepta. Më 3 maj u zhvillua një nga përleshjet më të mëdha të kryengritësve me forcat osmane, pas së cilës u hap rruga për në qendrën e vilajetit, në Shkodër. Luigj Gurakuqi shkruante ato ditë se “do të kishim marrë Shkodrën, po të kishim pasë armë”.
Ngjarjet e Kryengritjes shqiptare të vitit 1911 patën jehonë brenda dhe jashtë vendit. Me kryengritësit u bashkuan, sado të paktë, edhe vullnetarë nga Italia e Bullgaria. Shtypi i huaj shkruante për trimërinë e grave shqiptare, për “amazonat shqiptare”, të cilat, krahas burrave, prindërve dhe vëllezërve të tyre, luftonin kundër pushtuesve osmanë.
Një veprimtari të gjerë në të mirë të kryengritjes zhvilloi brenda vendit “Shoqëria e Zezë për Shpëtim”. Ajo punoi për mbledhjen e ndihmave për kryengritësit e Veriut në emër të Lidhjes “Për Liri o për Vdekje”.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 03:55

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°154

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 03:55

Shpërthimi i kryengritjes dhe veprimet luftarake (mars – fillimi i qershorit 1911) - 2.

Në kolonitë e mërgimit në Amerikë, në Bullgari, në Rumani, në Egjipt (Misir) etj., mbaheshin konferenca për Shqipërinë dhe për luftën e shqiptarëve kundër sunduesve osmanë. Shqiptarët e Amerikës mblodhën për kryengritësit një shumë të madhe të hollash. U vendos që 30 vullnetarë të shkonin nga Amerika në Shqipërinë e Jugut (Toskëri) për të shtrirë edhe atje kryengritjen. Fan S. Noli dhe atdhetarë të tjerë u përpoqën të siguronin përkrahjen e Greqisë, por Athina përsëri, ashtu si më parë, këmbënguli që kryengritja shqiptare të zhvillohej vetëm në veri të lumit Shkumbin.
Gjatë muajit maj patriotët shqiptarë të grumbulluar në Korfuz, si Nikollë Ivanaj, Themistokli Gërmenji, Ismail Qemali, Pandeli Cale, Stefan Kondillari, Spiro Bellkameni e të tjerë, krijuan një degë të komitetit shqiptar të Barit. Ndërkaq u shtuan përpjekjet për organizimin e kryengritjes në Shqipërinë e Jugut, ku po punohej për sigurimin e armëve.
Më 9 maj Shefqet Turgut pasha në përgjigje të proklamatës së kryengritësve të datës 1 maj 1911, publikoi shpalljen, ku thuhej se udhëheqësit e kryengritjes do t’i jepeshin gjyqit ushtarak, ndërsa ata që do të dorëzoheshin brenda pesë ditëve, duke dhënë armët e duke iu nënshtruar ligjeve e urdhrave të qeverisë, do të përfitonin nga mëshira e saj. Në shpallje thuhej se, po të qëllohej kundër ushtarëve, do të dënohej së bashku me fajtorin edhe pleqësia e katundit. Urdhërohej që frëngjitë e kullave të malësorëve të hapeshin një kut të gjëra e të gjata ose të mbylleshin krejt.
Shpallja ra në duart e kryengritësve më 11 maj, ditën e vendosjes së shtetrrethimit dhe të krijimit të gjykatës ushtarake në Shkodër. Shefqet Turgut pasha kishte kohë që po merrte masat shtypëse, internonte familjet e pjesëmarrësve të kryengritjes dhe të atyre që dyshoheshin se kishin ndihmuar kryengritjen (pika 8 e shpalljes).
Kryengritësit iu përgjigjën thirrjes së Shefqet Turgut pashës me një deklaratë që u miratua në mbledhjen e mbajtur në Pikalë, të nënshkruar nga 60 udhëheqës të tyre, e cila iu dorëzua konsujve të huaj në Cetinë. Në këtë dokument thuhej se qysh nga dita kur ushtritë osmane kanë rrënuar e djegur shtëpitë e malësorëve shqiptarë, kanë dhunuar nderin e shqiptarit dhe kanë mbytur fëmijët, ata vendosën “me qëndrue derisa t’u jesi ma e mbramja pikë e gjakut ndër dej” dhe e “grishnin” gjeneralin turk “me dalë në lamë të luftës”.
Pa pritur të mbaronte ende afati i armëpushimit të caktuar në shpalljen e tij, Shefqet Turgut pasha më 14 maj goditi befasisht malësorët. Ushtria osmane prej 6 000 vetash, e pajisur me artileri e mitraloza, u hodh sërish mbi Deçiq. “Forcat morën këto pozita, - shkruante konsulli austriak në Shkodër, - duke i dëbuar rrebelët pllambë për pllambë”.
Pas këtij operacioni turqit mundën të forcoheshin në vijën Tuz-Deçiq-Kastrat, ku vendosën 6 000 ushtarë në drejtim të Shipshanikut dhe 5 000 të tjerë nga ana e Koplikut. Nga ana e Gucisë vijonte të ushtronte presion mbi kryengritësit në drejtim të Selcës një forcë e komanduar nga Ethem Pasha, e cila kishte arritur në 8 batalione. Ajo i mbajti të ngujuara forcat kryengritëse të Kelmendit pa arritur të bëjë asnjë hap përpara u detyrua të kthehej në Guci.
Përballë këtyre forcave osmane, pa llogaritur trupat e shumta të dislokuara në Fushë të Shtojit pranë Shkodrës, qëndronin vetëm 2 000 kryengritës shqiptarë, të përqendruar në mes të Dinoshës dhe Tuzit.
Shefqet Turgut pasha, duke përdorur artilerinë, shkatërroi të gjitha katundet që bënë qëndresë. Ushtria osmane nuk kurseu as malësorët myslimanë. Për t’u shpëtuar mizorive xhonturke, shumë familje malësore, gra, fëmijë e pleq, vazhdonin të kalonin në Mal të Zi.
Ndërkaq zhvilloheshin luftimet në Shqipërinë e Veriut. Më 3 qershor 350 malësorë sulmuan Lezhën dhe e detyruan garnizonin osman të mbyllej në Atik-Kala. Midis mirditasve, që morën pjesë në këtë sulm, kishte edhe shqiptarë myslimanë nga Mati, nga Luma, nga Dibra, madje edhe nga Kosova. Kryengritësit prenë komunikimet tokësore e telegrafike midis Lezhës, Shkodrës dhe Shëngjinit.
Por pas ndihmave që ushtrisë osmane filluan t’i vinin nga Shëngjini, kryengritësit u detyruan të tërhiqeshin nga Lezha.
Zgjerimi i kryengritjes shkaktoi reagimin e qarqeve politike të Shteteve të Mëdha. Synimi i qeverisë malazeze për t’u përfshirë drejtpërsëdrejti në aksionet luftarake të malësorëve kryengritës nuk gjeti miratimin jo vetëm në Serbi, por as në Rusi. Qeveria cariste e kërcënoi Cetinën se do t’i ndërpriste subvencionet që i jepte Malit të Zi, në rast se ndihmonte kryengritjen.
Qeveria austro-hungareze, e shqetësuar nga mundësia e një ndërhyrjeje të Malit të Zi në konfliktin shqiptaro-osman, ushtroi trysni mbi Cetinën duke kërkuar që ajo të qëndronte asnjanëse. Vjena bëri të gjitha përpjekjet që kryengritja të mos përhapej në viset e tjera.
Për të penguar sadopak zgjerimin e kryengritjes së malësorëve në krahina të tjera të Shqipërisë, Komiteti “Ittihad ve Terekki” (“Bashkim e Përparim”) organizoi udhëtimin e sulltanit plak, Mehmet Reshati V, në Kosovë. Mendohej se ky udhëtim i sulltanit do ta lehtësonte “kthimin në vathë” të atyre, që ishin larguar nga “vëllazërimi osman”.
Udhëtimi u organizua në formën e pelegrinazhit në varrin e sulltan Muratit I, të vrarë në Fushë të Kosovës. Sulltani udhëtoi vetëm në krahinën e Kosovës për ta veçuar këtë trevë nga kryengritja shqiptare në Malësi të Mbishkodrës. Më 15 qershor ai mbërriti në Prishtinë, ku u organizua një paradë e madhe ushtarake, por nuk u mblodhën aq njerëz sa pritnin xhonturqit. Nga frika se ceremonia në Gazimestan (në tyrben e sulltan Muratit) mund të kthehej në një manifestim kundërosman, ajo u mbyll shpejt me largimin prej andej të sulltanit dhe të personaliteteve që e shoqëronin. Kjo ndërmarrje e xhonturqve, siç pohojnë bashkëkohësit, s’qe veçse një komedi e inskenuar keq.
Ndërkohë lëvizja kryengritëse filloi të zgjerohej edhe në jug të vendit. Në qershor doli në mal çeta e Korçës (me dr. Haki Mborjen në krye) dhe filluan të veprojnë edhe çeta të tjera. Shtrirja e lëvizjes së armatosur në jug e shqetësoi Athinën. Gazeta ruse “Ruskoje sllovo”, në një korrespondencë nga Athina shkruante: “Shtypi grek, i cili gjer më dje dëftente simpathi për kryengritjen shqiptare, sot nga që u hap kryengritja dhe në Epir, e quan veprimin e komitetit të shqiptarëve dinak, se kërkon mjeshtërisht ta quaj atë provincë, që është fjeshtë greke, të shqiptarizuar”.
Më 17 qershor Shefqet Turgut pasha në emër të sulltanit shpalli edhe një herë amnistinë për kryengritësit që duhej të dorëzoheshin brenda 10 ditëve, duke premtuar gjithashtu 10 000 lira për shtëpitë e djegura. Në shpalljen që nxori me këtë rast thuhej se qeveria turke do të kujdesej për nevojat e vendit, për të shlyer dëmet që u ishin bërë kohët e fundit shqiptarëve, si edhe për të siguruar të mirën e qetësinë e popullit. Por në shpallje nuk bëhej fjalë për asnjë nga të drejtat kombëtare të shqiptarëve.
Pas shpalljes së 17 qershorit xhonturqit disa herë u përpoqën të hynin në bisedime me kryengritësit, por dështuan, sepse ndeshën në vendosmërinë e tyre për të luftuar deri në fund për të drejtat e tyre kombëtare.
Duke pasur parasysh që pjesa më e madhe e kryengritësve të Malësisë së Mbishkodrës ishin katolikë, Stambolli mendoi se njerëz më të përshtatshëm për të hyrë në bisedime me malësorët do të ishin klerikët katolikë. Për këtë Porta e Lartë kërkoi edhe ndihmën e protektores së kultit të Austro-Hungarisë. Arkipeshkvi i Shkodrës, Jak Serreqi, që u ngarkua me detyrën e vështirë të ndërmjetësit në mes shqiptarëve kryengritës dhe Portës, e mori përsipër këtë rol, por me disa kushte. Autoritetet ushtarake e civile turke formuluan programin prej 8 pikash, me të cilin do të hyhej në bisedime me malësorët. Këto ishin shumë larg kërkesave të kryengritësve, të kërkesës së autonomisë së shpallur nga krerët e tyre qysh në muajin mars. Prandaj pikat e propozuara nuk u përfillën nga krerët e kryengritjes. Në këto rrethana misioni i klerikëve, të kryesuar prej Jak Serreqit, që u dërgua pranë malësorëve kryengritës, dështoi.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 03:56

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°155

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 03:56

2. KUVENDI I GREÇËS (23 QERSHOR 1911)

Memorandumi i Greçës

Mbërritjen e komisionit të klerikëve në Mal të Zi dhe përpjekjet e xhonturqve për t’u marrë vesh me ta, kryengritësit e shfrytëzuan për të dalë para qeverisë osmane dhe Fuqive të Mëdha sërish me kërkesën e autonomisë së Shqipërisë. Me nismën e Komitetit të kryengritjes (të Podgoricës), u mblodh në pllajën e Greçës, në perëndim të Selcës, në Malësinë e Madhe Kuvendi i Përgjithshëm i krerëve shqiptarë, i cili më 23 qershor miratoi dokumentin më të rëndësishëm të kryengritjes, të njohur me emrin “Memorandumi i Greçës”, i hartuar nga Ismail Qemali e Luigj Gurakuqi. Këtë dokument, i njohur si “Libri i Kuq” (për shkak të ngjyrës së ballinës së broshurës në të cilën u shtyp) ia paraqiti Kuvendit të krerëve të kryengritjes Luigj Gurakuqi.
Me këtë akt kryengritja e armatosur e shqiptarëve të veriut kishte tani një program kombëtar në të cilin aderuan tashmë të gjithë shqiptarët.
Në hyrje të memorandumit (“Librit të Kuq”) flitet për ndihmën që dhanë shqiptarët për të sjellë xhonturqit në fuqi. Disa privilegje që u kishte njohur deri atëherë sulltani autokrat krahinave malore, theksohet në këtë dokument, nuk i penguan shqiptarët të ngriheshin e të kërkonin kushtetutën për të gjithë popujt e shtypur. Por shpresat e tyre te regjimi kushtetues nuk u përligjën. Madje ishin xhonturqit ata që me politikën e tyre i shtynë shqiptarët të rrëmbenin armët e të luftonin për të drejtat e tyre. Shqiptarët, aleatë të xhonturqve, u bënë më e para viktimë e politikës së egër nacionaliste e xhonturqve. Mbi shqiptarët u turrën taborret e Xhavit Pashës dhe të Shefqet Turgut pashës. Por edhe pasi shqiptarët i dhanë armët, theksohej në hyrjen e “Librit të Kuq”, turqit e rinj nuk mendonin aspak t’i zbatonin reformat e premtuara.
Në memorandum parashtroheshin këto kërkesa: t’u jepej garanci se nuk do të përsëriteshin veprimet antikushtetuese nga qeveria qendrore dhe nga autoritetet lokale në të gjithë Shqipërinë dhe se do të respektoheshin fetë e zakonet e vendit; të njihej kombi shqiptar me po ato të drejta që kishin kombet e tjera të Perandorisë Osmane; të kishte liri të plotë për zgjedhjen e deputetëve shqiptarë, numri i të cilëve të ishte në përpjesëtim me popullsinë; të kishte liri për përhapjen e gjuhës shqipe dhe të shkollave shqipe; të bëhej bashkimi i vilajeteve, ku jetojnë shqiptarët, sipas decentralizimit administrativ, dhe të harmonizoheshin ligjet turke me të drejtat zakonore të vendit; nëpunësit e lartë të dinin gjuhën e zakonet e vendit; të gjithë nëpunësit civilë dhe financiarë të ishin shqiptarë, ndërsa gjyqtarët, xhandarët e policët të ishin gjithashtu vendas; të caktohej një guvernator i përgjithshëm nga sulltani për një periudhë të caktuar; të përdorej gjuha shqipe në administratë, në gjyqe e kuvende, përkrah turqishtes, që mbetej gjuhë zyrtare e qeverisë qendrore; shërbimi ushtarak i detyrueshëm për të gjithë në kohë paqeje të kryhej në vend, ndërsa për banorët e zonave kufitare të organizohej një shërbim i veçantë ushtarak, që do të kryhej në krahinat e tyre, për të ruajtur kufijtë; të përdoreshin në vend, për ndërtime rrugësh, hekurudhash, shkollash e të tjera, të ardhurat fiskale me përjashtim të atyre të doganës, të postës, të telegrafës, të duhanit, të alkoolit dhe të pullave, të cilat ishin monopole të shtetit ose u ishin dhënë të huajve sipas kapitulacioneve; t’u njihej fshatarëve e drejta për prerjen e pyjeve sipas një takse; këshillat e përgjithshme të kishin të drejtë të jepnin vendime për buxhetin e vilajeteve dhe të kontrollonin shpenzimet; të jepeshin fonde të nevojshme për rregullimin e shtëpive e të dëmeve të tjera të shkaktuara nga operacionet e ushtrive osmane dhe t’u ktheheshin shqiptarëve armët që u ishin marrë.
Memorandumi i Greçës parashtronte një program të plotë të autonomisë së Shqipërisë, ashtu siç ishte konceptuar ajo në platformën e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare qysh nga koha e Lidhjes së Prizrenit. Ky memorandum kishte një rëndësi të veçantë, sepse dilte nga gjiri i kryengritjes dhe në formulimin tij morën pjesë veprimtarët atdhetarë të krahinave të ndryshme të vendit e të kolonive shqiptare të mërgimit. Përmbajtja kombëtare e këtij memorandumi ishte një argument i fuqishëm për të kundërshtuar trillimet e qeverisë turke dhe të propagandës së shteteve fqinje që mohonin karakterin e vërtetë kombëtar të lëvizjes shqiptare dhe e paraqisnin kryengritjen e malësorëve si kryengritje fetare për ruajtjen e venomeve të vjetra lokale. Pranimi i kërkesave të Greçës, siç pohonte Ismail Qemali, do të ishte një fitore e nacionalizmit shqiptar. Këto kërkesa drejtoheshin njëherazi kundër politikës së qeverisë malazeze, e cila orvatej me anën e agjentëve të saj t’i bindte malësorët të viheshin nën mbrojtjen e Malit të Zi.
Memorandumi ushtroi ndikim të fuqishëm edhe në pjesët e tjera të Shqipërisë dhe nxiti përpjekjet që u bënë për kthimin e kryengritjes së Veriut në një kryengritje të përgjithshme.
“Libri i Kuq” iu dorëzua nga përfaqësuesit e kryengritësve ambasadorit turk në Mal të Zi, Sadredin Beut, që e pranoi atë pa dhënë ndonjë përgjigje. Për të pasur garancinë e Fuqive të Mëdha për plotësimin e kërkesave të tyre, një delegacion i kryengritësve, i përbërë nga Luigj Gurakuqi, Dedë Gjo Luli, Sokol Baci etj., ua dorëzoi Memorandumin e Greçës përfaqësuesve të Fuqive të Mëdha në Cetinë.
Ndërkaq Shefqet Turgut pasha shpalli një proklamatë të dytë, me të cilën shtyhej afati i dorëzimit të kryengritësve edhe 15 ditë të tjera, duke filluar nga 27 qershori. Malësorët lajmëroheshin gjithashtu se Porta kishte dërguar një vali dhe një kajmekam, që dinin gjuhën shqipe. Por më 9 korrik Stambolli u detyrua t’a shtynte për të tretën herë afatin e dorëzimit të kryengritësve edhe për 20 ditë të tjera.
Me gjithë kërkesat këmbëngulëse të kryengritësve, qeveria osmane nuk kishte ndërmend t’i jepte autonominë Shqipërisë. Ajo e quante këtë të papranueshme, si një akt që do të sillte me vete shkatërrimin e Perandorisë Osmane.
Stambolli vijoi të përdorte kundër malësorëve 50 batalione të komanduara nga Shefqet Turgut pasha, me 70 000 ushtarë e 60 gryka artilerie me qitje të shpejtë. Për të përligjur luftën e gjatë me malësorët dhe këtë përqendrim të forcave të shumta në Shqipëri kundër një grushti malësorësh, propaganda zyrtare turke shpalli se në kryengritje ishin çuar 20 000 malësorë. Në të vërtetë, gjithë familjet e kryengritësve, që ishin mbartur në Mal të Zi për t’i shpëtuar terrorit xhonturk, arrinin në rreth 15 000 veta, ndërsa në radhët e luftëtarëve ishin vetëm 4 000 kryengritës.
Megjithatë, në përpjekjet me kryengritësit, Shefqet Turgut pasha la qindra të vrarë. Ai u detyrua të pranonte, se “... çdo ditë janë bërë përpjekje të ashpra e të vazhdueshme, kryengritësit i kanë dalë zot çdo shkëmbi, çdo shtëpie dhe e kanë lënë vendin vetëm duke dhënë jetën”. Përkrah burrave luftuan edhe gratë malësore, ndër të cilat u dalluan Tringë Smajlja e Norë Kolja. Në luftë merrnin pjesë gjithashtu të rinj 16 vjeçarë dhe pleq deri në 70 vjeç. Vetë udhëheqësi i kryengritësve Dedë Gjo Luli ishte 71 vjeç.
Malësorëve u dha dorë taktika e luftimit në grupe të vogla kundër armikut shumë të madh në numër dhe njohja e terrenit. Ata zinin shtigjet e qafat e pakalueshme. Sulmonin armikun aty ku ai nuk e priste dhe tërhiqeshin në rregull, pa dëme.
Por lufta e kryengritësve vështirësohej nga mungesa e armëve, e municioneve dhe e ushqimeve. Lufëtarët ishin gjysmë të uritur. Ndihmat që vinin nga kolonitë dhe nga vendet e tjera nuk mjaftonin për t’i mbajtur ata dhe refugjatët e shumtë, që qenë mbledhur në Mal të Zi.
Kryengritja e Malësisë së Mbishkodrës dhe kërkesat e saj tërhoqën vëmendjen e diplomacisë britanike. Përfaqësues të kryengritësve siç ishte Mark Kakarriqi iu drejtuan asaj në mënyrë të posaçme. Duke përfituar nga memorandumi, që kryengritësit shqiptarë ua drejtuan Fuqive të Mëdha, E. Grej, ministri i Jashtëm britanik, qysh më 26 qershor kërkoi të ndërhyhej kolektivisht pranë Portës në përkrahje të shqiptarëve, për të kënaqur kërkesat e tyre për gjuhën, shkollën, ndërtimin e rrugëve dhe për amnistinë e përgjithshme.
Por ky propozim nuk gjeti përkrahje te Shtetet e tjera të Mëdha. Gjermania e kundërshtoi një hap të tillë, duke deklaruar se kjo do të merrej nga Stambolli si ndërhyrje në punët e brendshme të Turqisë. Vjena iu përmbajt po atij qëndrimi të mëparshëm, të mosndërhyrjes. Franca gjithashtu nuk u tregua e gatshme të bashkohej me nismën e Anglisë, kurse qeveria ruse shprehu dyshimin nëse shqiptarët do të kënaqeshin me lëshimet e propozuara nga Grej, kur dihej se ata kërkonin autonominë.
Nga ana tjetër, edhe shqiptarët, duke parë interesimin e Forein Ofisit, në një memorandum të veçantë që i drejtuan qeverisë angleze, posaçërisht E. Grejit, më 12 korrik kërkuan edhe një herë autonominë e Shqipërisë. Në memorandum thuhej: “... na po bajmë fli për arsye të nalta politike dëshirat e pavarësisë që frymëzojnë popullin shqiptar tash pesë shekuj, e lypim vetëm autonomi të gjanë...”.
Në memorandum bëhej fjalë gjithashtu për terrorin që ushtria osmane po ushtronte në fshatrat e Malësisë, ku plaçkiste, digjte e rrënonte çdo gjë. Ndërsa shqiptarët i lironin ushtarët osmanë që zinin rob, thuhej në këtë dokument, turqit hakmerreshin edhe mbi popullsinë e paarmatosur, mbi pleqtë, mbi gratë e fëmijët. Në të flitej edhe për rastet kur njerëzit digjeshin të gjallë nga ushtarët.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 03:57

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°156

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 03:57

Jehona e Memorandumit të Greçës.

Zgjerimi i lëvizjes në jug (korrik-gusht 1911)

Kur u duk se edhe nisma e qeverisë angleze nuk gjeti përkrahjen e fuqive të tjera, shqiptarët filluan të punonin për ta shtrirë kryengritjen në të gjithë vendin, për ta kthyer atë në një kryengritje të përgjithshme.
Ndërkohë, për ta detyruar Portën e Lartë të pranonte Memorandumin e Greçës si një program që shprehte aspiratat mbarëshqiptare dhe jo vetëm të një krahine a vilajeti, atdhetarët më të vendosur u përpoqën të organizonin qëndresën e armatosur edhe në Shqipërinë e Jugut.
Kjo ishte e domosdoshme të bëhej edhe për shkak se Porta e Lartë vijonte ta trajtonte Kryengritjen e Malësisë së Mbishkodrës dhe Memorandumin e Greçës si një lëvizje lokale me kërkesa që i takonin vetëm një krahine, asaj të Mbishkodrës.
Në këto rrethana atdhetarët më radikalë të Shqipërisë së Jugut, duke përfituar nga kryengritja e malësorëve, bënë përpjekje për të tërhequr në lëvizje edhe elementët e moderuar.
Memorandumi i Greçës i dha fund qëndrimit pritës që kishin mbajtur deri atëherë disa komitete në krahinat e tjera të vendit. Anëtarët e Komitetit të Korfuzit menduan të arrinin paraprakisht një marrëveshje me qeverinë greke për të siguruar edhe ndihmën e saj. Për këtë, tre anëtarë të këtij komiteti shkuan në Athinë, ku u takuan me Venizellosin. Qeveria greke u rekomandoi të merreshin vesh me “Shoqërinë kombëtare”, e cila u bëri të ditur se u vinte në dispozicion shqiptarëve, për nevojat e kryengritjes, ishullin e Korfuzit dhe se do t’u jepte ndihma në të holla e të tjera, por me kusht që kryengritja të zhvillohej në veri të lumit Shkumbin.
Për shkak të këtij qëndrimi të qeverisë greke, një pjesë e anëtarëve të Komitetit të Korfuzit, duke mos i ndier shpatullat të sigurta, u tërhoq. Kështu u pengua organizimi i kryengritjes në jug në një kohë mjaft të favorshme për të. Shtrirja e kryengritjes në jug të vendit do të lehtësonte atëherë edhe gjendjen e kryengritësve të Malësisë së Mbishkodrës.
Përpjekjet për organizimin e kryengritjes në jug të vendit u drejtuan nga komitetet “Shoqëria e Zezë për Shpëtim”. Në krye të çetave që vepronin në jug ishin Namik Delvina, Muharrem Rushiti, Musa Demi, Spiro Bellkameni, Qamil Panariti, etj. “Shoqëria e Zezë për Shpëtim” mendonte se mjeti më i mirë për ta detyruar Turqinë të njihte Memorandumin e Greçës ishin veprimet sulmuese të armatosura, të cilat filluan të kryheshin nga çetat. Kryengritësit zhvillonin njëkohësisht një agjitacion të dendur për autonominë e Shqipërisë midis masave fshatare. Lidhje të fshehta u vendosën me repartet shqiptare të redifëve që ndodheshin në qytete të ndryshme të vendit.
Më 17 korrik komitetet e jugut kishin vendosur që çetat e armatosura të sulmonin Vlorën. Por ky plan dështoi, sepse në çastin vendimtar, kur çetat i qenë afruar qytetit, oficerët turq zbuluan planin e veprimit të ushtarëve redifë që ishin lidhur me to. Megjithatë lëvizja e çetave në jug po zgjerohej. Përleshjet e tyre me ushtrinë osmane u bënë më të shpeshta. Në korrik çeta e Çamërisë u ndesh me ta në Smartë, në një luftim që zgjati 6 orë. Në Gjirokastër kryengritësit i bënë atentat prefektit të vendit.
Më 21 korrik u mbajt në Manastirin e Cepos, në Malin e Gjerë, Kuvendi i përfaqësuesve të popullsisë së Çamërisë e të Labërisë dhe të të gjitha kazave të vilajetit të Janinës, ku morën pjesë rreth 800 veta, midis të cilëve edhe përfaqësues të çetave të armatosura të Shqipërisë së Jugut. Këtu u diskutua për qëndrimin që do të mbahej kundrejt regjimit xhonturk në kushtet e shpërthimit të kryengritjes së Malësisë së Mbishkodrës dhe për përkrahjen e saj nga popullsia e Shqipërisë së Jugut. Kuvendi miratoi një memorandum, i cili, duke pasur 43 nënshkrime të pjesëmarrësve, iu dërgua qeverisë xhonturke. Memorandumi u nënshkrua nga përfaqësues të popullsisë së Gjirokastrës, të Delvinës, të ****eleshit, të Himarës, të Filatit etj. Në memorandum përkrahej Kryengritja e Malësisë së Mbishkodrës dhe programi i saj i autonomisë së Shqipërisë. Kërkohej që qeveria osmane të zbatonte një administrim të njëllojtë si në veri, dhe në jug, duke e parë Shqipërinë dhe kombin shqiptar një e të pandarë. Reformat që do të zbatoheshin në Malësinë e Mbishkodrës të shtriheshin njëlloj në të katër vilajetet shqiptare, të Shkodrës, të Kosovës, të Manastirit dhe të Janinës.
Me këtë kërkesë atdhetarët mendonin të shmangnin rrezikun që vinte nga trajtimi i Kryengritjes së Malësisë së Mbishkodrës si një ngjarje lokale dhe t’i tregonin Stambollit se e gjithë Shqipëria ishte bashkuar me kërkesat e saj. Prandaj kryengritësit e Shqipërisë së Jugut kërkuan që, gjithë ato të drejta që do t’u jepeshin malësorëve, ku përfshihej edhe autonomia politiko-administrative e parashtruar në Greçë, t’i jepeshin edhe Shqipërisë së Jugut, pra gjithë Shqipërisë. Kërkohej gjithashtu amnisti e përgjithshme për pjesëmarrësit e kryengritjes, liria e mësimit të gjuhës shqipe në shkollat fillore dhe zhvillimi në të gjithë vendin i reformave administrative. Mendohej se sendërtimi i të gjitha këtyre kërkesave do t’i hapte rrugën autonomisë së plotë të vendit.
Meqë xhonturqit synonin të merreshin vesh vetëm me malësorët dhe t’i ngushtonin kërkesat e tyre autonomiste, komiteti i fshehtë i Janinës udhëzoi të organizoheshin mitingje të armatosura në qytetet e Shqipërisë së Jugut, në të cilat të mbështeteshin kërkesat autonomiste të parashtruara nga kryengritësit e Malësisë së Mbishkodrës. U vendos që një miting i tillë të mbahej më 23 korrik, ditën e përvjetorit të Revolucionit xhonturk. Shumë nga pjesëtarët e çetave i quanin këto veprime si zanafillë për të kaluar në luftime të drejtpërdrejta kundër ushtrisë osmane. Mitingjet e armatosura do të mbështeteshin edhe nga ana e çetave, që u ishin afruar qyteteve. Por mitingu i parashikuar për në 23 korrik u pengua nga kundërshtarët e lëvizjes së armatosur. Kjo ngjarje, si edhe mungesa e iniciativës në gjirin e udhëheqësve të komitetit të fshehtë të Janinës, çorientuan kryengritësit e atdhetarët e Shqipërisë së Jugut dhe ngjallën, siç thuhet në dokumentet e kohës, frymën e mosbesimit ndaj tyre.
Në fundin e korrikut çetat e komanduara nga Qamil Panariti e nga Spiro Bellkameni, të përbëra prej 18 vetash, u mblodhën në arat në mes të Orman-Çifligut (afër Korçës) dhe të Setajt për të sulmuar depot e armëve në Korçë. Por xhonturqit dërguan kundër këtyre çetave 300 ushtarë e 100 xhandarë. Gjatë përleshjes që u bë në Orman-Çiflig, natën e 29-30 korrikut çetat luftuan për pesë orë rresht duke lënë 6 të vrarë. Nga forcat qeveritare mbetën të vrarë dy oficerë dhe 13 ushtarë. Pas ngjarjes në Orman-Çiflig xhonturqit ngritën në Korçë gjyqin ushtarak që filloi dënimet e atdhetarëve.
Në fundin e korrikut një çetë prej 100 vetash vepronte rreth Beratit e në rrethe të afërta, mblidhte nënshkrime për një memorandum me kërkesa politike, i cili do t’u dorëzohej përfaqësuesve të shteteve të huaja dhe autoriteteve osmane në Vlorë.
Komiteti Shqiptar i Vlorës dhe atdhetarë të tjerë organizuan më 31 korrik, tek Ura e Drashovicës, një mbledhje ku morën pjesë 3 000 veta, të cilët shprehën solidaritetin e tyre me kryengritësit e Shqipërisë së Veriut dhe kërkuan autonominë e Shqipërisë.
Shumica e pjesëmarrësve të mbledhjes tek Ura e Drashovicës, gjatë rrugës për në Qafë të Sinjës, ku do të takoheshin me çetat e rrethit të Beratit, ranë në përpjekje me trupat osmane afër Cakranit, ku u ndihmuan nga oficeri shqiptar i ushtrisë turke Ismail Haki Libohova. Për këtë veprim ai u nxor para gjykatës ushtarake të Janinës. Më 1 gusht u mbajt në Qafë të Sinjës (Berat) një mbledhje tjetër e përfaqësuesve të kryengritësve të rrethit të Beratit e të Vlorës, që përkrahën tërësisht Kryengritjen e Malësisë së Mbishkodrës dhe u zotuan të luftonin për zbatimin e 12 kërkesave të Memorandumit të Greçës, domethënë të autonomisë territoriale-administrative të Shqipërisë.
Megjithatë edhe këto veprime të atdhetarëve të Shqipërisë së Jugut, që përkrahën programin autonomist të Greçës, nuk arritën ta çonin vendin në një kryengritje të përgjithshme.
Ndërkohë përfundoi pa sukses edhe veprimtaria e komisionit të Jak Serreqit pranë kryengritësve të Shqipërisë së Veriut. Ai nuk arriti t’i bindte malësorët që të hiqnin dorë nga kërkesat për autonomi. Më 22 korrik, një ditë para nisjes për në Shkodër, përfaqësuesit e kryengritjes i dorëzuan një notë prelatit të lartë, me të cilën i kumtuan se nuk do t’i vazhdonin më tej bisedimet, sepse ato nuk po zhvilloheshin mbi bazën e Memorandumit të Greçës.
Malësorët kryengritës qëndruan të patundur në kërkesën e tyre për autonomi. Por gjendja e 15 000 shqiptarëve të grumbulluar në Mal të Zi po keqësohej vazhdimisht. Ajo u rëndua edhe më shumë për shkak të vendimit që mori Mali i Zi, më 15 korrik, për të mos u lejuar shqiptarëve të kalonin kufirin.
Ndërkohë edhe qeveria xhonturke filloi të manovronte. Meqë Shefqet Turgut pasha kishte fituar në mes të shqiptarëve një emër të keq për shkak të dy fushatave në Shqipëri, Porta e Lartë, me qëllim që të lehtësoheshin bisedimet me malësorët kryengritës, vendosi ta zëvendësonte atë me një komandant tjetër, me Abdullah Pashën.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 03:57

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°157

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 03:57

3. MARRËVESHJET ME QEVERINË XHONTURKE

Bisedimet e Podgoricës

Në verën e vitit 1911, gjendja e kryengritësve po keqësohej. Atyre u mungonin armët e municionet, në kohën kur gjendeshin përballë një ushtrie të shumtë armike. Si luftëtarët, ashtu edhe familjet e tyre vuanin për bukë.
Gjendjen e malësorëve e rëndonte edhe më shumë qëndrimi i qeverisë malazeze, që u bë më armiqësor kur kryengritësit nuk pranuan të vinin luftën e tyre në shërbim të politikës së Cetinës. Meqë edhe Rusia nuk i lejoi Malit të Zi ta përdorte kryengritjen shqiptare, si pretekst, për të nisur luftën kundër Perandorisë Osmane, qeveria e Cetinës u mundua të nxirrte ndonjë përfitim nga vetë Turqia. Stambolli ishte i interesuar të merrej vesh sa më shpejt me Malin e Zi, për shkak të gjendjes që ishte krijuar në gjithë Shqipërinë. Mali i Zi shpresonte, siç theksohet në dokumentet diplomatike të kohës, të siguronte ndonjë “kompensim për shpenzimet e bëra për ushqimin e malësorëve gjatë kryengritjes, i cili do të kishte formën e një rishikimi të kufirit në dobi të Malit të Zi”. Në këto kushte, me ndërhyrjen e Rusisë cariste dhe të monarkisë Habsburge, u arrit më 28 korrik marrëveshja ndërmjet Turqisë e Malit të Zi për rregullimin e konfliktit kufitar dhe të çështjes së të arratisurve shqiptarë.
Në po këtë kohë Abdullah Pasha, komandanti i ri i trupave osmane, shpalli një amnisti të re, por vetëm për malësorët. Ai u njihte atyre disa privilegje, që nuk ishin të pranueshme për kryengritësit. Prandaj, siç dëshmon mikja e shqiptarëve E. Durham, shqiptarët nuk e pushuan qëndresën.
Me 30 korrik 1911 ambasadori turk në Cetinë, Sadredin Beu, shpalli në Podgoricë përgjigjen me kundërpropozimet e qeverisë turke ndaj kërkesave të kryengritësve. Ato ishin shumë larg autonomisë, që shqiptarët kërkuan në Memorandumin e Greçës dhe kufizoheshin vetëm me zonën e kryengritjes. Me këtë dokument qeveria xhonturke shpallte amnistinë e plotë për të gjithë pjesëmarrësit e kryengritjes pa i dorëzuar armët. Shërbimi ushtarak do të kryhej brenda vilajetit të Shkodrës dhe vetëm një vit në Stamboll. Si drejtorë dhe anëtarë të këshillave administrativë do të emëroheshin edhe bajraktarët. Xhelepi do të caktohej duke marrë parasysh gjendjen ekonomike të popullsisë. Taksat do të mblidheshin kur shqiptarët të ishin në gjendje të paguanin. Armët do të mbaheshin me leje të posaçme. Do të ndërtoheshin në malësi, me mjetet shtetërore, dy shkolla fillore ku do të mësohej gjuha shqipe. Do të ndërtoheshin rrugë, ura etj.
Po më 31 korrik qeveria shpalli në Tepelenë edhe koncesionet për kryengritësit e Shqipërisë së Jugut: faljen e kryengritësve, hapjen e shkollave shqipe, ndërtimin e rrugëve, të urave etj.
Propozimet zyrtare turke nuk u pranuan nga shumica e kryengritësve në veri dhe në jug të vendit.
Kryengritësit e Shqipërisë së Veriut u shtrënguan, më në fund, të ulen e të bisedojnë me përfaqësuesit e qeverisë, megjithëse ajo nuk donte t’i përfillte kërkesat e shqiptarëve për autonomi. Malësorët ngulën këmbë në 12 kërkesat e Greçës, që përmbanin autonominë e Shqipërisë. Por qeveria malazeze ua kishte prerë furnizimin me bukë dhe po ushtronte presion mbi malësorët, që të pranonin propozimet xhonturke.
Në këto rrethana malësorët pranuan të bisedonin sipas propozimeve xhonturke, por ata përsëri, duke e parë kombin shqiptar si një të tërë, kërkuan që të drejtat, që do t’u jepeshin malësorëve, t’u njiheshin të gjithë shqiptarëve.
Meqë, me gjithë përpjekjet që u bënë, nuk u arrit që kryengritja e Malësisë së Mbishkodrës të shndërrohej në një kryengritje të përgjithshme, që të përfshinte gjithë Shqipërinë e Veriut dhe atë Jugut, autoritetet osmane arritën të merren vesh veç me malësorët dhe veç me shqiptarët në jug.
Më 2 gusht në përfaqësinë e Perandorisë Osmane në Podgoricë u nënshkrua, sipas propozimeve turke, marrëveshja e malësorëve me përfaqësuesit e qeverisë xhonturke.
Pas 5 gushtit malësorët filluan të kthehen në grupe. Dedë Gjo Luli e disa të tjerë nuk pranuan të ktheheshin dhe vazhduan të ngulnin këmbë për njohjen e autonomisë. Dedë Gjo Luli nuk pranoi as shpërblimet dhe as postet, që i dhanë xhonturqit. Malësorët që nuk pranuan të ktheheshin, qeveria malazeze i internoi përtej Moraçës.
Nënshkrimi i marrëveshjes dhe njohja e disa kërkesave të pjesshme të malësorëve i shtyu edhe krahinat e tjera të Shqipërisë të kërkonin t’u jepeshin po ato të drejta që u ishin dhënë malësorëve të Shqipërisë së Veriut.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 03:59

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°158

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 03:59

Marrëveshja me kryengritësit e Shqipërisë së Jugut

Në ditët e para të gushtit qeveria e Stambollit iu drejtua me një thirrje banorëve të Beratit, të Vlorës, të Tepelenës, të Fierit, të Gjirokastrës, të Delvinës etj., në të cilën shpallte faljen e kryengritësve që ktheheshin në shtëpitë e tyre pa armë, dhe premtonte hapjen e shkollave shqipe, përdorimin e alfabetit latin, përmirësimin e gjendjes ekonomike etj. Por edhe kjo thirrje nuk i bindi kryengritësit, që nuk pranuan të dorëzonin armët.
Edhe në këtë kohë kryengritësit e Shqipërisë së Jugut, ashtu siç bënë në kërkesat e parashtruara në Manastirin e Cepos, synonin të fitonin të paktën të njëjtat lëshime që iu bënë edhe malësorëve të Shqipërisë së Veriut. Kjo kërkesë për privilegje të njëjta për të gjithë shqiptarët, nënkuptonte njohjen e shqiptarëve si një komb i bashkuar. Një kërkesë e tillë përfshinte edhe çështjen, sa të mprehtë po aq dhe delikate, siç ishte përcaktimi i kufijve, i territoreve ku do të zbatoheshin dhe do të shtriheshin këto privilegje. Kjo do të ishte një nga mënyrat për të veçuar kombësinë shqiptare nga fqinjët, për t’u prerë rrugën pretendimeve shoviniste të shteteve ballkanike mbi trojet shqiptare. Kjo shihej nga shqiptarët e Jugut si një masë, e cila mund të largonte sado pak rrezikun e copëtimit të vendit.
Këtë kërkesë e përkrahën edhe shqiptarët e mërguar, shoqëritë dhe shtypi i tyre, që kërkuan nga qeveria xhonturke “t’u zbatojë të tanë shqiptarëvet venomet që iu dhanë malësorëvet”.
Por pas përfundimit të kryengritjes në Veri, Porta e Lartë hodhi trupa të shumta ushtarake në Shqipërinë e Jugut. Në këto rrethana edhe kryengritësve të Shqipërisë së Jugut nuk u mbeti rrugë tjetër veçse të pranonin marrëveshjen me qeverinë xhonturke. Më 18 gusht 1911 u mbajt në Tepelenë mbledhja e përfaqësuesve të parisë dhe e komandantëve të çetave të kësaj treve. Në mbledhje morën pjesë, si të dërguar të qeverisë, edhe Abdyl Ypi e Fejzi Alizoti, të cilët u përpoqën t’i bindnin kryengritësit “për rrezikun” që do t’i vinte vendit “nga kërkesat e tyre të pamenduara mirë”.
Shqiptarët në jug të vendit u detyruan të pranonin propozimet e qeverisë: amnisti e përgjithshme; mësimi i gjuhës shqipe në shkollat shtetërore (me alfabetin latin); subvencionimi nga ana e shtetit i shkollave shqipe; caktimi i nëpunësve, që njohin gjuhën shqipe dhe zakonet e vendit; kryerja e shërbimit ushtarak në kohë paqeje në vend; caktimi i taksave të popullsisë, sipas mundësive të vendit; rindërtimi i disa urave; mbajtja e armëve me leje të posaçme; rihapja e Shkollës Normale të Elbasanit dhe caktimi i fondit për mbajtjen e saj.
Me mbledhjen e Tepelenës dhe me dorëzimin e shumicës së kryengritësve iu dha fund përkohësisht kryengritjes edhe në Shqipërinë e Jugut. Por edhe këtu, pati shumë kryengritës, që nuk e pranuan marrëveshjen me qeverinë.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 03:59

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°159

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 03:59

Përfundime

Kryengritja shqiptare e vitit 1911 përfundoi me një marrëveshje gjysmake për shkak se nuk arriti të shndërrohej në një kryengritje të përgjithshme. Ajo nuk arriti ta detyronte qeverinë xhonturke të pranonte kërkesat autonomiste të Memorandumit të Greçës. Megjithatë u arrit të vendosen kontakte midis kryengritësve të Shqipërisë së Veriut e asaj të Jugut si dhe me kolonitë. Atdhetarë të njohur nga krahina të ndryshme të Shqipërisë, si Ismail Qemali, Pandeli Cale, Salih Hoxha etj., u gjendën ato ditë në Mal të Zi, pranë malësorëve. Nikollë Ivanaj, Themistokli Gërmenji e Ismail Qemali shkuan gjithashtu në kolonitë për të siguruar ndihmën dhe përkrahjen e tyre. Luigj Gurakuqi, Nikollë Ivanaj, Fadil Toptani e Themistokli Gërmenji vajtën edhe në Korfuz për të punuar që andej për zgjerimin e kryengritjes në jug të vendit.
Por, në kohën kur kryengritja e Malësisë së Mbishkodrës ishte në kulmin e saj, krahinat e tjera ngurruan të ngriheshin. Kosova, e cila nuk kishte kapërcyer pasojat rrënuese të ekspeditës së Shefqet Turgut pashës të vitit 1910, e pati të vështirë të hidhej në kryengritje, kurse Mirdita, nën ndikimin e Preng Bib Dodës dhe e çoroditur nga aksioni i Terenc Toçit, mbajti përgjithësisht qëndrim pritës. Komitetet e Jugut, të shqetësuar nga qëndrimi armiqësor i qeverisë greke, ngurruan të fillonin kryengritjen qysh në periudhën e parë, në maj - fillimi i qershorit, kur situata ishte më e volitshme për shpërthimin e saj. Lëvizja kryengritëse në Shqipërinë e Jugut shpërtheu nisi në korrik-gusht të vitit 1911, kur kryengritja e malësorëve të Shqipërisë së Veriut kishte filluar të binte e të dobësohej.
Kryengritja u zhvillua në kushte të vështira brenda vendit dhe në rrethana jo të favorshme ndërkombëtare. Shtetet ballkanike, duke e vlerësuar autonominë e Shqipërisë si një pengesë për plotësimin e synimeve të tyre pushtuese ndaj tokave shqiptare, vunë të gjitha forcat për ta penguar Kryengritjen e Malësisë së Mbishkodrës dhe për të mos lejuar që ajo të kthehej në kryengritje të përgjithshme.
Kryengritja e malësorëve ndeshi edhe në kundërshtimin e shteteve evropiane, sidomos të Rusisë e të Austro-Hungarisë, të cilat nuk donin turbullira në Ballkan. Në mënyrë të veçantë, u aktivizua monarkia Habsburge, e cila pengoi shtrirjen e kryengritjes në të gjithë vendin dhe u përpoq ta mbante lëvizjen shqiptare brenda kuadrit të kërkesave kulturore. Të njëjtin qëndrim mbajti edhe Italia.
Megjithëse Kryengritja e vitit 1911 nuk arriti të sendërtojë objektivat themelorë të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, ajo zë një vend të rëndësishëm në historinë e popullit shqiptar. Ajo shënoi një hap cilësor përpara në organizimin e lëvizjes kombëtare dhe ngriti në një shkallë më të lartë ndërgjegjen politike të shqiptarëve.
Kryengritja e Malësisë së Mbishkodrës, si nga ana organizative, ashtu edhe nga ajo ideore, shënoi një hap të madh përpara në krahasim me kryengritjen e vitit 1910. Ajo u zhvillua nën udhëheqjen e një qendre të vetme, të Komitetit të Podgoricës. Kulmin e saj kryengritja e arriti në qershor, kur duke miratuar (më 23 qershor) Memorandumin e Greçës, shpalli kërkesën e autonomisë së Shqipërisë, si program të mbarë lëvizjes kombëtare. Megjithatë, udhëheqja e saj, pavarësisht nga përpjekjet që bëri, nuk mundi të tërhiqte në kryengritjen e Shqipërisë së Veriut, krahinat e tjera të vendit dhe ta kthente atë në një kryengritje të përgjithshme.
Kryengritja e vitit 1911 i detyroi pushtuesit osmanë të hynin në bisedime me shqiptarët dhe t’u bënin atyre disa lëshime. Megjithëse këto lëshime ishin larg kërkesave kombëtare të shqiptarëve, përbënin ndërkaq një mbështetje për kërkesa më të përparuara në të ardhmen. Kryengritja nxori në pah çështjen shqiptare si një problem ndërkombëtar. Për këtë dëshmon, krahas të tjerave, edhe interesimi i diplomacisë angleze për kryengritjen dhe sidomos përkrahja prej Londrës e kërkesave kombëtare të shqiptarëve.
Kryengritja e vitit 1911 mund të mbahet si prologu i Kryengritjes së Përgjithshme shqiptare të vitit 1912.
Qeveria xhonturke edhe pas kësaj kryengritjeje vijoi politikën e saj shtypëse në Shqipëri. Ajo nuk u dha shqiptarëve as koncesionet që u bëri gjatë marrëveshjeve me kryengritësit. Sapo kryengritësit u kthyen në shtëpitë e tyre dhe u qetësua disi gjendja, ajo rifilloi politikën e mëparshme. Megjithëse kërkesat për t’u dhënë të drejta të njëllojta si të malësorëve edhe krahinave të tjera të vendit, u parashtruan në çdo anë të Shqipërisë, autoritetet zyrtare në qendër e në provinca u përpoqën ta ngushtonin hapësirën e zbatimit të marrëveshjes me kryengritësit shqiptarë. Në fillim qeveria ia njohu këto koncesione vetëm sanxhakut të Shkodrës, pastaj vetëm zonës së kryengritjes dhe, së fundi, malësorëve të riatdhesuar nga Mali i Zi, por jo gjithë Shqipërisë.
Ndërsa për shqiptarët marrëveshjet me xhonturqit qenë vetëm një armëpushim i përkohshëm i nevojshëm për të mbledhur forcat e për t’i dhënë goditjen përfundimtare sundimit osman në Shqipëri.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:00

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°160

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:00

KREU XIII

KRYENGRITJA E PËRGJITHSHME E VITIT 1912.
SHPALLJA E PAVARËSISË SË SHQIPËRISË

1. PËRGATITJA E KRYENGRITJES

Acarimi i gjendjes politike.

Mbledhja e Taksimit (janar 1912)

Edhe pas marrëveshjeve që përfundoi me udhëheqësit e kryengritësve në vitin 1911, Porta e Lartë nuk ndërmori asnjë masë që do ta përmirësonte gjendjen ekonomike e arsimore të vilajeteve shqiptare, që vinte duke u rënduar. Ndihej mungesa e ushqimeve. Çmimi i drithit ishte 2-3-fishuar. Edhe artikujt e tjerë të konsumit të gjerë qenë shtrenjtuar. Shtimi i taksave e mbledhja me dhunë e detyrimeve shtetërore e përkeqësuan edhe më tej gjendjen. Nga ana tjetër, shqiptarët i shqetësonte edhe përgatitja për krijimin e aleancës ballkanike, konturet e së cilës po ravijëzoheshin në horizontin ballkanik.
Në këto rrethana qarqet e gjera atdhetare brenda dhe jashtë vendit filluan të mendonin për organizimin e një kryengritjeje të re, që duhej të fillonte në pranverën e ardhshme. Fillimi i luftës italo-turke (shtator 1911) që do të angazhonte një pjesë të madhe të forcave turke, krijonte kushte të favorshme për një kryengritje të përgjithshme shqiptare. Përveç kësaj, po bëhej gjithnjë e më e qartë se lufta italo-turke do të pasohej nga një luftë ballkanike, e cila do të çonte në shembjen e Perandorisë Osmane dhe do ta vinte Shqipërinë para rrezikut të copëtimit. “Aneksimi italian i Tripolit, - theksonte Ismail Qemali, - tregoi se parimi i tërësisë tokësore të Perandorisë Osmane nuk respektohej më. Tani ishte për t’u dyshuar nëse shtetet ballkanike do të qëndronin të qeta”.
Gjatë një udhëtimi që ndërmori në Evropë, në tetor të vitit 1911, Ismail Qemali, në takimet që pati në kancelaritë diplomatike të Francës, të Anglisë e sidomos të Austro-Hungarisë, u përpoq t’i bindte ato që të rishikonin politikën e ruajtjes së status quo-së në Ballkan, t’u provonte se ishte në interesin e tyre të ndiqnin një politike të re ballkanike, pjesë përbërëse e së cilës duhej të ishte edhe autonomia ose edhe pavarësia e Shqipërisë. Gjatë takimit me ambasadorin austro-hungarez në Paris, Ismail Qemali i foli për rrezikun që i kërcënohej Shqipërisë nga monarkitë fqinje. Shembja e sundimit osman në Ballkan, kur shqiptarët ende nuk njiheshin si komb më vete, i linte ata të pambrojtur përballë agresorëve të rinj. Një fat i tillë i shqiptarëve, theksoi ai, nuk ishte as në interesin e Vjenës. Ismail Qemali i propozoi Ballplacit të ndërhynte pranë Portës së Lartë dhe të kërkonte prej saj që ta njihte popullin shqiptar si “entitet etnik”. Ambasadori austro-hungarez në Paris, Sheçen, iu përgjigj Ismail Qemalit se Vjena “i jepte rëndësi të madhe ruajtjes së status quo-së territoriale në Ballkan dhe se nuk ndërhynte në punët e brendshme të Turqisë”.
Ndërkohë gjendja politike në Shqipëri vinte duke u acaruar. Gjatë vjeshtës u dendësuan kontaktet ndërmjet përfaqësuesve të viseve të ndryshme, që kishin si objekt diskutimi organizimin e kryengritjes, për sendërtimin e programit politik të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, të autonomisë së vendit.
Në dhjetor të vitit 1911 deputetët shqiptarë, midis të cilëve u dalluan Ismail Qemali dhe Hasan Prishtina?, duke përfituar nga kriza që kishte mbërthyer Perandorinë Osmane dhe qeverisjen e xhonturqve, kërkuan edhe njëherë zbatimin e reformave politike, ekonomike e kulturore në Shqipëri, të cilat kishin si qëllim të fundit ta shtynin Portën e Lartë të njihte kombësinë shqiptare dhe të drejtën e saj për t’u vetëqeverisur.
Në muajin janar të vitit 1912 Hasan Prishtina u përpoq të bindte Asim Beun, ministrin e Jashtëm të Perandorisë Osmane, se ishte në interesin e shtetit osman që qeveria të deklaronte zyrtarisht kufijtë e Shqipërisë. Por xhonturqit, duke menduar se kjo kërkesë do të çonte në shkëputjen e Shqipërisë nga Perandoria, e hodhën poshtë atë.
Përballë këtij qëndrimi të qeverisë xhonturke, deputeti i Kosovës, Hasan Prishtina, më 11 janar 1912 shpalosi dhe njëherë në parlament kërkesat kombëtare të shqiptarëve. Pasi foli për mohimin e të drejtave kombëtare të shqiptarëve, shkeljen e të drejtave kushtetuese dhe për terrorin e pashembullt të ushtruar mbi popullsinë shqiptare, ai dënoi ashpër politikën e egër shoviniste që po ndiqte qeveria në trevat shqiptare. Hasan Prishtina e kërcënoi qeverinë me një kryengritje të re nëse nuk plotësoheshin kërkesat kombëtare të shqiptarëve.
Fjalimi i guximshëm i Hasan Prishtinës e detyroi vezirin e madh që të replikonte ashpër me të, duke e akuzuar si rebel që kërkonte t’i vinte zjarrin Perandorisë.
Në rrethet më të përparuara patriotike shqiptare po përforcohej gjithnjë e më shumë bindja se të drejtat kombëtare dhe përparimi ekonomik e kulturor i popullit shqiptar nuk mund të siguroheshin tashmë me anën e luftës parlamentare.
Përvoja e luftës trivjeçare (1909-1911) e shqiptarëve kundër regjimit xhonturk kishte provuar domosdoshmërinë e krijimit të një qendre të vetme drejtuese dhe udhëheqëse të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare. Përpjekja e parë për bashkërendimin e luftës së të gjitha trevave shqiptare kundër zgjedhës xhonturke u bë në Stamboll.
Pas këshillimeve, që u zhvilluan ndërmjet Ismail Qemalit dhe Hasan Prishtinës më 12 janar 1912, u vendos të mbahej një takim i një grupi personalitetesh të jetës politike shqiptare. Takimi u bë në mesin e muajit janar, nën kryesinë e Ismail Qemalit, në shtëpinë e Syrja Vlorës, në lagjen Taksim të Stambollit. Në të morën pjesë, përveç Ismail Qemalit, Hasan Prishtinës e Syrja Vlorës, edhe Myfid Libohova, Esat Toptani, Aziz Vrioni, Bedri Pejani, Mustafa Kruja e të tjerë.
Mbledhja e Taksimit ripohoi përfundimin se shqiptarëve, për të siguruar të drejtat kombëtare e politike, nuk u kishte mbetur rrugë tjetër përveç organizimit të një kryengritjeje të përgjithshme. Aty u diskutua gjithashtu për aspektet organizative të lëvizjes së armatosur në Shqipëri. Rol i veçantë, sidomos në fillim të veprimeve luftarake që do të ndërmerreshin në pranverën e ardhshme, iu caktua Kosovës. Kryengritja do të shtrihej edhe në viset e tjera të vendit, megjithatë, do të ishte Kosova ajo që do të mbante peshën kryesore në rrafsh ushtarak. Organizimin e forcave kryengritëse në verilindje të Shqipërisë e mori përsipër Hasan Prishtina. Esat Toptani premtoi të merrej me organizimin e kryengritjes në Shqipërinë e Mesme dhe në Mirditë. Myfit Libohova, Aziz Vrioni e Syrja Vlora u zotuan të ngrinin në luftë çetat e Jugut.
Ismail Qemali mori përsipër të siguronte, me ndihmën materiale të kolonive shqiptare të mërgimit, armë dhe të holla (15 mijë pushkë të tipit të ri mauzer dhe 10 mijë napolona ar). Ai do të vijonte njëkohësisht përpjekjet për të siguruar mbështetjen e diplomacisë evropiane dhe të opinionit publik të jashtëm.
Nga të gjithë pjesëmarrësit e mbledhjes së Taksimit vetëm Ismail Qemali, Hasan Prishtina e ndonjë tjetër u përpoqën të përmbushnin detyrimet e tyre.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:01

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°161

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:01

Përpjekjet për sigurimin e aleatëve

Një nga detyrat parësore të kryengritjes së armatosur që po përgatitej mbetej sigurimi i aleatëve ose të paktën sigurimi i krahëve të forcave kryengritëse gjatë ndeshjes me forcat ushtarake osmane
Hasan Prishtina, pas shpërndarjes së parlamentit, hyri në bisedime me deputetë arabë e kurdë dhe u bëri thirrje atyre që t’i kundërviheshin me kryengritjen e armatosur politikës nacionaliste dhe asimiluese të xhonturqve.
Ndërkohë, Ismail Qemali vazhdoi përçapjet diplomatike pranë kancelarive të Fuqive të Mëdha në disa prej kryeqyteteve evropiane. Duke njohur qëndrimin e shteteve fqinje ndaj çështjes shqiptare, ai iu shmang vizitës në kryeqytetet ballkanike.
Edhe Hasan Prishtina, me t’u kthyer nga Stambolli në Kosovë, u përpoq të siguronte bashkëpunimin me lëvizjen bullgaro-maqedone në Shqipërinë Lindore. Për këtë qëllim pati një takim me ish-deputetin e Shkupit në parlamentin osman, Pavllov, të cilit i kumtoi se për të shpëtuar nga politika panturke e xhonturqve, që po u sillte pasoja shumë të rënda si shqiptarëve, ashtu edhe maqedonëve, ishte e domosdoshme të organizohej një kryengritje e përbashkët, për të arritur krijimin e një shteti autonom shqiptaro-maqedon. I sigurt në fitoren e forcave kryengritëse shqiptare, Hasan Prishtina nuk kërkoi angazhimin e menjëhershëm të palës maqedone. Ajo mund të bashkohej me kryengritjen pasi të shihte frytet e para të luftës së shqiptarëve. Por Pavllovi, pasi u këshillua me qendrën e lëvizjes bullgaro-maqedone (me verhovistët) në Sofje, u përgjigj se “bullgarët nuk mundeshin kurrsesi të merrnin pjesë në kryengritje”. Kjo përgjigje diktohej nga angazhimi i Sofjes në aleancën ballkanike që po përgatitej, me të cilën Bullgaria shpresonte të përmbushte planet e saj aneksioniste ndaj trojeve shqiptare.
Beogradi mbajti qëndrim të ndryshëm nga ai i Sofjes. Duke parashikuar shpërthimin e afërt të një lufte ballkanike kundër Perandorisë Osmane, kur edhe aleanca ballkanike ishte duke përfunduar, Serbia mendonte se ishte në interesin e saj që shqiptarët të hidheshin sërish në luftë kundër sundimit osman. Beogradi parashikonte që gjatë konfrontimit shqiptaro-turk do të dobësoheshin të dyja palët dhe kështu do t’i lehtësohej atij realizimi i planeve aneksioniste ndaj trevave shqiptare. Por Beogradi donte që kryengritja në Shqipëri të shpërthente kur Serbia ta ndjente veten të gatshme për t’u ndeshur me Turqinë. Serbia u lidh me krerë të lëvizjes shqiptare në Kosovë dhe u premtoi atyre t’i furnizonte me armë, por me kusht që të mos nguteshin për të filluar kryengritjen dhe të mos kërkonin autonominë e Shqipërisë.
Rëndësi të posaçme për fatin e kryengritjes do të kishte qëndrimi që do të mbanin ndaj saj Fuqitë e Mëdha të Evropës dhe në radhë të parë ato të Adriatikut. Duke shpresuar të gjente mbështetje në Londër, Hasan Prishtina iu drejtua së pari konsullit britanik në Shkup. Hasan Prishtina i deklaroi atij se shqiptarët kishin zgjedhur tani si mjet për të shpëtuar nga dhuna xhonturke dhe nga ndjekjet që i bëheshin kulturës së tyre kombëtare luftën e armatosur, se kishin vendosur “me ba nji lëvizje t’armatosun kundra sundimit turk”. Për këtë kërkonin përkrahjen e Anglisë. Konsulli u shpreh i gatshëm t’ia përcillte menjëherë këtë kërkesë Londrës. Pas disa ditësh ai i njoftoi Hasan Prishtinës se vendi i tij nuk kishte interesa në Ballkan, prandaj as nuk do ta kundërshtonte dhe as nuk do ta përkrahte kryengritjen kundërosmane të shqiptarëve.
Kujdes të veçantë udhëheqësit e kryengritjes i kushtuan qëndrimit të Perandorisë Dualiste. Hasan Prishtina hyri në lidhje edhe me kryekonsullin austro-hungarez në Selanik, Kral. Edhe Vjena nuk premtoi ta ndihmonte kryengritjen shqiptare. Me këtë rast, Krali kërkoi që Lëvizja Kombëtare Shqiptare të mbetej në kuadër të një lëvizjeje paqësore e kufizuar me kërkesa kulturore, arsimore dhe ekonomike. Ai u mundua t’i mbushte mendjen Hasan Prishtinës se “mirëqenia e shqiptarëve nuk realizohej me revolucion, por me evolucion”. Edhe përfaqësuesit konsullorë të Vjenës në Shkodër, në Manastir e në Prizren u bënë të ditur krerëve shqiptarë dhe komiteteve të fshehta se qeveria e tyre ishte e interesuar për ruajtjen e gjendjes ekzistuese në Ballkan dhe të tërësisë territoriale të Perandorisë Osmane. Si rrjedhim, në rast se do të shpërthente kryengritja në Shqipëri, ata nuk do ta ndihmonin. Përveç kësaj, kryengritësit do të quheshin nga Fuqitë e Mëdha fajtorë për prishjen e paqes.
Në këto rrethana atdhetarët, deri në prag të kryengritjes, nuk arritën të siguronin në Evropë armët e nevojshme. Kjo i detyroi krerët e lëvizjes në Kosovë që t’i drejtonin sytë nga vendet fqinje. Mali i Zi, ndryshe nga viti i kaluar, duke qenë edhe nën trysninë e Austro-Hungarisë, mbajti një qëndrim të rezervuar ndaj përpjekjeve të shqiptarëve për organizimin e kryengritjes. Cetina u deklaroi krerëve të Gjakovës dhe të Pejës, që u orvatën të hynin në lidhje me të, se nuk do të pranonte të zhvillonte bisedime me ta.
Ndryshe nga Mali i Zi, Serbia u tregua e gatshme që t’i furnizonte shqiptarët me armë. Qysh në vitin 1911 dhe sidomos në fillim të vitit 1912 autoritetet serbe hynë në lidhje me krerë të Kosovës, me Hasan Hysen Budakovën, Iljaz Agushin, Mahmut Zajmin, Bajram Daklanin, Sadik Ramën e Gjurgjevikut dhe me Ramadan Shabanin e më pas edhe me Isa Boletinin. Disa shkuan deri në Beograd, ku u takuan me funksionarë të ministrisë së Jashtme dhe me Nikolla Pashiqin. Beogradi vuri përsëri si kusht të parë, për të siguruar ndihmën e Serbisë, dorëheqjen nga çdo synim për të fituar autonominë administrative të Shqipërisë. Edhe koha kur do të fillonte kryengritja, sipas Serbisë duhej përcaktuar në marrëveshje me autoritetet serbe. Prandaj edhe sasia e armëve të siguruara në Serbi ishte tejet e kufizuar. Megjithatë, Beogradi nuk nxori pengesa për kalimin e armëve në Shqipëri përmes kontrabandës, e cila, në pragun e shpërthimit të kryengritjes mori përmasa të mëdha.
Përballë këtyre rrethanave udhëheqësit e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare bënë të gjitha përpjekjet që kryengritja të fillonte sa më parë, duke pasur si kërkesë kryesore formimin e një shteti autonom shqiptar.
Përgatitjet për kryengritjen e përgjithshme përkuan me zgjedhjet parlamentare. Më 18 janar 1912 xhonturqit shpallën shpërndarjen e parlamentit. Sipas kushtetutës, zgjedhjet e reja duhej të bëheshin në vjeshtë, por, për të mos i dhënë kohë opozitës të shtonte ndikimin në provinca, xhonturqit vendosën që ato të zhvilloheshin menjëherë, që në muajin shkurt. Ata synonin të fitonin shumicën absolute në parlamentin e ri. Ligji i zgjedhjeve, veç të tjerave, i kufizonte shumë të drejtat e kombësive joturke të Perandorisë dhe lejonte hapësira të gjera për manipulimin e listave të zgjedhësve nga autoritetet qeveritare.
Shtypi patriotik dhe në mënyrë të veçantë gazeta “Liri e Shqipërisë”, si edhe shoqëritë e komitetet atdhetare brenda e jashtë vendit, duke u përfshirë në fushatën elektorale, i bënin thirrje popullit që të mos votonte për ata kandidatë që kishin braktisur interesat e atdheut dhe që ishin propozuar nga xhonturqit, por të zgjidhnin deputetë atdhetarë të sprovuar, si Ismail Qemali, Hasan Prishtina, Nexhip Draga, Bajram Topulli, Ismail Haki Strazimiri, Ibrahim Temo, Aqif pashë Elbasani, dr. Haki Mborja etj. Xhonturqit, nga ana e vet, mobilizuan njerëzit e tyre për të penguar zgjedhjen e atdhetarëve shqiptarë në parlament. Organet e xhandarmërisë bënin presion mbi zgjedhësit e dytë për t’i detyruar që të miratonin kandidatët e Komitetit “Bashkim e Përparim”.
Malësorët e Mbishkodrës, të zhgënjyer nga premtimet e xhonturqve, që nuk zbatuan marrëveshjen e gushtit të vitit 1911, nuk morën pjesë në votime.
Shpërdorimet e qeverisë xhonturke gjatë fushatës së zgjedhjeve e acaruan edhe më shumë situatën në vend. Ministri i Jashtëm turk, Asim Beu, pranoi para ambasadorit austro-hungarez në Stamboll se “shkaku i kryengritjes në Shqipëri janë gabimet e bëra në zgjedhjet”.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:01

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°162

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:01

2. SHPËRTHIMI I KRYENGRITJES DHE VEPRIMET E PARA TË ARMATOSURA (MARS - MAJ 1912)

Dështimi i misionit të Komisionit të reformave

Gjendja e vështirë e krijuar në Shqipëri i shtyu autoritetet xhonturke të dërgonin në Shqipëri një komision qeveritar të kryesuar nga ministri i Brendshëm Haxhi Adil beu. Me pretekstin se do të hetonte në vend nevojat e administratës dhe të popullsisë, kinse për të përgatitur reforma administrative, Komisioni u përpoq të forconte pushtetin e tronditur të xhonturqve, posaçërisht aparatin administrativ, ushtarak e gjyqësor. Por detyra e tij kryesore ishte t’i largonte shqiptarët nga lëvizja kryengritëse. Jo rastësisht ai e filloi veprimtarinë e tij në vilajetin e Kosovës e më pas në atë të Shkodrës, të cilat kishin qenë vatrat e kryengritjeve të mëdha kundërosmane.
Shqiptarët, duke njohur qëllimet e vërteta të Komisionit, i bënë atij kudo një pritje të ftohtë, madje edhe armiqësore. Në Prishtinë ai u bojkotua nga banorët e qytetit dhe të rrethinave.
Komisioni vizitoi qytetet kryesore të Shqipërisë i shoqëruar nga forca ushtarake. Ai u prit me pushkë në Kosovë, ku u detyrua të çante rrugën me anën e artilerisë. Më 7 mars, kur ministri turk po kalonte nga Peja në Gjakovë, i shoqëruar nga dy batalione, u sulmua nga forcat kryengritëse të komanduara nga Mahmut Zajmi në rrugën Pejë-Gjakovë, në afërsi të fshatit Strellc. Këtu u zhvilluan luftime të ashpra që zgjatën disa orë. Komisioni mundi të hynte në Gjakovë vetëm pasi siguroi besën e bajraktarëve të atjeshëm, ndërsa eskorta që e shoqëronte ndeshi përsëri në pritën e shqiptarëve, në rrugën e kthimit për në Pejë, afër fshatit Strellc ku, sipas burimeve konsullore austro-hungareze, la 30 të vrarë dhe 50 të plagosur.
Edhe forcat që u dërguan në drejtim të Prizrenit për t’i hapur rrugën Komisionit u sulmuan nga kryengritësit më 11 mars midis fshatrave Racë e Moglicë. Pas tri ditë luftimesh ushtritë turke i sprapsën kryengritësit vetëm pasi përdorën forcat e artilerisë. Një sulm tjetër po aq i fuqishëm u ndërmor nga forcat kryengritëse, të komanduara nga Ramadan Zaskoci, kundër Komisionit dhe trupave që e shoqëronin në bregun e djathtë të Drinit, gjatë udhëtimit të tyre nga Prizreni në Shkodër.
Përpjekjet më të ashpra gjatë kohës që ministri i Brendshëm qëndroi në Kosovë u bënë në Krumë të Hasit. Më 21 mars 1912, 800 ushtarë dhe 60 xhandarë të pajisur me topa u drejtuan kundër 200 kryengritësve, të prirë nga Mahmut Zajmi, që kishin mbështetjen e popullsisë së Gjakovës dhe të rrethinave të saj. Sipas udhëzimeve të autoriteteve xhonturke, shkoi në Has pranë kryengritësve katolikë, fandë e mirditas imzot Ndre Mjeda për t’i bindur që të ktheheshin në shtëpitë e tyre. Por ata i thanë se të gjithë shqiptarët ishin vëllezër, myslimanë e të krishterë, prandaj nuk do të veçoheshin si katolikë, por të gjithë së bashku, pa dallim feje, do të kërkonin zbatimin e 12 pikave që iu dhanë malësorëve disa muaj më parë, si dhe shpalljen e një faljeje të përgjithshme.
Në fillim të prillit kryengritësit e Pejës i dërguan një ultimatum qeverisë, në të cilin kërkonin si masa më të para hapjen e shkollave shqipe në Shqipëri me shkronjat kombëtare, caktimin e nëpunësve shqiptarë dhe kryerjen e shërbimit ushtarak brenda kufijve të Shqipërisë. Këto kërkesa nuk përfshinin ende idenë e një autonomie të plotë të Shqipërisë. Megjithatë, kryengritësit e Kosovës, siç shkruante shtypi, duke u bërë jehonë ngjarjeve në këtë trevë, ishin të gatshëm të paraqisnin kërkesa më të përparuara politike, të kërkonin “autonomi të plotë ose vetëqeverisje”.
Sulmet e forcave kryengritëse kundër ushtrisë osmane, vazhduan edhe gjatë udhëtimit të ministrit të Brendshëm, Haxhi Adil beu, në Shqipërinë e Mesme e të Jugut, deri në Manastir e në Janinë.
Kudo që shkoi komisioni i reformave, i kryesuar nga Haxhi Adil beu, ndërhyri në fushatën elektorale për të përkrahur kandidatët e Komitetit “Bashkim e Përparim”. Për këtë Adil Beu përdori gjithfarë formash, duke filluar nga ndërrimi arbitrar i vendvotimeve, rryshfetet, kërcënimet e shantazhet e ndryshme, burgosjen e ithtarëve të opozitës dhe deri te mjetet e dhunës e forca e armëve. Vetëm në këtë mënyrë xhonturqit arritën të siguronin shumicën absolute në parlament.
Të gjitha masat që ndërmori Komisioni, si shtimi i xhandarmërisë, ngritja e burgjeve, forcimi i aparatit burokratik-administrativ osman, hapja e rrugëve të reja për lehtësimin e lëvizshmërisë së forcave ushtarake osmane, në vend që ta qetësonin gjendjen, i ashpërsuan më tej kontradiktat ndërmjet popullit shqiptar dhe sundimtarëve osmanë. Prandaj Luigj Gurakuqi i quajti këto reforma “shtypje dhe shtrëngime të reja që ndezën një zjarr të ri”. Pra, misioni i Haxhi Adil beut nuk bëri gjë tjetër veçse përshpejtoi shpërthimin në mbarë Shqipërinë të kryengritjes së përgjithshme, që ishte duke u përgatitur prej kohësh.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:03

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°163

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:03

Shpërthimi i kryengritjes

Pas përgatitjeve të para për kryengritjen e përgjithshme u shtuan veprimet e armatosura dhe u kalua në krijimin e çetave, të cilat vepronin veçanërisht në Kosovë, ku u ndërmorën, siç u pa, edhe sulme kundër Komisionit të reformave. Moszbatimi i marrëveshjeve të gushtit të vitit 1911, vënia e taksave të reja dhe keqësimi i gjendjes ekonomike në vend e shtuan pakënaqësinë e popullit në fillim të vitit 1912. Gjendja u acarua më tej për shkak të përpjekjeve të autoriteteve xhonturke për manipulimin e zgjedhjeve, për të penguar çeljen e shkollave shqipe, si dhe për të imponuar alfabetin arab në shkolla.
Veprimtarët më të përkushtuar të komiteteve të fshehta e të shoqërive atdhetare të mërgimit iu vunë organizimit të kryengritjes dhe furnizimit të luftëtarëve me armë e me municione. Brenda vendit, përveç komiteteve që vepronin në Kosovë, me organizimin e çetave merreshin edhe komitetet e Manastirit, të Korçës, të Çamërisë, të Vlorës, të Elbasanit, të Dibrës etj., ndërsa jashtë vijonte veprimtarinë e tij Komiteti italo-shqiptar me Nikollë Ivanajn në krye. Në muajin prill Ismail Qemali rikrijoi në Korfuz një komitet të ri. Në dyjavorin e dytë të muajit prill ai, së bashku me Luigj Gurakuqin, u hodhën në Shqipëri për të organizuar kryengritjen, ku qëndruan afro tri javë, i pari në Shqipërinë e Jugut dhe i dyti në atë të Veriut.
Një kontribut të veçantë për blerjen e armëve dhe futjen e tyre në Shqipëri dhanë mërgimtarët e Rumanisë. Për përgatitjen e kryengritjes ndihmuan gjithashtu kolonitë shqiptare në ShBA, sidomos Federata “Vatra” dhe gazeta e saj “Dielli”. Një propagandë të gjerë për kryengritjen bëri shtypi i kolonive dhe veçanërisht gazeta “Liri e Shqipërisë” (Sofje), e drejtuar nga Kristo Luarasi.
Qendër e gjithë kësaj veprimtarie organizative e politike vijoi të ishte vilajeti i Kosovës. Me organizimin e forcave të kryengritjes së përgjithshme merreshin Hasan Prishtina dhe komandantët e çetave, si Mahmut Zajmi, Zefi i Vogël e të tjerë. Për shkak të rolit të veçantë që luante në përgatitjen e kryengritjes shqiptare, xhonturqit u orvatën ta zhduknin Hasan Prishtinën me anën e një atentati, i cili mbeti një tentativë e dështuar.
Ndërkaq u shtuan aksionet e armatosura të shqiptarëve kundër autoriteteve turke. Në mesin e muajit prill në Prizren u vra kryetari i komitetit xhonturk, u sulmua burgu dhe u liruan të gjithë të burgosurit.
Autoritetet vendore të Gjakovës bënë një përpjekje për ta shtypur këtë revoltë para se ajo të merrte përpjesëtime të gjera. Në mesin e muajit prill dy batalione qeveritare sulmuan kryengritësit e përqendruar në Has, por u thyen keq dhe u tërhoqën në Gjakovë.
Për të vendosur një bashkërendim të veprimeve të forcave kryengritëse në rrafsh krahinor, më 21 prill 1912 u mblodhën në Krasniqe në “Kuvendin e katër bajraqeve” krerët e Malësisë së Gjakovës, të Krasniqes, të Hasit, të Gashit e të Rekës, të cilët i parashtruan një varg kërkesash valiut të Shkupit. Duke e ndier veten të pafuqishëm përballë kryengritësve, kajmekami (nënprefekti) i Gjakovës për të fituar kohë, u premtoi atyre se brenda 15 ditëve do të vinte një përgjigje pozitive nga qendra e vilajetit për kërkesat e tyre. Ndërkaq, në drejtim të Gjakovës u dërguan nga Korpusi i 7-të i Shkupit dy batalione ushtarësh.
Kryengritësit mbajtën në afërsi të Gjakovës së rrethuar një miting të jashtëzakonshëm, nga i cili iu dërgua një ultimatum nënprefektit të Gjakovës dhe komandantit të ushtrisë, Xhavit Pashës, ku u parashtruan edhe njëherë kërkesat e tyre: kthimi i armëve, hapja e shkollave shqipe, kryerja e shërbimit ushtarak brenda vilajeteve shqiptare, zgjedhja e mydyrëve (e krahinarëve) nga paria e vendit, caktimi i nëpunësve shqiptarë, ulja e taksës së bagëtisë, ndreqja e rrugëve etj. Në të njëjtën kohë kryengritësit vendosën të hynin në qytet dhe të shtinin në dorë depon e armatimit e të municionit.
Pas vendimit që komandantët e forcave kryengritëse morën në Rekë, nisi sulmi mbi Gjakovë. Forcat e Rekës dhe të Krasniqes, të prirë nga Bajram Daklani, Zefi i Vogël, Ali Binaku, Qerim Binaku, Bajram Mani dhe Zog Abdyli, përparuan në drejtim të Çabratit. Forcat e Hasit, nën komandën e Miftar Sylës, sulmuan nga ana e Urës së Tabakëve. Sulmi mbi qytet filloi në mëngjesin e 11 majit. U zhvilluan luftime të përgjakshme që zgjatën tri ditë. Edhe pse u vunë nën zjarrin e dendur të mitralozave dhe të artilerisë, kryengritësit luftuan me vendosmëri. Por për mungesë të municioneve, u detyruan të pranonin një armëpushim dhjetëditor që u arrit me ndërmjetësinë e Riza bej Kryeziut. Megjithatë sulmi mbi Gjakovë pati jehonë në trevat e tjera dhe përshpejtoi përfshirjen e popullsisë së tyre në luftën e armatosur.
Udhëheqësit shqiptarë vijuan punën për zgjerimin e kryengritjes. Më 5 maj 1912 mbërriti nga Shkupi në Drenicë Hasan Prishtina, që iu kushtua bashkimit e organizimit të forcave shqiptare. Ai u mbështet tek Ahmet Delia në Prekaz dhe Sadik Ramë Gjurgjeviku në rrethinat e Pejës.
Më 6 maj u mbajt nën kryesinë e Nexhip Dragës mbledhja e Shalës, në të cilën u vendos që edhe kjo krahinë të bashkohej me kryengritjen.
Ndërkohë, forcat kryengritëse shtuan goditjet kundër trupave armike në rrethinat e Pejës, afër Istogut. Popullsia e Pejës, më 6 maj 1912, ngriti krye. Komanda osmane nisi me shpejtësi në drejtim të Pejës dy batalione. Por çetat e Mahmut Zajmit, me të cilin tani qe bashkuar atdhetari dibran Hasan Ballanca, dhe ato të Zefit të Vogël, të mbështetura edhe nga 500 kryengritës të Prekorupës, i goditën këto batalione gjatë rrugës dhe i shpartalluan. Luftimet vijuan gjatë 11-14 majit edhe pasi Istogu qe rrafshuar nga artileria osmane.
Sulmet e kryengritësve kundër ushtrive osmane vijuan në Pejë edhe dhjetë ditë të tjera. Gjatë këtyre luftimeve u vranë 400 ushtarë osmanë. Më 20 maj repartet ushtarake ndihmëse të nisura nga Mitrovica hynë në Pejën e rrethuar, ku u bashkuan me garnizonin e ngujuar atje. Edhe këtu, ashtu si në Gjakovë, u vendos një armëpushim ndërmjet kryengritësve dhe autoriteteve të Pejës. Vetë valiu që ndodhej atëherë në Pejë pranoi një pjesë të kërkesave të kryengritësve dhe pikërisht që forcat osmane të nënprefekturës të ndryheshin në qytet dhe që kadiu e komandanti i xhandarmërisë të largoheshin nga postet e tyre zyrtare, por nuk pranoi kërkesën për largimin e mytesarifit të Pejës. Autoritetet lokale premtuan gjithashtu se do të kërkonin nga Porta e Lartë që t’u jepte përgjigje pozitive të gjitha kërkesave të parashtruara nga kryengritësit.
Lëvizja kryengritëse u shtri edhe në sanxhakun e Prishtinës. Më 9 maj 1912 një çetë shqiptare u përlesh me repartin e xhandarmërisë në Llap e në Koshutovë dhe u ndërmor një sulm mbi depon e armëve e mbi postën e xhandarmërisë në Vuçiternë. Prefekti i Prishtinës kërkoi të shpallej gjendja e jashtëzakonshme, por popullsia e këtij qyteti, ajo e Prizrenit, e Vuçiternës, e Mitrovicës, e Gjilanit dhe e Gjakovës i bënë të ditur valiut se, po të merrej kjo masë, ata të gjithë do të dilnin në mal. Kjo i detyroi autoritetet ta pezullonin vendimin për të shpallur gjendjen e jashtëzakonshme. Ndërkaq krerët e lëvizjes në Prishtinë kërkuan nga valiu anulimin e zgjedhjeve parlamentare të manipuluara nga qeveritarët xhonturq, mbylljen e shkollave turke dhe kthimin e armëve të grumbulluara një vit më parë.
Porta e Lartë vazhdonte të përqendronte në Kosovë forca të reja ushtarake që dërgoheshin nga provincat e tjera të Perandorisë. Më 23 maj arriti në Ferizaj divizioni i nizamëve nga Stambolli, i specializuar për kryerjen e detyrave të veçanta dhe i pajisur me armatime e mjete moderne luftarake. Në fundin e majit 1912 ishin angazhuar drejtpërsëdrejti në luftime 19 mijë ushtarë, të pajisur me mitroloza e topa dhe 700 kalorës, që drejtoheshin nga komandanti i Korpusit të 7-të të Shkupit, gjeneral Ismail Fadil pasha, ndërsa forcat osmane të përqendruara në Kosovë ishin shumë më të mëdha.
Me gjithë mungesat në të holla, në armatime e në materiale luftarake, numri i kryengritësve rritej çdo ditë. Sipas shtypit të kohës ai kishte arritur në maj 1912 në 15 mijë veta.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:05

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°164

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:05

Kuvendi i Junikut (21-25 maj 1912)

Zgjerimi i veprimeve luftarake të kryengritësve shtroi si një detyrë të ngutshme bashkërendimin dhe organizimin e kryengritjes në shkallë kombëtare. Të parët që e ndjenë këtë nevojë të organizimit ishin udhëheqësit e forcave kryengritëse të Kosovës. Në thirrjen drejtuar popullit shqiptar në fillim të muajit maj nga Malësia e Gjakovës shtrohej kërkesa e bashkimit të kryengritësve nën drejtimin e një komiteti të vetëm kombëtar, i cili, duke pasur edhe një organ shtypi në gjuhë të huaj, të propagandonte programin e luftës së armatosur të popullit shqiptar: “Lirinë administratore të Shqypëniës”. Thirrja ishte nënshkruar nga Mahmut Zajmi, Bajram Daklani, Zefi i Vogël, Pjetër Çeli, Halil Mehmeti, Idriz Jaha, Hasan Ballanca dhe nga Sali Hoxhë Elbasani, si sekretar i përgjithshëm.
Përmasat që po merrte lëvizja kryengritëse në trevat verilindore të vendit bënë të mundur organizimin e shtrirjen e kryengritjes në të gjithë Shqipërinë dhe bashkimin e të gjitha forcave rreth një programi politik kombëtar. Për këto qëllime u vendos të thirrej në Junik një kuvend shqiptar.
Sulmi i kryengritësve mbi Gjakovë krijoi kushte të volitshme për mbajtjen e kuvendit, sepse forcat e Korparmatës së 7-të osmane (me qendër në Ferizaj) u detyruan të përqendroheshin atje. Ministri i Brendshëm turk deklaroi atëherë në parlament se “kryengritësit shqiptarë po u krijonin udhëheqësve të tyre mundësitë për të mbajtur lirisht kuvendin në Junik”.
Kuvendi u mblodh në Junik më 21-25 maj 1912, me nismën e Hasan Prishtinës. Në të morën pjesë 250 delegatë nga vilajeti i Kosovës, si dhe nga sanxhakët e Dibrës, të Shkodrës dhe të Elbasanit; ishin gjithashtu disa përfaqësues nga krahinat e Jugut.
Me përpjekjet e Hasan Prishtinës, që u mbështet nga Bajram Curri?, Isa Boletini e të tjerë, Kuvendi arriti të paralizonte qëndrimet e elementëve turkomanë, të cilët kishin depërtuar në radhët e pjesëmarrësve, dhe të neutralizonte lëkundjet e krahut të moderuar. Me vendimet e Junikut do të bashkohej edhe Riza bej Kryeziu. Misioni “i paqes” i dërguar në Junik nga mytesarifi i Pejës nuk arriti t’i bindte pjesëmarrësit e Kuvendit të hiqnin dorë nga kryengritja e armatosur. Madje, anëtarët e tij u mbajtën peng në Junik për disa ditë. Shumica e pjesëmarrësve të Kuvendit u treguan të vendosur për vazhdimin e kryengritjes. Në Kuvend u lidh besa dhe u vendos të ndërmerrej një kryengritje e përgjithshme kundër sundimit të huaj. Krerët autonomistë, në kundërshtim me parinë turkomane të Kuvendit, shpallën këtu programin politik të kryengritjes, i cili u miratua nga Kuvendi dhe iu dorëzua qeverisë së Stambollit. Programi përmbante këto kërkesa: njohjen e autonomisë së Shqipërisë, vendosjen e administratës shqiptare, caktimin e gjuhës shqipe me alfabetin kombëtar si gjuhë zyrtare, ngritjen e flamurit shqiptar në të gjithë vendin, emërimin e një stërnipi të familjeve “princore” shqiptare si guvernator të përgjithshëm dhe garancinë e Fuqive të Mëdha për plotësimin e këtyre kërkesave.
Vendimet e Kuvendit të Junikut i dhanë një shtytje të mëtejshme kryengritjes së përgjithshme shqiptare. Ato u përkrahën edhe nga kuvendet dhe komitetet e viseve të tjera të Shqipërisë.
Pas këtij Kuvendi qeveria turke mori masa të reja ushtarake për të penguar shtrirjen e mëtejshme të kryengritjes. Krahas saj, xhonturqit, duke u mbështetur edhe në parinë turkomane, ndërmorën një fushatë shpifjesh kundër vendimeve të Junikut, kundër kryengritësve dhe udhëheqësve të tyre, të cilët i quajtën vegla të të huajve. Xhonturqit për t’iu kundërvënë këtyre vendimeve u përpoqën të organizonin edhe tubime të veçanta, por këto tubime u bojkotuan nga shqiptarët. Menjëherë pas Kuvendit u trilluan telegrame drejtuar qeverisë, si ai i bërë gjoja në emër të popullsisë së Prizrenit, në të cilin dënoheshin “kryengritësit dhe ngatërrestarët” e rrethinave të Gjakovës e të Pejës, shprehej besnikëria e parisë turkomane ndaj sunduesve osmanë, si edhe kundërshtimi i tyre ndaj alfabetit latin. Xhonturqit nxitën gjithashtu parinë turkomane të Tetovës të ngrihej kundër disa “rebelëve qëllimkëqinj të rajoneve të Pejës e të Gjakovës, (të cilët) në kuvendet e mbledhur në emër të Shqipërisë, kanë shfaqur haptazi kërkesa të jashtëligjshme”. Me protesta të tilla të sajuara u bashkuan edhe përfaqësues të parisë së Prishtinës. Në telegramet e elementëve turkomanë të Tiranës e të Durrësit vendimet e Junikut paraqiteshin si kërkesa të individëve a të një pakice njerëzish. Telegrame me përmbajtje të njëjtë iu dërguan Stambollit edhe nga paria turkomane e Dibrës, e Shkodrës dhe e Shkupit.
Hasan Prishtina dhe atdhetarë të tjerë iu vunë punës për të vënë në jetë vendimet e Kuvendit të Junikut. Ai lëshoi një shpallje në gjuhën turke dhe në gjuhë të tjera, drejtuar “Shqiptarëve liridashës dhe botës së qytetëruar”, në të cilën theksonte se “pas përpjekjesh të pafrytshme për sigurimin e të drejtave kombëtare me mjete ligjore, përmes zbatimit të kushtetutës, shqiptarëve nuk u mbeti rrugë tjetër veç asaj të rrëmbimit të armëve. Është momenti kur vendoset fati i Shqipërisë: vdekja ose liria e saj”, përfundonte thirrja e Hasan Prishtinës.
Pasi kaloi afati i armëpushimit me autoritetet turke, kryengritësit vijuan luftën për të vënë në jetë vendimet e Kuvendit të Junikut.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:06

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°165

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:06

3. DREJT KRYENGRITJES SË PËRGJITHSHME (31 MAJ - QERSHOR 1912)

Zgjerimi i veprimeve luftarake në viset e tjera të Kosovës

Përballë një kryengritjeje të re shqiptare të fuqishme dhe të organizuar, me një program politik që u shpall botërisht në Kuvendin e Junikut, xhonturqit përqendruan forca të shumta ushtarake në Kosovë. Në Ferizaj u sollën tri regjimente të Divizionit I të Stambollit. Në Mitrovicë ishin përqendruar një regjiment i plotë, një batalion pushkatarësh dhe dy bateri artilerie; në Prishtinë një regjiment kalorësie dhe një bateri artilerie; në Prizren një regjiment kalorësie dhe në Pejë një regjiment tjetër këmbësorie. Në Gjakovë ndodheshin në gatishmëri një regjiment këmbësorie, një regjiment artilerie fushore dhe një batalion pushkatarësh. Në Pazar të Ri, në Senicë, në Beranë e në Guci kishte nga dy batalione dhe në Plavë një regjiment nizamësh e një kompani mitralozash.
Përballë tyre qëndronin forcat e kryengritësve, që ishin gjysmë të armatosur, por të vendosur për të luftuar për çlirimin e vendit. Në fundin e majit kryengritësit filluan veprimet e organizuara luftarake kundër trupave turke. Të parët u hodhën në luftë, pas Kuvendit të Junikut, kryengritësit që vepronin në Rrafshin e Dukagjinit dhe që udhëhiqeshin nga Hasan Prishtina e nga Bajram Curri.
Një pjesë e këtyre forcave, rreth 2 000 veta, të përqendruara në fshatin Strellc, nën drejtimin e Isa Boletinit, të Bajram Daklanit, të Sadik Ramës, të Mahmut Zajmit, të Zefit të Vogël etj., filluan më 31 maj sulmin mbi Pejë, ku asgjësuan pozicionet ushtarake dhe postat e xhandarmërisë të rrethinave të saj. Luftimet ishin të rrepta dhe zgjatën disa ditë. Garnizoni i qytetit ishte në prag të kapitullimit. Por në ndihmë të tij erdhën forca të reja ushtarake. Divizioni XIX i nizamëve, që mbërriti nga Mitrovica, pas përleshjes me forcat kryengritëse në fshatin Strellc (Klinë) arriti të futet në qytet. Kryengritësve shqiptarë iu desh të përballonin për dy ditë e dy netë kundërsulmin e këtyre formacioneve të mëdha ushtarake, të pajisura me teknikën luftarake të kohës. Më 6 qershor 1912, për mungesë armësh e municionesh, kryengritësit u detyruan të tërhiqeshin në drejtim të Gucisë dhe të Beranës. Grupi i parë sulmoi në Guci kazermat e ushtrisë dhe pastaj vijoi rrugën për t’u bashkuar në Krasniqe me grupin tjetër, që kishte marrë drejtimin e Beranës. Autoritetet malazeze kishin marrë masa të mos u lejonin kryengritësve të kalonin kufirin dhe të hynin në Mal të Zi. Përgjithësisht, gjendja e kryengritësve në këtë zonë ishte mjaft e vështirë.
Megjithatë kryengritësit vazhduan të vepronin me sukses në drejtime të tjera. 2 000 kryengritës sulmuan më 9-10 qershor kazermat ushtarake të Gucisë, shtinë në dorë një sasi të madhe armësh e municionesh. Prej andej iu drejtuan Krasniqes për t’u bashkuar me forcat e atjeshme shqiptare. Një grup tjetër, i përbërë nga 2 300 kryengritës, qe tërhequr në anët e Rugovës. Këto veprime luftarake, që u zhvilluan në pjesën perëndimore të vilajetit të Kosovës, shënuan një kthesë të rëndësishme në ecurinë e mëtejshme të kryengritjes.
Kryengritës të tjerë të viseve të Hasit, të Gashit dhe të Bytyçit, nën drejtimin e Bajram Currit, goditën katër batalione të përqendruara në Qafën e Prushit. Forcat qeveritare u thyen keq, duke lënë në duart e shqiptarëve municione, armë, mitraloza e topa, që u përdorën për armatosjen e kryengritësve. Ata lanë gjatë këtij luftimi 300 të vrarë, të plagosur e robër lufte.
Suksesi i kryengritësve në Qafë të Prushit ushtroi ndikim në popull dhe, siç theksonte Hasan Prishtina, i dha një shtytje të fuqishme lëvizjes së armatosur edhe në viset e tjera. Kjo fitore bëri të aktivizoheshin edhe elementët opozitarë në radhët e oficerëve të garnizoneve ushtarake në viset verilindore e lindore të Shqipërisë.
Ndërkohë, 4 000 ushtarë osmanë rrethuan më 30 qershor 1912 Boletinin, ku gjendeshin 1 500 kryengritës nën komandën e Isa Boletinit. Këtu u zhvilluan luftime të rrepta, gjatë të cilave turqit lanë rreth 100 ushtarë të vrarë. Artileria turke hodhi mbi fshatin Boletin më shumë se 1 200 predha. Pas dy javë luftimesh, kryengritësit u detyruan të tërhiqeshin nga Boletini në drejtim të Pazarit të Ri.
Përkundrejt goditjeve që kryengritësit u dhanë forcave qeveritare në Rrafshin e Dukagjinit, xhonturqit ushtruan një terror të pashembullt mbi popullsinë shqiptare. Valiu i Kosovës, Masar Beu, njoftonte më 30 qershor telegrafisht Adil Beun, ministrin e Punëve të Brendshme, se “burgosja dhe internimi i familjeve të kryengritësve nuk i tremb shqiptarët, por i ka nxitur edhe më shumë; në çdo çast pritej që ata të sulmonin nga të gjitha anët”.
Kryengritja shqiptare po merrte përpjesëtime gjithnjë e më të mëdha dhe po shndërrohej gradualisht në një kryengritje të përgjithshme, në të cilën merrnin pjesë shtresa të ndryshme shoqërore, fshatarë, qytetarë, oficerë dhe ushtarë shqiptarë, që kishin dezertuar nga ushtria osmane. Si rrjedhim, kryengritja mori karakter të gjerë popullor.
Kryengritja shqiptare shpërtheu në kushtet e thellimit të krizës së Perandorisë Osmane dhe të acarimit të gjendjes ndërkombëtare në Ballkan, kur shtetet ballkanike po bënin përpjekje për një aleancë ndërmjet tyre. Më 13 mars 1912 u nënshkrua Traktati i miqësisë dhe i aleancës ndërmjet Serbisë e Bullgarisë. Në “Aneksin e fshehtë” të tij bëhej fjalë edhe për ndarjen e tokave shqiptare midis aleatëve. Më 29 maj u nënshkrua Traktati greko-bullgar dhe në korrik Mali i Zi e Bullgaria përfunduan një marrëveshje verbale.
Të gjitha këto zhvillime politike e diplomatike në Gadishullin Ballkanik nuk mund të mos ndikonin në veprimet dhe në taktikën e udhëheqjes së kryengritjes shqiptare.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:07

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°166

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:07

Revolta antiqeveritare në ushtri

Në kushtet kur përpjekjet e qarqeve patriotike shqiptare për të siguruar aleatë në grupin e shteteve evropiane dhe të atyre ballkanike nuk dhanë fryt, kur edhe përçapjet për një aleancë me lëvizjen bullgaro-maqedone (verhoviste) nuk gjetën mbështetje në Sofje, udhëheqësit e kryengritjes u përpoqën të shfrytëzonin, jo pa sukses, luftën politike për pushtet ndërmjet xhonturqve e kundërshtarëve të tyre politikë. Kjo nuk ishte e lehtë të arrihej dhe përbënte një çështje mjaft delikate, sepse mbartte pasoja komprometuese, të rrezikshme për Lëvizjen Kombëtare Shqiptare.
Komitetet shqiptare zhvilluan midis ushtarëve dhe sidomos midis oficerëve të trupave osmane një agjitacion të dendur kundër Komitetit “Bashkim e Përparim”. Në këto kushte nisi bashkëpunimi me shoqëritë e fshehta, që vepronin në radhët e ushtrisë osmane dhe që drejtoheshin nga “Grupi i oficerëve shpëtimtarë” (“Halasqar zabitan gurubu”), si dhe me partinë opozitare “Hyrriet ve Ittilaf” (“Liri dhe marrëveshje”). Në Rumeli pothuajse të gjithë oficerët shqiptarë ishin pjesëtarë ose simpatizantë të “Grupit të oficerëve shpëtimtarë”.
Kryengritja shqiptare ndikoi, nga ana e saj, në çorientimin e paralizimin e ushtrisë, që u shoqërua me dezertimin e ushtarëve dhe të oficerëve, madje edhe me revoltat e tyre kundër qeverisë xhonturke.
Më 21 qershor të vitit 1912 një grup oficerësh e ushtarësh (8 oficerë dhe 140 ushtarë) të batalionit të parë të regjimentit të 49-të të këmbësorisë, të udhëhequr nga oficeri shqiptar Tajar Tetova, i njohur për ndihmesën e madhe që kishte dhënë në fitoren e Revolucionit xhonturk (1908), lanë kampin pranë Manastirit dhe dolën në mal. Së bashku me Tajar Tetovën dolën në mal edhe oficerë të tjerë shqiptarë, si Xhelal Preveza, Kasem Kolonja, Melek Kolonja (Frashëri), Ahmet Bejtaga (Kavaja) e të tjerë. Më pas me kryengritjen u bashkuan reparte të tëra, si batalioni që komandohej nga major Xhenabi Adili nga Gjakova.
Në Dibër pati gjithashtu ushtarakë që u bashkuan me kryengritjen. Në këtë ndikoi shtrirja e kryengritjes në këtë sanxhak. Komiteti i fshehtë i klubit të Dibrës, sipas udhëzimeve që pati marrë nga Klubi qendror i Manastirit, vendosi të hidhej në kryengritje, jo vetëm “për me kërkue lirinë e mësimit të gjuhës sonë, por, - siç shprehej Ismail Haki Peqini që ishte atje me shërbim, - për me ngritë flamurin kuq e zi”. Rreth 50 veta nga qyteti e rrethinat, nën komandën e Dan Camit, u tubuan tek Ura e Spilës. Me ta u bashkuan edhe oficerët Ismail Haki Deveja, Ismail Haki Libohova dhe Ibrahim Gjakova.
Të arratisurit, që i takonin Korpusit të 7-të, ishin, sipas burimeve diplomatike e konsullore të kohës, “të gjithë shqiptarë”. Lëvizja kundërqeveritare përfshiu edhe forcat e xhandarmërisë. Kështu nisi në pjesën evropiane të Perandorisë Osmane ai që u quajt “revolucioni ushtarak”.
Shtabi i Korparmatës së Manastirit formoi reparte të veçanta për ndjekjen e të arratisurve. Ndërkaq autoritetet e vilajetit u detyruan të kërkonin zëvendësimin e oficerëve dhe sjelljen e forcave të reja ushtarake nga Anadolli. Më 1 korrik arriti në Manastir nga Dardanelet Divizoni IV i nizamëve.
Në shpalljen që oficerët e arratisur publikuan më 21-22 qershor, demaskonin regjimin antikushtetues e çnjerëzor të xhonturqve që po shkatërronte Perandorinë, si dhe “zullumin”, politikën e padrejtësive dhe të terrorit, që ata po ushtronin prej vitesh në Shqipëri. Këto ishin arsyet që ushtarakët e arratisur u solidarizuan me bashkatdhetarët shqiptarë, “të cilët, - siç thuhej në shpallje, - kanë ngritur krye për të treguar atdhetarizmin e tyre dhe vetëmohimin patriotik kundër të gjithë atyre që i kanë sjellë vendit gjithë ato të këqija”. Ushtarakët kërkonin dorëheqjen e menjëhershme të qeverisë, shpërndarjen e parlamentit dhe dekretimin e zgjedhjeve të reja, dërgimin në gjyq të personaliteteve më të larta qeveritare, ushtarake e politike xhonturke, si Ibrahim Hakiu, Mahmut Shefqeti, Said e Rifat Pasha, Talat e Xhavit Beu, si edhe shefi i shtabit të përgjithshëm. Ata deklaruan se pa u plotësuar këto kërkesa nuk do t’i lëshonin armët.
Këto kërkesa të ushtarakëve të arratisur ishin larg programit të kryengritjes shqiptare. Ndryshe nga oficerët e arratisur, kryengritësit shqiptarë, siç kishin vendosur në Kuvendin e Junikut, nuk luftonin si opozita itilafiste për rrëzimin e një “kabineti të keq” dhe për zëvendësimin e tij me një “kabinet të mirë”. Por edhe disa oficerë, pjesëmarrës të lëvizjes opozitare në radhët e ushtrisë, kishin pranuar të përfshihej në programin e tyre edhe një nen i veçantë në të mirë të shqiptarëve, që të parashikonte të paktën njohjen e disa privilegjeve për ta. Mbi këtë bazë në radhët e tyre u bë një debat i ashpër rreth një programi të përbashkët ndërmjet shqiptarëve dhe opozitës ushtarake (ku kishte edhe elementë nacionalistë ekstremë), në të cilin të përfshiheshin edhe kërkesa të tilla si zbatimi i decentralizimit administrativ dhe njohja e autonomisë për shqiptarët. Por drejtuesit e lëvizjes opozitare ushtarake nuk i pranuan kërkesat kombëtare të shqiptarëve.
Ndryshe nga këta ushtarakët shqiptarë ndiqnin “qëllime thjeshtësisht nacionaliste”, shqiptare, dhe ishin në lidhje të ngushtë me krerët e kryengritjes në Shqipërinë e Veriut, si dhe me lëvizjen në krahinat e Toskërisë. Ndërkaq, opozita, megjithëse synonte ta shpëtonte vendin nga sundimi i Komitetit Xhonturk, kërkonte të mbante në këmbë Perandorinë Osmane dhe në kuadër të saj edhe panturkizmin e osmanizmin. Megjithatë, qarqet politike e ushtarake opozitare kërkonin të përfitonin nga kryengritja shqiptare për të rrëzuar nga pushteti xhonturqit.
Edhe qëndrimi i udhëheqjes së kryengritjes shqiptare kundrejt opozitës itilafiste e sidomos ndaj asaj ushtarake ishte nën ndikimin e fuqishëm të dy faktorëve: të gjendjes së keqe materialo-ushtarake e financiare të kryengritësve dhe të zhvillimit të ecurisë së bisedimeve ndërmjet shteteve ballkanike për vendosjen e një aleance politiko-ushtarake që rrezikonte tërësinë e trojeve shqiptare. Në këto kushte edhe kuadrot ushtarakë shqiptarë, nismëtarë të revoltës në radhët e ushtrisë, u detyruan të bashkëpunonin me kundërshtarët e tjerë politikë të xhonturqve, sipas një platforme të kufizuar. Kështu u pranuan vetëm disa lëshime për shqiptarët, siç ishin: të ktheheshin armët e mbledhura; të shpallej amnisti e përgjithshme, e cila do të përfshinte të gjithë të dënuarit politikë e ordinerë të rajoneve të tyre; të mos dërgoheshin shqiptarët në vende të tjera për kryerjen e shërbimit ushtarak; të paguheshin paratë për rregullimin e shtëpive të shkatërruara gjatë operacioneve ushtarake të tanishme dhe të mëparshme; të merreshin anëtarë të komisioneve të pajtimit të gjaqeve edhe vendas; të hapeshin nëpër vende të ndryshme rrugë dhe të ngriheshin shkolla etj.
Rrethet atdhetare shqiptare brenda e jashtë vendit mbajtën një qëndrim kritik kundrejt kësaj marrëveshjeje. Gjithësesi, pika e marrëveshjes për zbatimin e politikës së decentralizimit administrativ të Perandorisë Osmane, e pranuar edhe nga opozita ushtarake turke, kuptohej nga rrethet atdhetare shqiptare si një hap përpara drejt realizimit të autonomisë shqiptare.
Komitetet e fshehta shqiptare punuan për të bindur oficerët turq që të fusnin në programin e tyre edhe kërkesën e autonomisë së Shqipërisë, ose, të paktën, njohjen e privilegjeve të tyre të kahershme. Këto kërkesa nuk u pranuan nga opozita që vijoi përpjekjet për t’i dhënë fund krizës politike në vend nëpërmjet programit të saj të moderuar. Edhe pas kësaj komitetet shqiptare hynë në bisedime me opozitën ushtarake për të vendosur një program të përbashkët. Por edhe opozita ushtarake, ashtu si lëvizja opozitare, e kryesuar nga itilafistët, ishte kundër autonomisë së Shqipërisë.
Përballë zgjerimit të lëvizjes opozitare në radhët e ushtrisë osmane udhëheqësit e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare në Kosovë dhe në vise të tjera nuk e patën të lehtë që në këto bashkëbisedime të arrinin në pranimin e programit të tyre kombëtar të miratuar në Kuvendin e Junikut.
Ndërkohë, qeveria vazhdoi të merrte masa për të shtypur kryengritjen shqiptare dhe revoltën e ushtarakëve. Emërimi i Xhavit Pashës si komandant i përkohshëm i Korparmatës së 6-të, dëshmonte për vazhdimin nga qeveria të një politike të ashpër.
Të ndodhur përpara një ushtrie osmane prej më shumë se 60 mijë vetash dhe përballë qëndrimesh intransigjente të opozitës, krerët e kryengritjes shqiptare, për të arritur bashkëpunimin e të gjitha forcave kundër qeverisë xhonturke, u tërhoqën përkohësisht nga platforma e miratuar në Junik. Në fund të qershorit ata botuan në gazetën “Ikdam” një deklaratë të nënshkruar ndërmjet të tjerëve edhe nga Riza Gjakova, Hasan Prishtina, Jahja Prizreni, Isa Boletini e të tjerë, e cila ishte hartuar në frymën e kërkesave të opozitës. Pasi theksonin lidhjet e tyre me Perandorinë Osmane dhe me Kalifatin, ata shpallnin se ishin ngritur për të mbrojtur “konstitucionin e vërtetë”, që ishte qëllimi i përbashkët i të gjitha forcave opozitare në Perandorinë Osmane. Në deklaratën e krerëve të kryengritjes së Kosovës thuhej gjithashtu se shqiptarët qenë të detyruar t’u drejtoheshin armëve për shkak të nevojës që kishte vendi për disa ligje, në përputhje me kushtet e veçanta. Me këto ligje nënkuptohej edhe plotësimi i të drejtave kombëtare të shqiptarëve kryengritës. Megjithatë, as ato dhe as kërkesa e autonomisë së Shqipërisë nuk përmendeshin në këtë deklaratë.
Qëndrime të tilla, edhe pse të detyruara nga rrethana e synime të caktuara, mbartnin me vete rrezikun e identifikimit si të lëvizjes opozitare të ushtarakëve shqiptarë, ashtu edhe të kryengritjes së armatosur të shqiptarëve me lëvizjen e përgjithshme opozitare itilafiste.
Komitetet e atdhetarët shqiptarë me të drejtë shprehën shqetësimin se bashkëpunimi sipas kësaj platforme do të bënte që programi itilafist të mbulonte ose të errësonte programin kombëtar të kryengritësve shqiptarë. Për këtë shqetësim bënte fjalë edhe Luigj Gurakuqi, kur shkruante në gazetën “Liri e Shqipërisë” më 10 korrik 1912, se “Mund ta ndihmojmë, në qoftë se na duket mirë, lëvizjen ushtarake që të rrëzojmë armikun e përbashkët..., por duke vënë në krye ... Shqipërinë tonë të fortë e të lirë, me kufi të shquar e me gjuhë e me zakone të njohura e të nderuara”.
Pas deklaratës së udhëheqësve të kryengritjes në Kosovë opozita ushtarake vendosi t’i përkrahte ata dhe të ndikonte mbi repartet ushtarake turke që edhe këto të bashkoheshin me kryengritësit. Por xhonturqit kishin ende forca ushtarake besnike, që u bënë qëndresë të ashpër kryengritësve shqiptarë.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:09

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°167

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:09

4. SHTRIRJA E KRYENGRITJES NË VILAJETET E TJERA

Zgjerimi i veprimeve luftarake në viset e tjera

Sukseset e kryengritësve në Kosovë i dhanë një shtytje të mëtejshme lëvizjes kombëtare në Shqipërinë e Mesme dhe të Jugut, forcuan gatishmërinë e popullsisë së tyre për t’u hedhur në kryengritjen e armatosur.
Një nga vatrat e luftës së armatosur të shqiptarëve kundër regjimit xhonturk u bënë krahinat e Mirditës e të Lezhës. Në Mirditë që në fund të muajit prill kishin filluar sulmet kundër postave të xhandarmërisë. Në fillim të muajit maj zadrimorët dhe mirditasit u ndeshën me forcat osmane, numri i të cilave arrinte në 2 500 veta, që ishin dërguar për zbatimin e reformës në armën e xhandarmërisë në zonën e Mirditës. Luftimet zgjatën pesë ditë dhe u zhvilluan në vijën Vjerdhë-Gomsiqe-Naraç. Ato nuk arritën t’i thyenin kryengritësit, midis të cilëve qe radhitur edhe at Shtjefën Gjeçovi, dhe u detyruan të sprapsen, duke lënë dhjetëra të vrarë e të plagosur.
Shtimi i radhëve të kryengritësve në këto treva krijoi kushtet për të ndërmarrë veprime luftarake të përmasave më të mëdha. Më 11 maj 1912, në mbledhjen e organizuar në fshatin Zejmen, 30 përfaqësues të Bregut të Matit, të Kthellës, të Malësisë së Lezhës e të Mirditës lidhën “Besën Shqiptare” dhe vendosën të sulmonin Lezhën. Por përfaqësuesi konsullor austro-hungarez në Shkodër, Fon Zambaur, i këshilloi kryengritësit (me anën e sekretarit të peshkopit të Shkodrës) që të hiqnin dorë nga sulmi i planifikuar mbi qendrën e krahinës. Ndërkohë, autoritetet osmane dërguan përforcime nga Shkodra, çka e bëri më të vështirë çlirimin e qytetit.
Më 15 qershor, në vendin e quajtur Qafa e Trapit, të besëlidhurit e kësaj treve u përleshën me forca të mëdha osmane, të mbështetura edhe nga artileria. Kryengritësit lanë tetë të vrarë, midis të cilëve edhe dy gra. Forcat armike u tërhoqën me humbje të mëdha në Lezhë, ndërsa kryengritësit u përqendruan në Pëdhanë.
Më 21-22 qershor malësorët e Bregut të Matës u zunë pritë forcave osmane që po shkonin prej Lezhës në Tiranë dhe pas një përpjekjeje që zgjati tri orë i thyen ato. Turqit lanë dhjetëra ushtarë e xhandarë të vrarë e të plagosur, midis tyre edhe katër oficerë. Por edhe nga kryengritësit pati të vrarë e të plagosur.
Pas sukseseve të para kryengritja në këto anë u zgjerua më shumë. Në krye të saj u vu Gjeto Coku e të tjerë, që tani luftonin në një zonë të gjerë nga Kepi i Muzhlit e deri në Shëngjin. Kryengritësit vendosën kontrollin mbi rrugën Tiranë-Shkodër, ndërprenë linjat telegrafike, duke rrezikuar kështu sigurinë e forcave osmane në veri të Shqipërisë.
Ndërkohë u përfshi në kryengritje, në shkallë më të gjerë, grupi i kryengritësve në Shqipërinë e Mesme, i udhëhequr nga Abdi Toptani, që zhvilloi luftime me njësitë turke në Tiranë, në Shijak e në Krujë.
Po në qershor lëvizja e armatosur nisi të shtrihej në zonën e Dibrës, ku nën udhëheqjen e Ismail Strazimirit u ngritën fshatarët e Çidhnës, të Arrasit e të Muhurit. Malësorët e Nëntë Maleve të Dibrës së Epërme dhe të Poshtme thirrën “Kuvendin e Dheut”, te vendi i quajtur Gropa e Ujkut, ku u kërkua largimi i forcave ushtarake dhe i postave të xhandarmërisë, hapja e shkollave shqipe, anulimi i detyrimeve të vergjisë dhe kryerja e shërbimit ushtarak në vend. Ndërkohë, rreth 300 ushtarë osmanë, që ndërmorën një sulm kundër kryengritësve në zonën e Gjurasit, të Homeshit, të Dardhës e të Reçit, u thyen nga fshatarët e këtyre anëve dhe të shpartalluar u detyruan të ktheheshin në Dibër prej nga nuk guxuan të dilnin më.
Dalja në mal e Tajar Tetovës dhe e ushtarakëve të tjerë të bashkuar me të, ndikoi në zgjerimin e lëvizjes kryengritëse në zonën e Dibrës, sidomos në atë të Korçës e të Kolonjës. U vendos një bashkëpunim i grupit të Tajar Tetovës me çetat e Sali Butkës e të Izet Zavalanit dhe u bashkuan me kryengritësit mjaft krerë të tjerë të Jugut.
Ndërkaq kishte filluar riorganizimi i çetave kryengritëse, si dhe krijimi i çetave të reja në jug të vendit, ku vepronin Themistokli Gërmenji?, Sali Butka, Spiro Bellkameni, Memduh Zavalani etj. Ato u përleshën me forcat turke në zonën e Frashërit e të Kolonjës. Çetat merreshin edhe me asgjësimin e elementëve tradhtarë, vegla të xhonturqve. Por në këto treva nuk qenë mënjanuar ende luhatjet e elementëve të moderuar, ku bënte pjesë edhe Myfit Libohova. Këta ngurronin të fillonin luftën e armatosur në shkallë të gjerë. Sali Nivica u bënte thirrje shqiptarëve të Jugut që të kapërcenin qëndrimet pritëse, të bashkoheshin me kryengritjen duke vendosur lidhje me Hasan Prishtinën.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:09

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°168

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:09

Çlirimi i territoreve të gjera të Kosovës

Porta e Lartë ndërmori masa të reja dhune ndaj popullsisë së pambrojtur e sidomos ndaj familjeve të kryengritësve. Në shpalljen që publikoi më 6 korrik 1912 Fadil Pasha, komandant i Korpusit të 7-të, i cilësoi udhëheqësit e kryengritjes, Hasan Prishtinën, Zejnullah Vuçiternën, Isa Boletinin, Xhemal Prishtinën, Riza Gjakovën, Bajram Currin, Ahmet Gjakovën, Mahmut Zajmin nga Peja, Sali Gjilanin etj., si “tradhtarë” dhe deklaroi se, po të mos dorëzoheshin brenda tri ditëve, do t’u digjeshin kullat, do t’u internoheshin familjet dhe do t’u konfiskoheshin pasuritë.
Terrori qeveritar ishte më i egër sidomos në vatrat më të nxehta të kryengritjes në Shqipëri, në rrethet e Prishtinës, të Mitrovicës dhe të Vuçiternës. Autoritetet osmane arrestuan këtu familjet e udhëheqësve dhe të pjesëmarrësve të thjeshtë të kryengritjes (si atë të Bajram Currit e të tjerë) dhe duke i mbajtur peng synonin t’i përdornin si mjet presioni ndaj tyre. Me vendosjen e gjendjes së jashtëzakonshme dhe ngritjen e gjyqeve të posaçme praktikuan sërish si më 1910 rrahjet publike të njerëzve. Këto masa u bënë shkak për protesta të popullsisë shqiptare sidomos të asaj të qyteteve.
Ndërkohë vazhduan dezertimet në ushtrinë osmane. Më 5 korrik një batalion nuk pranoi të zbatonte urdhrin e komandantit të ushtrisë në Ferizaj për t’u hedhur në luftë kundër Isa Boletinit. Të nesërmen një batalion tjetër nuk pranoi të shkonte në Gjilan. Ushtarët i deklaronin komandës së tyre se ata ishin gati ta mbronin Perandorinë nga armiqtë e jashtëm, por jo të luftonin kundër shqiptarëve.
Në fundin e qershorit kryengritësit, të udhëhequr nga Hasan Prishtina, Isa Boletini, Ahmet Prekazi, Zehnullah Vuçiterna, Xhemal Prishtina etj., u hodhën në sulm në zonën Drenicë-Mitrovicë, Podujevë-Prishtinë. Pas sukseseve të para në rrugën Mitrovicë-Pejë dhe Podujevë-Prishtinë kryengritësit e Shalës, të Llapit e të Gollakut, të mbledhur afër Vuçiternës, lidhën besën për ta çuar luftën deri në fund. Më 28-29 qershor kryengritësit e këtyre rretheve të udhëhequr nga Hasan Prishtina shpartalluan tek Ura e Sitnicës, pranë Mitrovicës, dy batalione ushtarësh osmanë, që u detyruan të tërhiqeshin në Mitrovicë.
Në të njëjtën kohë kryengritësit përballuan në zonën e Boletinit operacionin që ndërmori kundër tyre komanda osmane. Nga data 30 qershor deri më 2 korrik 1912, 4 000 forca turke, të pajisura me artileri, nën komandën e Fadil Pashës rrethuan kullën e Isa Boletinit, përkrah të cilit qenë rreshtuar 1 500 kryengritës. Sulmi mbi kullën filloi më 3 korrik, pas një bombardimi të dendur me artileri. Luftimet vijuan më shumë se dymbëdhjetë orë. Ushtria turke la këtu rreth 100 të vrarë e të plagosur, ndërsa kryengritësit u tërhoqën, një pjesë (nën udhëheqjen e Isa Boletinit) drejt Pazarit të Ri, ndërsa pjesa tjetër drejt Llapit, nga Podujeva.
Më 9 korrik kryengritësit e Malësisë së Gjakovës, të udhëhequr nga Bajram Curri, rrethuan dhe shpartalluan tri batalione.
Më 10 korrik shqiptarët e Llapit dëbuan xhandarët dhe rrethuan 300 ushtarë e 50 xhandarë të përqendruar në Podujevë. Autoritetet e atjeshme mbetën të veçuara pa asnjë lidhje me qendrën e prefekturës. Kryengritësit zunë gjithashtu pozitat strategjike në drejtim të Prishtinës, prenë lidhjet telefonike midis Ferizajt e Gjakovës, Vuçiternës e Mitrovicës, Ferizajt e Prishtinës dhe Prishtinës e Podujevës.
Një betejë e rreptë u zhvillua më 12 korrik në hyrje të Fushës së Llapit. Forcat osmane u nisën drejt kësaj zone nga dy drejtime për t’i futur kryengritësit në mes dy zjarresh. Fadil Pasha në krye të tetë batalioneve u nis nga Prishtina, ndërsa një kolonë tjetër këmbësorie e shoqëruar me artileri nga Vuçiterna. Forcat kryengritëse, të përbëra nga 2 000 veta, rezistuan në hyrje të Fushës së Llapit për gjashtë orë në një betejë të pabarabartë dhe të përgjakshme, në të cilën ushtria la 56 të vrarë e 60 të plagosur. Pas kësaj artileria osmane filloi të qëllonte dhe të shkatërronte fshatrat e pambrojtura.
Ndërkohë popullsia shqiptare e qytetit të Prishtinës u grumbullua para prefekturës dhe kërkoi ndërprerjen e menjëhershme të veprimeve luftarake. Ajo i paralajmëroi autoritetet turke se do të bashkohej me kryengritësit nëse, nuk ndërpritej terrori. Edhe banorët e Mitrovicës, të Pazarit të Ri e të Vuçiternës i mbyllën pazaret. Në telegramet që popullsia e Prishtinës dhe e Mitrovicës i dërgoi sulltanit e senatit, kërkohej dorëheqja e qeverisë, shpërndarja e parlamentit dhe shpallja e zgjedhjeve të rregullta. Në Mitrovicë populli i shpalli të pushuar nga puna zëvendësprokurorin, komisarin e policisë dhe disa punonjës të tjerë të urryer. Fitore të rëndësishme në luftën kundër sunduesve osmanë arriti grupi i zonës Gjilan-Prizren dhe Lumë-Tetovë, i udhëhequr nga Idriz Seferi, Islam Spahiu, Mehmet pashë Deralla etj. Në gjysmën e parë të korrikut, pasi kishin shpartalluar repartet xhonturke të strukura nëpër qytete, ata kishin çliruar krahina të tëra në trevën juglindore të Kosovës.
Ndërkohë forcat kryengritëse, nën komandën e Bajram Currit, i shkaktuan ushtrisë turke në Has humbje të rënda, rreth 300 të vrarë e të plagosur dhe shumë ushtarë të zënë robër. Pas një përleshjeje të shkurtër në Qafën e Prushit, 250 ushtarë e 5 oficerë u dorëzuan me të gjitha armatimet. Kryengritësit shtinë në dorë 800 pushkë. Prej këtej forcat kryengritëse marshuan drejt Gjakovës dhe e rrethuan qytetin për herë të dytë. Më 13 korrik kryengritësit, të drejtuar nga Bajram Curri, Riza Beu (Kryeziu) dhe Mahmut Zajmi, u futën në lagjet e jashtme të qytetit të Gjakovës.
Sukseset e kryengritësve, si dhe turbullirat në Prishtinë, në Mitrovicë, në Vuçiternë, në Pazar të Ri dhe në qytete të tjera, e nxitën të vepronte edhe opozitën ushtarake. Oficerët e shtabit të Divizionit I të nizamëve në Gjakovë hynë në bisedime me kryengritësit për të ndërprerë luftimet. Më 15 korrik, pas arritjes së marrëveshjes, në emër të ushtrisë e të popullsisë iu përcoll telegrafisht sulltanit dhe komandës së lartë kërkesa për dorëheqjen pa vonesë të qeverisë, për shpërndarjen e parlamentit e të Komitetit xhonturk, për shpalljen e zgjedhjeve të reja, si dhe për ndërprerjen e operacioneve ushtarake kundër kryengritësve. Sulltanit iu dërgua një telegram tjetër me po këtë përmbajtje dhe me nënshkrimet e 78 oficerëve e përfaqësuesve të parisë. Me kryengritësit u bashkuan edhe oficerët e divizioneve të Mitrovicës, të Selanikut, të Manastirit, të Shkupit dhe të Edrenesë. Në telegramet me të njëjtën përmbajtje që i dërguan Stambollit ata e paralajmëruan se, në rast se nuk plotësoheshin kërkesat e tyre, do të marshonin me ushtri drejt kryeqytetit.
Më 17 korrik kryengritësit hynë në Gjakovë pa ndeshur ndonjë qëndresë. Një pjesë e mirë e oficerëve dhe e ushtarëve u bashkuan me ta për t’u hedhur më pas bashkërisht drejt Prishtinës.
Prishtina u bë në ato ditë të korrikut qendër e tubimeve të parisë shqiptare nga Gjilani, Presheva, Vuçiterna dhe nga Mitrovica. Këtu qenë ftuar edhe përfaqësues nga Pazari i Ri, Prizreni, Peja, Gjakova dhe nga Rozhaja. Prej këtej paria e Kosovës i dërgoi sulltanit e senatit kërkesën për ndërrimin e ministrave, shpërndarjen e parlamentit dhe shpalljen e zgjedhjeve të reja. Ky tubim shënon hapin e parë që paria qytetare bëri për të përkrahur kryengritjen. Stambollit iu deklarua që, në rast se kërkesat e tyre nuk do të plotësoheshin, ata do të bashkoheshin me kryengritjen e armatosur.
Ndërkaq u shtuan veprimet luftarake të kryengritësve edhe në viset e tjera të Shqipërisë. Në fillim të muajit korrik kryengritësit elbasanas dogjën prefekturën dhe prenë rrugën që lidhte Elbasanin me Tiranën. Më 4 korrik kryengritësit morën Krujën e mbrojtur nga 600 ushtarë. Garnizoni u detyrua të mbyllej në kështjellën e qytetit. Në të njëjtën kohë grupe të tjera kryengritësish hynë në Shijak, ku shtinë në dorë depon e municioneve. Kavaja ishte e rrethuar nga forcat kryengritëse. Komanda osmane, me qëllim që të rimerrte Krujën, dërgoi katër batalione (rreth 3 000 forca) nga Shkodra dhe tri batalione nga Tirana, të pajisura me artileri. Pas përpjekjeve të ashpra, që u zhvilluan më 8 korrik, kryengritësit, përballë epërsisë së armikut, u detyruan ta lënë qytetin (Krujën).
Po në këtë kohë gjallërohet lëvizja e çetave të armatosura po merrte hov edhe në viset e Jugut. Në korrik vepronte në rrethet e Gjirokastrës çeta e studentëve shqiptarë të Selanikut e të qendrave të tjera, që ishte formuar me nismën e Salih Gjukës, me të cilin u bashkua edhe Dervish Hima, duke u vënë në krye të saj. Çeta prej rreth 40 vetash zbarkoi në fillim të korrikut nga Korfuzi në Ksamil, hyri në lidhje me çetat e tjera të Shqipërisë së Jugut dhe zhvilloi në këto vise një veprimtari të gjerë politike e ushtarake në të mirë të kryengritjes shqiptare. Në fillim të korrikut katërmbëdhjetë atdhetarë nga qyteti i Korçës dolën në mal për t’u bashkuar me kryengritësit. Çetat e këtij rajoni hynë në bashkëpunim me forcat e Tajar Tetovës. Ato goditën në Kolonjë ushtrinë e komanduar nga Dajlan bej Qafëzezi, që ishte vënë në shërbim të autoriteteve. Atij i shkuan në ndihmë 500 forca qeveritare nga Korça. Luftimet e Kolonjës zgjatën disa orë. Pas saj çetat u tërhoqën në anët e Skraparit.
Ndërkohë kryengritësit kosovarë po përgatisnin sulmin për çlirimin e qyteteve të këtij vilajeti.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:10

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°169

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:10

Ndryshimi i kabinetit në Stamboll.

Çlirimi i qyteteve

Megjithëse u ndodhën përballë një ushtrie të shumtë, të përqendruar në vilajetin e Kosovës, kryengritësit arritën të çlironin krahina të tëra, ku nuk ndihej më pushteti xhonturk. Kryengritja shqiptare e futi Portën e Lartë dhe pallatin sulltanor në një krizë të rëndë. Të gjitha masat që mori qeveria për shtypjen e kryengritjes së armatosur të shqiptarëve, nuk dhanë ndonjë përfundim. Opozita kundërqeveritare në ushtri, duke përfituar nga kryengritja shqiptare, shtoi ndikimin e saj në repartet ushtarake osmane në Shqipëri dhe përgjithësisht në Rumeli. Parlamenti e qeveria xhonturke ishin të detyruar të merreshin pothuajse çdo ditë me çështjen shqiptare, çështje të cilën ata e kishin mohuar deri atëherë dhe që në fund të fundit nuk mund ta zgjidhnin.
Në këto rrethana dhe kur vazhdonte ende lufta me Italinë, qeveria xhonturke u detyrua të jepte dorëheqjen më 17 korrik 1912. Ministri i Luftës, Mahmut Shefqet pasha, duke qenë i pafuqishëm të rivendoste rregullin në ushtri, dha i pari dorëheqjen. Shembullin e tij e ndoqi i gjithë kabineti i Said Pashës.
Udhëheqësit e kryengritjes në Kosovë, si Hasan Prishtina, Bajram Curri, Isa Boletini e të tjerë, përshëndetën formimin e qeverisë së re, por kërkuan shpërndarjen e parlamentit. Ata shpresonin se qeveria e re do të vinte në jetë kushtetutën dhe do të respektonte të drejtat e popullit shqiptar.
Ismail Qemali u shkruante nga Korfuzi komiteteve të Shqipërisë së Jugut se kishte shpresa që me kabinetin e ri të fitoheshin të drejtat kombëtare. Por në të njëjtën kohë ai porosiste që, duke u nisur nga “provat e hidhura të deritashme, duhet të mbajmë një qëndrim të rezervuar” kundrejt këtyre ndërrimeve. “Ju atje, - këshillonte ai, - duhet të jeni gati gjithmonë dhe të jeni gati për sakrifica më shumë se në çdo kohë”.
Edhe shtypi shqiptar, si gazeta “Dielli” e të tjera organe, i paralajmëronin kryengritësit që të hapnin sytë e të mos gënjeheshin me premtime të thata nga qeveria e re.
Qeveria e re, e përbërë nga përkrahës të itilafistëve e të opozitës ushtarake dhe e kryesuar nga Ahmet Muhtar pasha, premtoi se do të zbatonte kushtetutën dhe do të anulonte ligjet që ishin në kundërshtim me të. Si detyrë të parë ajo përcaktoi marrjen e masave për të qetësuar gjendjen në Shqipëri që t’i jepej fund kryengritjes shqiptare.
Ndërkohë forcat kryengritëse në Kosovë u hodhën në sulm për çlirimin e qyteteve. Pasi kishin çliruar Gjakovën më 17 korrik, kryengritësit, të udhëhequr nga Hasan Prishtina e Bajram Curri, iu drejtuan Prishtinës. Qytetarët e Prishtinës, me një aksion të shpejtë, të përkrahur edhe nga xhandarët e vendit dhe nga një pjesë e ushtrisë, rrethuan zyrën e telegrafës dhe e detyruan komandantin osman që të hiqte dorë nga qëndresa. Kështu, kryengritësit hynë në Prishtinë pa luftë dhe e çliruan atë më 21 korrik.
Më 22 korrik forcat e Mitrovicës çliruan Pazarin e Ri. Autoritetet civile e ushtarake të qytetit u bashkuan me kryengritësit. Banorët shqiptarë të Senicës, të Novi Varoshit, të Akovës, të Prepoljes, të Plevljes, të Tërgovishtës, të Beranës dhe të Kolashinit hynë në lidhje me Isa Boletinin. Po më 22 korrik u solidarizuan me kryengritësit edhe forcat qeveritare që ndodheshin në Prizren.
Nga Pazari i Ri forcat e komanduara nga Isa Boletini, rreth 6 000 veta, u drejtuan për në Mitrovicë. Qyteti, pas bisedimeve të nënprefektit me Isa Boletinin, u dorëzua pa luftë më 27 korrik 1912. Pas Mitrovicës u çliruan edhe Vuçiterna e Ferizaj. Që këtej kryengritësit marshuan drejt Prishtinës për t’u bashkuar me forcat e Bajram Currit.
Edhe popullsia e qytetit të Pejës, e udhëhequr nga krerë të zejtarëve dhe të tregtarëve të vegjël, në mbledhjen e datës 27 korrik vendosi të bashkohej me kryengritjen. Mytesarifi, i pafuqishëm përballë revoltës popullore, nuk veproi dhe e tërhoqi ushtrinë në kazerma. Në këto kushte edhe bejlerët e Pejës shpejtuan që të bashkoheshin me forcat kryengritëse të grumbulluara në Prishtinë. Në mbarim të korrikut rreth 1 700 pejanë të armatosur u nisën së bashku me krerët e tyre për në Fushë-Kosovë.
Afër 30 000 kryengritës, me gjithë mungesën e ushqimeve, të veshmbathjeve e sidomos të materialeve luftarake, po marshonin në të gjitha anët e Kosovës, edhe pse kishin përballë rreth 70 000 ushtarë osmanë, të armatosur mirë dhe të përforcuar me reparte artilerie e kalorësie. Kryengritësit kudo ku hynë u pritën me gëzim të madh nga popullsia vendase. Me të hyrë në qytete, ata lironin të burgosurit dhe dëbonin funksionarët e urryer nga populli.
Në viset juglindore të Kosovës, rreth 2 000 kryengritës të drejtuar nga Idriz Seferi e Bejtullah Aga, pas vendimit që morën në kuvendin e organizuar në Pozharan, nisën sulmin mbi qytetin e Gjilanit, dhe e çliruan atë. Kryengritësit e kësaj treve ishin të gatshëm të marshonin drejt Kaçanikut e Shkupit. Më 27 korrik forcat kryengritëse çliruan Bujanovcin, ku vendosën rendin dhe qetësinë. Që këtej Idriz Seferi, i shoqëruar nga 70 kryengritës, u nis më 29 korrik për në Prishtinë.
Pas sukseseve që arritën forcat kryengritëse kundër ushtrisë osmane dhe pas çlirimit të një pjese të mirë të qyteteve, në Kosovë për një kohë u ndërprenë veprimet luftarake. Repartet ushtarake osmane u tërhoqën kudo në kazerma. Organet administrative xhonturke po ua lëshonin vendin udhëheqësve radikalë të kryengritjes, të cilët formuan këshillat lokalë. Këta këshilla në shumë vende morën në dorë ruajtjen e rendit dhe detyra të tjera. Në të vërtetë ata duhej të luanin rolin e organeve të pushtetit të ri shqiptar që kishte dalë nga kryengritja e armatosur. Një kujdes të veçantë këto organizma i kushtuan edhe mbrojtjes së popullsisë serbe.
Ndërkaq në Kosovë, që ishte vatra kryesore e lëvizjes, lindën vështirësi për furnizimin dhe për mbajtjen me ushqime të kryengritësve, numri i të cilëve ishte tani shumë i madh. Ndihmat e siguruara nga jashtë ishin të pamjaftueshme.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:11

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°170

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:11

5. MARRËVESHJA SHQIPTARO-TURKE

Parashtrimi i kërkesave kombëtare të shqiptarëve

Më 22 korrik u formua qeveria e re me kundërshtarë të xhonturqve, e kryesuar nga Ahmet Myftar pasha. Ajo urdhëroi të ndërpriteshin veprimet luftarake në Shqipëri dhe vendosi të dërgonte në Kosovë një komision qeveritar për të biseduar me kryengritësit.
Rretheve atdhetare shqiptare u dolën tani dy detyra të ngutshme për fatet e lëvizjes kombëtare. Detyra e parë ishte të shkëputeshin nga programi itilafist dhe t’i paraqitnin komisionit kërkesat për autonominë territoriale-administrative të Shqipërisë. Detyra tjetër ishte që, në bisedimet me komisionin, të përfaqësoheshin të gjitha krahinat e vendit e që me qeverinë turke të arrihej një marrëveshje për gjithë Shqipërinë dhe në emër të kombit shqiptar.
Ismail Qemali e Luigj Gurakuqi, të cilët ndodheshin në këtë kohë jashtë, u shkruanin ato ditë atdhetarëve të Shqipërisë së Mesme: “ ... Të mos gënjehemi edhe njëherë tjetër, por të mbajmë vendet që kemi, të forcohemi e të lidhemi me njëri-tjetrin e të ngulim këmbë, që t’u jepen katër vilajeteve ato 12 pikat që kishim kërkuar vjet nga ana e malësorëve”, më poshtë i porositnin: “...duhet nga të gjitha anët e Shqipërisë të dërgohen njerëz në Kosovë që të rrëfejnë se si me armë, me mendime, si me kërkime jemi të gjithë shqiptarë të pandarë”.
Pas çlirimit të Prishtinës, Hasan Prishtina njoftoi telegrafisht deputetët shqiptarë në Stamboll për këtë sukses të madh të kryengritësve. Ai njoftonte gjithashtu, se atje ishte vendosur pushteti i shqiptarëve dhe shpresonte që së shpejti do të themelohej edhe parlamenti shqiptar. Duke parashikuar pengesat nga qeveritarët e rinj të Stambollit, në të cilat do të ndeshte programi i miratuar në Kuvendin e Junikut, Hasan Prishtina shpejtonte të shpallte synimet politike të kryengritjes shqiptare. Deklarata e tij dëshironte ta vinte qeverinë itilafiste para faktit të kryer.
Por krerët shqiptarë, të grumbulluar në Prishtinë, nuk kishin të njëjtin mendim lidhur me të ardhmen e Shqipërisë. Ata qenë ndarë në dy grupime, njëri nga të cilët përbëhej nga udhëheqësit kryesorë të kryengritjes, Hasan Prishtina, Bajram Curri, Isa Boletini, Riza Beu, Jahja Efendiu dhe Musa Efendiu nga Prizreni. Ndërsa grupimi tjetër përbëhej nga përfaqësues të moderuar të Lëvizjes Kombëtare dhe nga disa elementë turkomanë të qyteteve, si edhe nga katër pjesëtarë të kombësisë serbe. Të dy grupimet dolën me kërkesa të veçanta para komisionit qeveritar të ardhur nga Stambolli.
Në muajin korrik iu dërgua nga Prishtina qeverisë osmane platforma e udhëheqësve kryesorë e më të përparuar të lëvizjes shqiptare për t’i njohur Shqipërisë të drejtat e një province autonome. Në këtë platformë parashtroheshin këto kërkesa: kryerja e shërbimit ushtarak në Shqipëri, me përjashtim të rasteve të luftës; arsimi në gjuhën shqipe e përdorimi i alfabetit latin; mosndërhyrja e qeverisë në shkollat private, si dhe masa të nevojshme për përhapjen e arsimit në Shqipëri; vendosja në administratë e nëpunësve që dinin gjuhën e vendit; ligje të posaçme në dobi të krahinave malore për të lehtësuar detyrimet e popullsisë së varfër; zbatimi i vendimeve të marra në mbledhjen e këshillit të përgjithshëm të vilajetit; vendosja e një kontrolli për plotësimin e të gjitha kërkesave të parashtruara.
Përveç këtyre, përfshiheshin edhe masa të tjera, të cilat synonin të plotësonin ato kërkesa që kishin qenë shkak i drejtpërdrejtë i shpërthimit të kryengritjes, siç ishin: kthimi i armëve të marra me forcë, zhdëmtimi i pronarëve të dëmtuar nga operacionet ushtarake, ndërtimi i rrugëve kombëtare e krahinore, mbështetja e zhvillimit të bujqësisë përmes kredive të dhëna nga një bankë bujqësore që do të krijohej, shlyerja e taksave dhe e tatimeve të caktuara nga qeveria deri ditën që gjendja ekonomike e vendit të përmirësohej, si dhe caktimi i një pjese të të ardhurave të buxhetit për nevojat lokale.
Grupi tjetër i udhëheqësve të kryengritjes shtroi këto kërkesa: të shpërndahej parlamenti brenda 48 orëve, përndryshe do të sulmohej Shkupi; të kishte liri për mbajtjen e armëve; shqiptarët ta kryenin shërbimin ushtarak në pjesën evropiane të Perandorisë; të hapeshin shkolla në marrëveshje me organet shtetërore; të emëroheshin brenda mundësive në administratën e këtyre viseve nëpunës shqiptarë; të nxirreshin para gjyqit ministrat xhonturq; të shpallej amnisti për të dënuarit politikë; t’i kushtohej kujdes i madh bujqësisë e komunikacionit; të hidhej poshtë ideja për ndarjen e Shqipërisë nga Perandoria Osmane. Me gjithë karakterin e moderuar të këtyre kërkesave, që ishin larg programit autonomist të kryengritjes, komisioni qeveritar nuk i pranoi.
Ndërkohë udhëheqësit e kryengritjes në Shqipërinë e Jugut më 23 korrik u mblodhën në Sinjë të Beratit, ku miratuan një memorandum prej 12 pikash, të ngjashëm me atë të Greçës. Memorandumi, i nënshkruar nga dyzet e nëntë drejtues kryesorë të forcave kryengritëse në Jug, iu parashtrua më 29 korrik vezirit të madh. Kryengritësit e Shqipërisë së Jugut kërkonin: njohjen e kombit shqiptar; krijimin e një administrate vendase për të gjithë Shqipërinë, në të cilën sulltani të caktonte një inspektor për të kontrolluar zbatimin e ligjeve; garanci, brenda këtij kuadri, për zbatimin e kushtetutës, të zakoneve dhe të traditave të popullsisë; të drejtën për të mësuar në gjuhën amtare dhe lirinë për të çelur shkolla shqipe; pranimin si gjuhë zyrtare të turqishtes, por krahas saj të përdorej edhe shqipja. Veç këtyre kërkohej të shpërndahej parlamenti, të zhvilloheshin zgjedhje të lira, një pjesë e të ardhurave të përdorej për zhvillimin ekonomik të Shqipërisë, t’i ktheheshin popullsisë armët e konfiskuara e të tjera.
Përkujtesa përmbante në thelb kërkesën e autonomisë së Shqipërisë, e cila, ndonëse nuk ishte shprehur fjalë për fjalë, nënkuptohej me kërkesën e krijimit të një administrate shqiptare (vendase) që do të ishte e njëjtë për gjithë Shqipërinë, që do të përfshinte katër vilajetet shqiptare.
Edhe Komiteti revolucionar i Vlorës parashtroi 13 kërkesa të ngjashme me ato të Memorandumit të Greçës, me të cilat mendonte të shkohej në bisedimet me qeverinë e re. Në to përfshiheshin: liri e plotë për mësimin e gjuhës shqipe dhe për hapjen e shkollave publike e private; të gjitha të drejtat për shqiptarët si ato që kishin siguruar edhe popujt e tjerë; respektimi i të gjitha zakoneve shqiptare, që nuk ishin në kundërshtim me kushtetutën; zgjedhje të lira dhe numri i deputetëve në përpjesëtim me numrin e popullsisë; qeverisja e Shqipërisë sipas parimit të decentralizimit të administratës në shkallë perandorie; emërimi si vali i një njeriu që njihte zakonet e vendit dhe gjuhën shqipe; emërimi në gjyqe e në polici vetëm i shqiptarëve; caktimi i një inspektori për kontrollin e punës së nëpunësve; njohja e gjuhës shqipe në Shqipëri si gjuhë zyrtare; shërbimi ushtarak në vend; shpenzimi i të ardhurave të vendit për nevoja lokale; krijimi nga kuvendi i buxhetit të vilajetit dhe kontrolli nga ai i shpenzimit të mjeteve financiare; dëmshpërblimi për shtëpitë e rrënuara nga ushtria; kthimi i armëve popullsisë.
Këto kërkesa, sipas hartuesve të tyre, do t’u siguronin shqiptarëve “një farë ekzistence si politikisht, ashtu dhe financiarisht” dhe do t’u hapnin “rrugën e përparimit e të qytetërimit”. Autorët e këtyre kërkesave theksonin gjithashtu se ato ishin në pajtim me kushtetutën. Pranimin e tyre atdhetarët vlonjatë e shikonin si kusht që vetë Turqia të shpëtonte ekzistencën e saj, ndërsa Shqipëria të siguronte një jetë të lumtur e të qetë.
Kundërshtimet e Syrja Vlorës ndaj kësaj përkujtese, siç thekson zëvendëskonsulli austro-hungarez në Vlorë, nuk u pranuan nga pjesëmarrësit e tjerë të mbledhjes.
Kërkesat e parashtruara nga përfaqësuesit e viseve të ndryshme të Shqipërisë dëshmonin se shqiptarët, pa dallime krahinore, ishin të bashkuar rreth një programi kombëtar, thelbin e të cilit e përbënte autonomia e Shqipërisë. Këto akte tregojnë gjithashtu se udhëheqësit e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare e të kryengritjes shqiptare do të shkonin në bisedimet me përfaqësuesit e qeverisë turke duke pasur si bazë programin e autonomisë së Shqipërisë.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:12

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°171

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:12

Bisedimet shqiptaro-turke

Sukseset e kryengritjes shqiptare e çuan Perandorinë Osmane drejt fundit të saj. Ato shkaktuan shqetësime në qarqet drejtuese politike të vendeve ballkanike dhe të Evropës. Fuqitë e Mëdha i shqetësonte fakti se përmbushja e kërkesave të kryengritësve shqiptarë mund të çonte në prishjen e status quo-së dhe të ekuilibrit të forcave në Ballkan e në Evropë dhe do të përshpejtonte afrimin e një konflikti të armatosur të përmasave botërore. Nga ana tjetër, shtetet ballkanike, e shikonin dobësimin e Perandorisë Osmane si një mundësi për të arritur synimet e tyre të përcaktuara tashmë në marrëveshjet e nënshkruara në kuadër të Aleancës Ballkanike. Në këtë kohë ata po hartonin planet konkrete për fillimin e veprimeve ushtarake kundër Perandorisë Osmane, ndërsa formimin e një Shqipërie autonome e shihnin si pengesë për realizimin e këtyre planeve.
Komisioni qeveritar mbërriti në Shkup më 27 korrik. Ai përbëhej nga Sulejman Pasha, Danish Efendiu dhe Avni bej Gjilani. Po në këtë ditë u mblodhën në Prishtinë udhëheqësit e kryengritjes që në fillim kërkuan prej tij shpërndarjen e parlamentit. Komisioni nuk e pranoi këtë kërkesë, duke e quajtur antikushtetuese. Si rrjedhim, bisedimet u ndërprenë dhe më 29 korrik udhëheqësit e kryengritjes i dërguan Stambollit nga Prishtina një ultimatum, ku thuhej: “Në qoftë se shpërndarja e parlamentit nuk bëhet brenda dyzet e tetë orëve, do të vazhdojmë marshimin”. I tronditur nga ky paralajmërim, Veziri i Madh njoftoi krerët shqiptarë që të prisnin për t’i vijuar bashkëfjalimet me Ibrahim Pashën, i cili ishte vënë në krye të delegacionit.
Në këto rrethana u bë edhe më e domosdoshme që të gjitha forcat politike shqiptare dhe udhëheqësit e kryengritjes në Veri e në Jug të dilnin me një qëndrim të përbashkët. Më 30 korrik udhëheqësit radikalë të kryengritjes me Hasan Prishtinën në krye lëshuan thirrjen me titullin “Vllazën të dashtun” dhe të nënshkruar nga “Atdhetarët e vërtetë të Kosovës”. Në këtë dokument u bëhej thirrje qarqeve atdhetare të të katër vilajeteve që të dërgonin përfaqësuesit e tyre, “njërëz atdhetarë e me randësi”, në një mbledhje, ku do të vendosej për të drejtat e kërkesat që do t’i paraqiteshin komisionit qeveritar në emër të të gjithë Shqipërisë.
Thirrja u përkrah nga Ismail Qemali e Luigj Gurakuqi, të cilët porositën menjëherë komitetet e Shqipërisë së Mesme që të nisnin në Kosovë përfaqësues nga të gjitha krahinat. Ata theksonin se shqiptarët duhej të bashkoheshin rreth programit kombëtar për të fituar autonominë territoriale-administrative.
Qeveria e re turke nuk mundte t’i qetësonte me mjete të tjera shqiptarët që ishin ngritur me armë në dorë për të kërkuar lirinë e atdheut, prandaj ishte e detyruar të ulej e të bisedonte me ta.
Në këto rrethana, udhëheqja e kryengritjes në Kosovë, ku parashikoheshin të zhvilloheshin bisedimet, e quajti të nevojshme të shkëputej plotësisht dhe sa më shpejt nga programi i përbashkët itilafist i lëvizjes opozitare dhe të parashtronte zyrtarisht kërkesat e miratuara në Junik për sigurimin e autonomisë territoriale-administrative. Detyrë tjetër e saj ishte të merrte masat që në këto bisedime të përfaqësoheshin të gjitha viset e banuara nga shqiptarët. I ndërgjegjshëm për domosdoshmërinë e plotësimit të tyre, Hasan Prishtina u bëri thirrje komiteteve shqiptare që të përfaqësoheshin në bisedimet shqiptaro-turke.
Më 1 gusht Ibrahim Pasha, që sapo kishte arritur në Prishtinë, rifilloi këtu bisedimet me udhëheqësit e kryengritjes. Në radhët e tyre, krahas krahut radikal, bënin pjesë edhe elementë të moderuar e të lëkundur si edhe elementë me bindje turkomane. Madje, ky grup kishte një peshë jo të vogël midis përfaqësuesve të kryengritjes. Qysh në fillim të bisedimeve Hasan Prishtina në fjalën që mbajti para Komisionit qeveritar dënoi ashpër barbarizmat e xhonturqve dhe parashtroi këto kërkesa: të njiheshin zyrtarisht kufijtë e Shqipërisë; autoritetet civile e ushtarake të ishin të kombësisë shqiptare; ushtria shqiptare të shërbente në vend dhe të komandohej nga oficerë shqiptarë; shqipja të ishte gjuhë zyrtare në Shqipëri.
Ibrahim Pasha i quajti këto kërkesa të papranueshme dhe si një hap për t’u shkëputur nga Perandoria Osmane. Në këto kushte mbledhja u shpërnda pa arritur ndonjë përfundim. U pranua vetëm shpërndarja e parlamentit, që më parë ishte shpallur si një kërkesë antikushtetuese.
Përpjekjet që Ibrahim Pasha bëri për ta trajtuar Kryengritjen e Përgjithshme të vitit 1912 si një lëvizje lokale, që i përkiste vetëm Kosovës, dështoi përballë këmbënguljes së Hasan Prishtinës e Bajram Currit në kërkesat e përgjithshme kombëtare. Megjithatë kjo platformë kombëtare nuk u përkrah nga elementët e lëkundur dhe u kundërshtua hapur nga elementët turkomanë, të Prishtinës. Përfaqësuesit e krahinave të tjera nuk kishin arritur ende. Ndërkaq Ibrahim Pasha punoi për të përçarë udhëheqjen e kryengritjes, për ta bindur atë se kërkesa për autonomi ishte e rrezikshme për fatet e trojeve shqiptare dhe për vetë fatet e kombit shqiptar, në një kohë kur Aleanca Ballkanike po kristalizohej dhe po bëhej gati të fillonte veprimet ushtarake. Një propagandë e tillë i bëri të lëkundet jo vetëm Riza bej Gjakovën, por edhe Isa Boletinin. Për të përçarë udhëheqjen e kryengritësve, punonte në mënyrë të ethshme edhe agjentura serbe.
Për t’iu shmangur ndikimit të elementëve turkomanë të Prishtinës në ecurinë e bisedimeve, udhëheqësit e kryengritjes u zhvendosën më 4 gusht në Ferizaj. Ata deklaruan me këtë rast se qendra e mbledhjeve tradicionale të shqiptarëve nuk është Prishtina, por Ferizaj. Në të njëjtën kohë Hasan Prishtina përsëriti thirrjen që i drejtohej gjithë krahinave të Shqipërisë që të dërgonin përfaqësuesit e tyre në kuvendin mbarëshqiptar që mendohej të mblidhej atje.
Më 5 gusht qeveria e shpërndau parlamentin. Duke u ndodhur në një gjendje të vështirë, veçanërisht për shkak të mungesës së një qëndrimi të njësuar rreth platformës më të përparuar kombëtare, që i ishte paraqitur palës turke, Hasan Prishtina dhe krerë të tjerë të kryengritjes për të mënjanuar përçarjen në udhëheqjen shqiptare, paraqiti një program tjetër kërkesash, më të moderuar, i cili do të ishte më i pranueshëm edhe për Portën e Lartë. Kjo parashtresë, e njohur me emrin “Katërmbëdhjetë pikat e Hasan Prishtinës”, u miratua nga përfaqësuesit e kryengritjes shqiptare në kuvendin e mbajtur në Ferizaj me 6 gusht dhe iu paraqit palës turke.
Në këtë hap të detyruar të udhëheqjes së kryengritjes (që shënonte një tërheqje nga vendimet e Kuvendit të Junikut) ushtroi ndikimin e vet të fuqishëm edhe gjendja e acaruar ndërkombëtare (ishte në përfundim e sipër Aleanca Ballkanike), që po e çonte këtë gadishull drejt një lufte me pasoja të rënda edhe për Shqipërinë. Madje Mali i Zi kishte filluar në këtë kohë veprimet e veçanta luftarake në Veriun e Shqipërisë.
Në këto rrethana udhëheqja e kryengritjes e pa të arsyeshme që të arrihej sa më shpejt një marrëveshje me qeverinë turke, e cila t’i siguronte Shqipërisë të drejta sa më të gjera kombëtare, t’i hapte rrugën kthimit të saj në të ardhmen në një provincë autonome dhe në këtë mënyrë të çliroheshin forcat e saj njerëzore për t’iu kundërvënë agresorëve ballkanas që po përgatisnin sulmin mbi territoret shqiptare.
Në parashtesën prej 14 pikash të Hasan Prishtinës kërkohej t’i njiheshin Shqipërisë të drejta të gjera kombëtare siç ishin: emërimi në Shqipëri i nëpunësve të aftë që njihnin gjuhën dhe zakonet e vendit; kryerja e shërbimit ushtarak në Shqipëri e në Maqedoni, me përjashtim të kohës së luftës; zbatimi i ligjit të maleve për krahina të caktuara; armatosja e shqiptarëve me armë moderne; hapja e shkollave reale e bujqësore, në programet e të cilave do të përfshihej edhe mësimi i gjuhës së vendit; lejimi për hapjen e shkollave private në Shqipëri; hapja e shkollave teologjike moderne në përputhje me nevojat e vendit; mësimi i gjuhës së vendit në shkollat fillore, qytetëse dhe në gjimnazet; zhvillimi i tregtisë, i bujqësisë, i punëve botore dhe ndërtimi i hekurudhave; zbatimi i organizimit të krahinave, ruajtja e zakoneve dhe e traditave të vendit; shpallja e faljes së përgjithshme për të gjithë pjesëmarrësit e lëvizjes kundërqeveritare; zhdëmtimi i shtëpive të djegura e të shkatërruara; nxjerrja në gjyq e pjesëtarëve të kabinetit të Haki e Said Pashës.
Hasan Prishtina e paraqiti këtë program në emër të të gjithë Shqipërisë, duke pasur edhe autorizimet e lëshuara nga komitetet e Shqipërisë së Mesme dhe më pas të Jugut. 14 pikat iu bënë të njohura edhe përfaqësuesve të popullsisë serbe të cilët morën pjesë në këtë kuvend, pavarësisht se ato i nënshtroheshin politikës së Beogradit.
Kërkesat e paraqitura nga udhëheqja shqiptare ishin një hap prapa në krahasim me programin autonomist të Greçës e të Junikut, megjithatë plotësimi i tyre do të shënonte pa dyshim një hap të rëndësishëm drejt autonomisë.
Programi prej 14 pikash iu dorëzua komisionit qeveritar më 9 gusht, duke i deklaruar atij që, në rast se brenda dy ditëve ky program nuk do të pranohej, atëherë forcat kryengritëse do të marshonin drejt qendrës së vilajetit, Shkupit.
Kryengritësit e trevave të tjera dhe komitetet e tyre mbështetën kërkesat e paraqitura nga Hasan Prishtina. Komiteti i Elbasanit deklaroi në emër të njëmijë kryengritësve të mbledhur në Kryezjarr, më 10 gusht, se ata bashkoheshin me kërkesat e paraqitura nga Hasan Prishtina; ai i përcolli udhëheqjes së kryengritjes në Kosovë këtë njoftim telegrafik: “Të drejtat tona kombëtare e të ligjshme ia kena shpjegue shkëlqesis’ së tij Hasan bej Vuçiternit, ish-deputet i Prishtinës dhe e kena autorizue atë me folë ose me shkrue në emën të komitetit t’Elbasanit. Lutemi ta pranoni me këtë cilësi e të na lajmoni”. Ndërsa vendimi i Komitetit të Krujës për zgjedhjen e Abdi bej Toptanit dhe të Mustafa Asimit (Kruja) si përfaqësues të tyre në bisedimet me komisionin qeveritar erdhi me shumë vonesë. Ndërkohë krerët shqiptarë të Shqipërisë së Jugut, pasi morën njoftim me anën e Komitetit të Krujës për thirrjen e kuvendit mbarëshqiptar në Ferizaj, organizuan më 7 gusht mbledhjen e tyre në Fier, ku merrnin pjesë Ismail Qemali, Ymer pashë Vrioni, Aziz pashë Vrioni, kolonel Ismail Haki Tatzati, Izet bej Zavalani dhe të tjerë. Nga mbledhja iu dërgua Hasan Prishtinës një telegram, me të cilin ai autorizohej të fliste e të vendoste edhe në emër të Shqipërisë së Jugut. Meqë mbledhja e quajti të mjaftueshëm këtë telegram, nuk vendosi, siç kishte propozuar Ismail Qemali, të dërgonte dy përfaqësues në Kosovë. Në të njëjtën kohë u vendos që Ismail Qemali të nisej menjëherë në Stamboll për të zhvilluar bisedime me qeverinë.
Ndërkaq, fillimi i bisedimeve shqiptaro-turke dhe mundësia e plotësimit të kërkesave kombëtare të shqiptarëve ngjallën shqetësime në Beograd. Qeveria serbe, nëpërmjet emisarëve të saj dhe personelit të konsullatave në Prishtinë e në Shkup, zhvilloi në këtë kohë një veprimtari të gjerë për të nxitur përçarjen në gjirin e udhëheqjes së kryengritjes dhe për t’i bërë shqiptarët të hiqnin dorë nga kërkesat kombëtare.
Këtij qëllimi i shërbyen takimet e autoriteteve konsullore e ushtarake serbe me Riza bej Kryeziun dhe me Bajram Currin. Në një nga këto takime konsulli serb në Prishtinë, Milojeviç, u tha atyre se udhëheqësit e kryengritjes nuk duhet të merrnin asnjë vendim në bisedimet me komisionin turk dhe asnjë veprim pa u këshilluar më parë me përfaqësuesit e Serbisë. Bajram Curri kërkoi të dinte se deri ku do të shkonte përkrahja ushtarake e Beogradit në mbështetje të kryengritësve shqiptarë në rast se rihapej konflikti i armatosur me Stambollin. Ai kërkoi gjithashtu të dinte nëse do të ishte i mundshëm një takim i përfaqësuesve shqiptarë me Pashiçin për të shqyrtuar me hollësi çështjet e marrëdhënieve serbo-shqiptare.
Konsulli Milojeviç i tha Bajram Currit se shqiptarët mund të ishin të sigurt në përkrahjen e qeverisë së tij, por parapëlqeu të heshtte për kërkesën e tij për t’u takuar me Pashiçin.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:12

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°172

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:12

Çlirimi i Shkupit

Bisedimet shqiptaro-turke u zvarritën disa ditë për shkak të qëndrimit të Ibrahim Pashës, i cili po përpiqej t’i ngushtonte sa më shumë kërkesat shqiptare. Diskutimet u zhvilluan më shumë rreth çështjeve të tjera, që nuk qenë parashtruar me shkrim në 14 pikat e Hasan Prishtinës. Ibrahim Pasha e kaloi në heshtje edhe çështjen e caktimit të një komisioni të veçantë, që do të kontrollonte zbatimin e kërkesave të shqiptarëve, sepse qeveria e re nuk kishte ndërmend të zbatonte lëshimet që do të ishte e detyruar t’u bënte atyre. Përveç kësaj, mendohej se ngritja e këtij komisioni do të kuptohej si njohje e autonomisë së katër vilajeteve, gjë që do të çonte, sipas përfaqësuesve të Stambollit, në cenimin e tërësisë territoriale të Perandorisë.
Meqenëse kryengritësit, edhe pas mbarimit të afatit të caktuar nuk morën asnjë përgjigje për kërkesat e paraqitura në 14 pikat e Hasan Prishtinës, u vendos të marshohej drejt Shkupit. Më 11 gusht hyri atje grupi i parë i kryengritësve, i përbërë nga 200 veta me Zefin e Vogël dhe me Bajram Daklanin në krye. Bajram Daklani, sipas gazetës “Shkupi”, shpalosi në qytet flamurin kombëtar shqiptar. Më 13 gusht hynë forcat e komanduara nga Isa Boletini. Forcat kryesore të kryengritjes, rreth 6 000 veta, hynë në Shkupin e çliruar më 15 gusht, të udhëhequra nga Bajram Curri. Ushtarët osmanë nuk bënë asnjë qëndresë. Numri i kryengritësve në Shkup arriti në më shumë se 30 000 veta. Prej tyre afër gjysma qenë të armatosur vetëm me ndonjë kobure ose shpatë. Të paarmatosurit u pajisën me armë pasi u shpërthye depoja e ushtrisë. Bajram Curri, sapo hyri në Shkup, hapi burgun dhe liroi 960 të burgosurit e pranguar aty.
Nga Shkupi grupe kryengritësish marshuan drejt Tetovës, Kumanovës e Preshevës dhe i çliruan edhe këto qytete, duke liruar gjithashtu të burgosurit. Një grup kryengritësish u drejtua për në Velesh.
Megjithëse kryengritësit nuk arritën të ngrinin administratën e tyre dhe megjithëse atyre u mungonin veshjet dhe ushqimet, falë masave të rrepta të parapara nga udhëheqësit e shqiptarëve kundër shkelësve të rendit publik nuk pati raste vjedhjeje, vrasjeje, abuzimesh ose shpërdorimesh.
Lajmi i çlirimit të Shkupit i dha një hov të ri kryengritjes edhe në viset e tjera të Shqipërisë. Shqiptarët e mbledhur në Milot vendosën të sulmonin Durrësin, por kjo nuk u arrit të bëhej për shkak të mosmarrëveshjeve ndërmjet krerëve të tyre. Nga kjo gjendje përfituan autoritetet turke, të cilat sulmuan më 14 gusht forcat kryengritëse në afërsi të Durrësit dhe i detyruan të tërhiqeshin në Shijak. Këtu u zhvillua një përpjekje e ashpër, ku mbetën të vrarë 13 kryengritës. Pas kësaj forcat kryengritëse u tërhoqën në zonën e Milotit.
Nga mesi i muajit gusht edhe Komiteti i Korçës lëshoi një thirrje; në të ai nxirrte në pah rreziqet para të cilave ndodhej atdheu, ftonte të gjithë shqiptarët të bashkoheshin me forcat kryengritëse që ndodheshin në male, të ndihmoheshin vëllezërit gegë dhe të luftohej për të fituar autonominë. Me vendim të komitetit, u vra komandanti i xhandarmërisë Rexhep Palla, i njohur për qëndrimin e tij të egër ndaj shqiptarëve.
Më 14 gusht kryengritësit hynë në qytetin e Fierit, ndërsa më 15 gusht çeta e Përmetit (e komanduar nga Mehmet Pavari) dhe çeta e Spiro Bellkamenit hynë në këtë qytet. Forcat osmane si dhe në raste të tjera nuk bënë qëndresë. Në Gjirokastër, në Leskovik, në Prevezë e në Filat u organizuan mitingje, në të cilat u shpall “Bashkimi i toskëve me kërkesat e njohura kombëtare”. Këto deklarata iu bënë të njohura vezirit të madh dhe kryetarit të senatit.
Qeveria e re osmane kishte ende në Shqipëri forca të mëdha, të cilat mund t’i përdorte kundër shqiptarëve. Ajo urdhëroi komandantin e Korparmatës V, gjeneralin Kara Said pashën, të përgatiste trupat për të marshuar mbi Shkup. Mareshali Ibrahim Pasha u emërua gjithashtu komandant i trupave ushtarake në Kosovë. Megjithatë, qeveria ishte e interesuar të merrej vesh me kryengritësit në Shqipëri. Ky qëndrim diktohej ngaqë vazhdonte lufta me Italinë, nga shfaqja në horizont e një rreziku të ri që vinte nga aleatët ballkanikë dhe nga kujdesi që të mos u jepej shkas Fuqive të Mëdha të ndërhynin në punët e brendshme të Perandorisë.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:13

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°173

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:13

Qëndrimi i shteteve ballkanike dhe i Fuqive të Mëdha ndaj kërkesave të shqiptarëve

Përfundimi i kryengritjes dhe bisedimet e shqiptarëve me komisionin qeveritar shkaktuan shqetësime të mëdha te qeveritë ballkanike. Ministri i Punëve të Jashtme të Serbisë deklaroi ato ditë se, me pranimin e kërkesave të kryengritësve shqiptarë nga qeveria osmane, rrezikoheshin synimet e Beogradit në Ballkanin Perëndimor. Edhe Athina, duke pretenduar se zhvillimet e reja politike në Shqipëri rrezikonin interesat e Greqisë, të Malit të Zi, të Serbisë e të Bullgarisë, propozoi të “fillohej një aksion i përbashkët për t’i thyer shqiptarët”.
Beogradi paralajmëroi qeverinë turke që, në rast se do të plotësoheshin kërkesat shqiptare, nuk do të mund të shmangeshin tronditjet e reja, që do të ishin shumë të rrezikshme, në radhë të parë për Turqinë.
Beogradi e Sofja kërkuan me këmbëngulje nga Rusia dhe nga Anglia që të ndërhynin në mënyrë energjike kundër njohjes së autonomisë së shqiptarëve.
Edhe Fuqitë e Mëdha i bënë të ditur qeverisë turke që, në rast se shqiptarëve do t’u jepeshin zyrtarisht koncesionet që kërkonin, kjo jo vetëm do të sillte acarimin e marrëdhënieve me ta, por Stambolli do të përballej dhe me shtetet ballkanike, të cilat, duke pasur përkrahjen e Rusisë, po përgatisnin luftën e armatosur kundër Perandorisë Osmane. Ambasadori rus Girs i bëri të ditur Stambollit, se qeveria e tij do t’i kundërvihej çdo kombinimi politik që synonte krijimin e vilajetit të ri shqiptar. Ai theksoi gjithashtu se çdo lloj reforme që do të zbatohej nga qeveria osmane në Ballkan, domethënë çdo lëshim ndaj shqiptarëve, do të shtrihej edhe në viset e banuara nga të krishterët dhe nga popujt e tjerë joturq.
Ambasadori francez në Stamboll i tërhoqi vërejtjen ministrit të Jashtëm të Turqisë për pasojat e rënda që do të sillte caktimi i kufijve të Shqipërisë. Në këtë rast, theksonte ai, Serbia e Bullgaria do të kundërshtonin në mënyrën më energjike që brenda vilajetit të ri shqiptar të përfshihej qoftë edhe pjesa më e vogël e viseve të banuara nga serbë e bullgarë.
Qëndrimi i Vjenës ishte i ndryshëm nga ai i Fuqive të tjera të Mëdha. Ajo i quajti të arsyeshme 14 kërkesat e shqiptarëve, ndërsa konti Berhtold u përpoq që ato të përkraheshin edhe nga Fuqitë e Mëdha. Por Vjena nuk kuptonte me këto njohjen e autonomisë së Shqipërisë. Më 13 gusht kur kryengritësit shqiptarë kishin hyrë në Shkup, ministri i Punëve të Jashtme të Austro-Hungarisë u propozoi Fuqive të Mëdha që të ndërmerrnin një hap kolektiv në Stamboll për të kërkuar zbatimin e politikës së decentralizimit, e cila t’i përshtatej gjendjes etnike reale në Turqi. Ballplaci propozoi gjithashtu që të këshilloheshin qeveritë ballkanike nga Fuqitë e Mëdha për të mbajtur një qëndrim paqësor.
Këto përçapje diplomatike të Vjenës synonin ta detyronin Stambollin t’i pranonte kërkesat shqiptare dhe njëherazi të parandalonte ndërhyrjen e shteteve ballkanike.
Por propozimi i Vjenës i 13 gushtit nuk gjeti përkrahje nga partnerët e saj evropianë. Kundër propozimit të Berhtoldit u shprehën edhe qeveritë e shteteve ballkanike. Ato deklaruan se zbatimi i politikës së decentralizimit do të çonte në krijimin e Shqipërisë autonome dhe se ato “shqetësoheshin” në këtë rast për fatin e bashkatdhetarëve të tyre në Turqi.
Nën trysninë e Fuqive të Mëdha dhe të shteteve ballkanike Porta e Lartë u përpoq që gjatë redaktimit të marrëveshjes me udhëheqjen e kryengritjes shqiptare të mos përmendeshin fjalët Shqipëri dhe shqiptarë. Ndërkaq Porta e Lartë synonte të qetësonte shtetet ballkanike duke u bërë të ditur se privilegjet që do t’u jepeshin shqiptarëve mund të shtriheshin edhe mbi popujt joshqiptarë të vilajeteve të Kosovës, të Manastirit e të Janinës.
Ministri i Jashtëm turk u deklaroi kolegëve të vet ballkanas se Porta dëshironte të kënaqte njëlloj të gjithë popujt dhe ishte kategorikisht kundër dhënies së koncesioneve vetëm një populli, duke diskriminuar të tjerët.
Në fillim të muajit shtator Ministria e Jashtme e Turqisë udhëzonte përfaqësuesit e saj diplomatikë që t’u shmangeshin bisedave rreth propozimit të Berhtoldit dhe të deklaronin në mënyrë të prerë se Porta e quante problemin shqiptar çështje të saj të brendshme. Duke parë se Fuqitë e tjera të Mëdha i kundërshtuan propozimet e Vjenës, Stambolli deklaroi se nuk do t’i merrte ato në shqyrtim. Në këtë mënyrë dështoi edhe ky aksion diplomatik i Ballplacit, që do të ndihmonte sado pak në hapjen e rrugës për zgjidhjen e çështjes shqiptare.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:13

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°174

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:13

Marrëveshja shqiptaro-turke e 18 gushtit 1912

Pas udhëzimeve që mori nga Stambolli, Komisioni qeveritar rifilloi bisedimet rreth kërkesave të parashtruara nga kryengritësit në 14 pikat e Hasan Prishtinës. Më 18 gusht qeveria turke deklaroi se i pranonte ato, përveç kthimit të armëve të luftës dhe hedhjes në gjyq të pjesëtarëve të kabineteve xhonturke të Haki dhe Said Pashës, duke theksuar se miratimi i këtyre dy kërkesave ishte në kompetencën e parlamentit.
Udhëheqja e kryengritjes në Kosovë deklaroi se e pranonte këtë marrëveshje dhe shpalli ndërprerjen e kryengritjes. Në rrethanat e krijuara nuk mund të bëhej fjalë për të vazhduar marshimin e kryengritësve drejt Selanikut. Pas kësaj forcat kryengritëse lanë Shkupin. Hasan Prishtina njoftoi gjithashtu përfaqësuesit e Shqipërisë së Mesme dhe të asaj të Jugut që të ndërprisnin veprimet e armatosura kundër trupave qeveritare. Ai njoftonte në këtë rast se kërkesat e kryengritësve u pranuan për të gjithë Shqipërinë. Në këto rrethana kryengritja u ndërpre.
Thirrja që Hasan Prishtina u bëri kryengritësve për t’u larguar nga Shkupi dhe për të shkuar në vendet e tyre, do të ndihmonte në organizimin e mbrojtjes së atdheut nga agresorët ballkanas, të cilët po përgatiteshin të sulmonin tokat shqiptare.
Pasi kishte përfunduar marrëveshja me qeverinë turke, mbërriti në Shkup një përfaqësi e vilajetit të Shkodrës, e përbërë nga Abdi Toptani, Marka Gjoni, Mano bej Lezha dhe Mustafa Asim Kruja me 100 luftëtarë.
Ndërkohë kryengritësit kishin filluar të ktheheshin në shtëpitë e tyre në Elbasan, në Korçë e në qytete të tjera, të pritur kudo si fitimtarë, me manifestime popullore dhe me këngë patriotike. Në fjalimet e mbajtura me këtë rast vihej theksi në barbarizmat e xhonturqve, në trimërinë e shqiptarëve, posaçërisht të atyre të Kosovës, dhe përmendej sidomos zotësia e udhëheqësve si Hasan Prishtina etj. Ata që e morën fjalën në këto mitingje paralajmëruan qeverinë se shqiptarët ishin gati të ngriheshin përsëri me armë në dorë në qoftë se ajo nuk do të zbatonte marrëveshjen e arritur. Në të vërtetë, në variantin e marrëveshjes që qeveria turke botoi zyrtarisht më 23 gusht 1912, kërkesat e shqiptarëve, të miratuara edhe prej saj, ishin formuluar në mënyrë të errët e të papërcaktuar. Kjo tregon se Porta e Lartë nuk kishte ndërmend t’i zbatonte ato.
Në këtë redaktim që i bënë marrëveshjes shqiptaro-turke, autoritetet osmane i reduktuan dhe i deformuan të 14 pikat e Hasan Prishtinës. Ato ndryshuan, në përshtatje me interesat e qeverisë së Stambollit sidomos përmbajtjen e pikave 2, 5, 11.
Sipas versionit zyrtar turk të 23 gushtit marrëveshja përmbante këto masa: përgatitja e një ligji të posaçëm për lokalitetet, në të cilat sistemi gjyqësor nuk ishte i përshtatshëm; kryerja e shërbimit ushtarak vetëm në Rumeli, përveç rasteve të luftës dhe të rrethanave të jashtëzakonshme; kthimi i armëve të konfiskuara më parë; zgjedhja e nëpunësve me përvojë që të njihnin gjuhën e zakonet e vendit; shndërrimi në lice i shkollave të mesme (idadie) në Kosovë, në Manastir e në Janinë; ngritjen e shkollave të reja, liceve dhe atyre bujqësore, duke futur në programin e tyre mësimin në gjuhën e vendit në ato prefektura, popullsia e të cilave ishte mbi tridhjetë mijë frymë; mundësia për t’i shtuar buxhetit të ministrisë së Vakëfeve kreditë e nevojshme për mbajtjen e medreseve dhe për të krijuar medrese të tjera në vendet ku do të gjykohej e nevojshme; liria për të hapur shkolla private; mësimi i gjuhës lokale në shkollat fillore e të mesme; zgjerimi e zhvillimi i punëve botore, i tregtisë dhe i bujqësisë, si dhe i hekurudhave e i rrugëve; organizimi i komunave (nahijeve); mbrojtja e dokeve dhe e zakoneve myslimane; çuarja para gjyqit të lartë të drejtësisë e qeverisë së Haki Pashës dhe e Said Pashës; falja e të gjithë atyre që kishin marrë pjesë në ngjarjet e fundit; zhdëmtimi për shtëpitë e shkatërruara.
Siç shihet, në këtë redaktim të marrëveshjes askund nuk përmendeshin emrat Shqipëri dhe shqiptarë. Përveç kësaj, qeveria turke nuk jepte asnjë garanci për zbatimin e kërkesave të kryengritësve. Edhe kësaj here Porta e Lartë, si edhe më parë, ndoqi një politikë dyfytyrëshe. Ajo u dha këtë formë pikave të marrëveshjes me qëllim që të kishte mundësi t’i interpretonte ato arbitrarisht, sipas interesave të vet.
Në marrëveshjen e arritur nuk u pranua as kërkesa që në letërnjoftimet dhe në pasaportat të vihej, krahas cilësimeve fetare mysliman, latin a rum, edhe cilësimi etnik shqiptar. Pranimi i saj do të çonte në njohjen e kombësisë shqiptare.
Përgjithësisht, marrëveshja shqiptaro-turke e 18 gushtit ishte gjysmake dhe e pasigurt.
Qeveria deklaroi gjithashtu se kërkesat e pranuara u njiheshin vetëm vilajeteve të Kosovës, të Manasirit e të Janinës. Kjo do të thoshte që ato nuk do të shtriheshin në vilajetin e katërt shqiptar, në atë të Shkodrës. Edhe pse pikat e kësaj marrëveshjeje nuk ishin të njëjta me 12 pikat që iu njohën më 1911 malësorëve të Mbishkodrës, Porta mendonte se kërkesat e asaj province (të vilajetit të Shkodrës) qenë plotësuar me marrëveshjen e Podgoricës.
Edhe pse në 14 pikat e pranuara nga qeveria osmane nuk parashihej njohja e autonomisë, shqiptarët filluan t’u jepnin një kuptim më të gjerë koncesioneve të fituara dhe bënë përpjekje për realizimin e vetëqeverisjes. Në vise të ndryshme, si në Mitrovicë, në Vuçiternë, në Prizren e në vende të tjera, u bënë përpjekje për vendosjen e administratës shqiptare. Popullsia dëbonte nëpunësit turq dhe në vend të tyre emëronte shqiptarë. U krijuan këshilla lokalë, të cilët mbanin rregullin e qetësinë dhe pengonin keqbërësit të plaçkitnin dhe të dhunonin banorët. Në ta merrnin pjesë njerëzit më me autoritet në popull dhe të dalluar në luftën kundër regjimit xhonturk. Autoritetet osmane nuk qenë në gjendje të pengonin veprimtarinë e këshillave që kishin dalë nga kryengritja. Në dokumentet konsullore të kohës theksohej se autoriteti i qeverisë kishte rënë, ndërsa autoriteti i organeve të reja të pushtetit vendor po rritej. Edhe shtypi i huaj pranonte se këshillat kishin vendosur rregullin e qetësinë në vend.
Isa Boletini sapo u kthye në Mitrovicë, pas përfundimit të marrëveshjes shqiptaro-turke, ngriti atje këshillin administrativ dhe në njoftimin telegrafik, që i bëri valiut të Kosovës në Shkup, i kumtoi: “Tash e tutje për çdo gjë populli do të vetëvendosë në mënyrë të pavarur nga pushteti osman”.
Por ky proces i realizimit të vetëvendosjes u ndërpre për shkak të fillimit më 9 tetor të Luftës Ballkanike dhe të dyndjes së ushtrive serbe e malazeze në trevat shqiptare. Lufta Ballkanike krijoi për Shqipërinë një gjendje nga më të rrezikshmet në historinë e saj, çoi në pushtimin ushtarak të territoreve të vendit nga agresorët ballkanas serbë, malazezë dhe grekë, duke i hapur kështu rrugën copëtimit dhe aneksimit të tyre.

nga **Administratori** Thu 23 Aug 2007, 04:14

Administratori

Administratori: i Forumit "Guri Bardhë"; Gjinia :
Shenja e Horoskopit :
Numri i Postimeve : 6039
Mosha : 40
Vendlidja : Guri Bardhë
Vendndodhja : Larg Vendlindjes...
Profesioni : Emigrant...
Pikët : 12882
Vlersuar : 174
Data e Regjistrimit : 27/07/2007
Hobi : Leximi dhe thurja e vargjeve...
Humor : Punë, punë, natë e ditë që të shohim pakëz dritë. Eh Naim të ishe vetë, e ta provoje turnin e tretë.

Post n°175

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Administratori Thu 23 Aug 2007, 04:14

Rëndësia e kryengritjes

Ndryshe nga kryengritjet e mëparshme të armatosura, ajo e vitit 1912 u shtri në mbarë Shqipërinë, bashkoi gjithë shqiptarët pa dallim krahine, feje dhe përkatësie shoqërore.
Në rrafsh të jashtëm kryengritja u zhvillua në rrethana jo të favorshme për shqiptarët. Fuqitë e Mëdha vazhdonin t’i përmbaheshin ende politikës së tyre tradicionale të ruajtjes së status quo-së në Perandorinë Osmane dhe në Ballkan. Përveç kësaj, ata mendonin se njohja e autonomisë së Shqipërisë do të krijonte të çara në marrëdhëniet ndërmjet tyre. Kryengritja shqiptare dhe kërkesat e saj kombëtare u kundërshtuan në mënyrë të veçantë nga shtetet ballkanike, të cilat e shihnin mundësinë e shpalljes së një shteti autonom ose të pavarur shqiptar si një pengesë për synimet e tyre ekspansioniste në Ballkanin Perëndimor.
Kryengritja u zhvillua gjithashtu në kushtet kur Perandoria Osmane po kalonte një krizë të rëndë që po e çonte atë drejt fundit, kur ajo ishte në luftë me Italinë (për Tripolin) dhe kur brenda saj kishte shpërthyer konflikti politik midis xhonturqve dhe opozitës liberale. Këto ishin rrethana lehtësuese për shpërthimin e kryengritjes dhe për suksesin e saj.
Megjithëse kryengritja arriti suksese të mëdha, nuk u arrit të mënjanoheshin mosmarrëveshjet në udhëheqjen e saj. Disa nga krerët shqiptarë filluan të anojnë drejt kërkesave më të moderuara, që nuk ndihmonin zgjidhjen e çështjes shqiptare. Në këto qëndrime ndikuan edhe veprimet përçarëse të përkrahësve të xhonturqve dhe të agjenturës serbe te disa prej krerëve shqiptarë. Por edhe më fuqishëm ndikoi në këto lëkundje rreziku gjithnjë e më i madh i shpërthimit të një Lufte Ballkanike që po afrohej me shpejtësi.
Në këto rrethana edhe udhëheqësit më të vendosur, si Hasan Prishtina, Bajram Curri etj., u detyruan të tërhiqeshin nga programi autonomist i Junikut. Kjo gjendje në gjirin e udhëheqjes së kryengritjes dhe sidomos afrimi i Luftës Ballkanike, fillimi i veprimeve të veçanta luftarake të Malit të Zi, i shtyti ata të parashtronin një program më të kufizuar, 14 pikat e Hasan Prishtinës.
Megjithatë, Hasan Prishtina, që ishte ithtar i programit radikal të lëvizjes, shpresonte se pikat e përfshira në marrëveshjen e arritur me qeverinë osmane më 18 gusht do të shënonin “hape të mëdha ka indipendenca e jonë”.
Nikollë Ivanaj shkruante në ato ditë: “Të gjithë janë besnikë të idealit të pavarësisë, por arsyetimi ju thotë se për momentin e tashëm duhet të moderojnë kërkesat në mënyrë që të bëhen të realizueshme”.
Pranimi nga shqiptarët i marrëveshjes shqiptaro-turke të 18 gushtit 1912 ishte në thelb një kompromis i pashmangshëm, një lëshim i detyruar, i imponuar kryesisht nga rrethanat ndërkombëtare. Megjithatë, në qoftë se qeveria turke do ta zbatonte tërësisht atë, kjo marrëveshje do t’i hapte rrugën zgjidhjes së çështjes shqiptare.
Kryengritja pati edhe dobësi të karakterit organizativ. Çlirimi i qyteteve, që ishte një sukses i madh i saj dhe mund të çonte në çlirimin e gjithë Shqipërisë, nuk u shoqërua, përveç disa rasteve, me likuidimin e administratës osmane dhe me vendosjen e një administrate të re shqiptare. Disa masa, si lirimi i të burgosurve a dëbimi i funksionarëve të veçuar, qenë të pamjaftueshme për t’ia arritur këtij qëllimi. Këtë detyrë të vendosjes së pushtetit të shqiptarëve në vend të atij osman, që do të ishte një garanci për zbatimin e marrëveshjes së pranuar nga Porta e Lartë, udhëheqja e kryengritjes nuk e shtroi fare për zgjidhje.
Kryengritja e vitit 1912 ishte e përgjithshme, u shtri në mbarë vendin, në Kosovë, në Shqipërinë e Mesme dhe në atë të Jugut, ku prej kohësh vepronin çetat e armatosura. Megjithatë, forca e veprimeve të saj luftarake nuk ishte kudo e njëjtë. Ajo qe më e fuqishme në vilajetin e Kosovës, krahasuar me territoret e tri vilajeteve të tjera (të Shkodrës, të Manastirit e të Janinës). Përveç kësaj, nuk pati një bashkërendim në kohë të veprimeve luftarake, të cilat në viset e tjera, sidomos në Jug, filluan më vonë se në Kosovë.
Në ecurinë e kryengritjes së përgjithshme ushtruan ndikim negativ lëkundjet e përfaqësuesve të veçantë të parisë çifligare e bajraktare që u shfaqën sidomos në qëndrimin ndaj kërkesave kombëtare. Disa prej të tyre u treguan të gatshëm të shkëputeshin nga sundimi i huaj osman, ndërsa disa të tjerë u vunë në shërbim të qarqeve sunduese fqinje, u bënë përçues të politikës së tyre në udhëheqjen e kryengritjes dhe u përpoqën ta pengonin luftën e armatosur popullore.
Pavarësisht nga këto dobësi, Kryengritja e vitit 1912 shënoi hapa të rëndësishëm në sendërtimin e programit themelor politik të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare. Ajo nxori në shesh dobësinë e Perandorisë Osmane, e tronditi atë dhe afroi fundin e saj. Në këto rrethana aleatët ballkanikë nuk e patën të vështirë t’i jepnin asaj goditjen e fundit. Kryengritja shqiptare dhe sukseset e saj ushtarake e politike ndikuan gjithashtu në përshpejtimin e shpërthimit të Luftës së Parë Ballkanike. Por ajo tregoi gjithashtu se shtetet ballkanike dhe Fuqitë e Mëdha nuk do ta kishin të lehtë tani të mënjanonin çështjen shqiptare nga të gjitha kombinacionet që do të shestoheshin pas kësaj lufte në tryezat e gjelbërta të diplomacisë.
*
* *
Kryengritjet e mëdha të viteve 1910-1912 përbëjnë një faqe të re, një shkallë më të lartë të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare. Nga qëllimet që shtruan, nga cilësia e organizimit, nga forca luftarake dhe veçanërisht nga rrjedhojat e tyre, këto kryengritje zënë një vend të rëndësishëm në historinë e popullit shqiptar. Ato kishin si objektiv kryesor plotësimin e programit kombëtar të lëvizjes shqiptare, të përcaktuar qysh në kohën e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, krijimin e shtetit autonom e më pas të pavarur shqiptar. Kështu do të përmbusheshin aspiratat kombëtare të të gjithë popullit shqiptar, do t’i bëhej ballë rrezikut të copëtimit të trojeve shqiptare dhe do t’i hapej rrugë përparimit ekonomiko-shoqëror e kulturor të vendit.
Kryengritjet e viteve 1910-1912 përbëjnë fazën e fundit të Rilindjes Kombëtare Shqiptare, e cila u mbyll me Shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë më 28 Nëntor të vitit 1912. Gjithë ecuria e tyre dëshmon për zhvillimin e ndërgjegjes politike kombëtare të të gjithë popullit shqiptar, pa dallime krahinore. Kjo ndërgjegje politike nuk u shfaq njëlloj në periudha të ndryshme dhe në treva të caktuara, të cilat patën veçoritë e tyre, të diktuara nga rrethanat e kohës. Dëshmi e qartë e një ndërgjegjeje kombëtare e shtrirë në gjithë rrafshin territorial të Shqipërisë janë ngjarjet e Kryengritjes së vitit 1911. E zhvilluar në një zonë malore jo fort të gjerë, siç qe Malësia e Madhe, kjo kryengritje qysh në fillimet e saj doli me kërkesa kombëtare dhe në emër të të gjithë shqiptarëve e të kombit shqiptar. Memorandumi i Greçës i qershorit të vitit 1911, që ishte një dokument programatik kombëtar me kërkesën e autonomisë territoriale të Shqipërisë, doli pikërisht nga Kuvendi i Greçës, i udhëheqësve dhe i përfaqësuesve të kësaj kryengritjeje shqiptare.
Edhe Shefqet Turgut pasha, në intervistën që i pati dhënë gazetës “Progrès de Salonique”, deklaronte se Kryengritja e Malësisë e vitit 1911 ishte një kryengritje “thjesht shqiptare mbi baza kombëtare”. Vlerësim të njëjtë u kanë bërë kryengritjeve të viteve 1910-1912 edhe përfaqësuesit konsullorë të shteteve fqinje, që kanë njohur karakterin e tyre të ndërgjegjshëm kombëtar.
Ashtu si Kryengritja e vitit 1911, edhe ajo e vitit 1912, që njihet si kryengritja e përgjithshme shqiptare, doli me një program kombëtar të përparuar, i parashtruar në të pesë pikat e Kuvendit të Junikut, pavarësisht se marrëveshja shqiptaro-turke e 18 gushtit 1912 shënoi një tërheqje jo të vogël në krahasim me të. Kjo tërheqje duhet të shpjegohet me zhvillimet politike e ushtarake në gadishull, në radhë të parë me rrezikun që sillte për vendin afrimi i shpërthimit të Luftës Ballkanike.
Programet e miratuara në kuvendet e kryengritësve në vitet 1910-1912 dhe nga organizatat atdhetare brenda e jashtë vendit, nuk duhen parë vetëm si rrjedhim i raportit të forcave ndërmjet krahut radikal dhe atij të moderuar të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare. Ato qenë formuluar edhe nën ndikimin e gjendjes që ishte krijuar në Ballkan pas përfundimit të bisedimeve për vendosjen e Aleancës Ballkanike dhe me afrimin e Luftës së Parë Ballkanike. Tërheqja e forcave kryengritëse shqiptare nga fronti kundërosman ishte pasojë e vlerësimit të drejtë të kësaj gjendjeje të re dhe i detyrave të tjera të ngutshme që qëndronin përpara Lëvizjes Kombëtare Shqiptare. Në kohën kur shovinistët serbë bënin presion që forcat kryengritëse shqiptare të marshonin drejt Selanikut e madje edhe drejt Stambollit, për t’i hapur rrugën armatës serbe në marshimin e saj drejt brigjeve të Adriatikut, kryengritësit shqiptarë e panë të arsyeshme të bënin marrëveshje me qeverinë osmane.
Lëvizja shqiptare e viteve 1910-1912 luajti një rol të rëndësishëm edhe në rrafshin e jashtëm, në zhvillimin e ngjarjeve politike në Turqinë Evropiane, në mënyrë të veçantë në dobësimin e pozitave të Perandorisë Osmane në këtë zonë. Aleatët ballkanikë shpejtuan ta shfrytëzonin këtë faktor për interesat e tyre pushtues. Në vend që ta mbështesnin lëvizjen shqiptare të vitit 1912, ata shpejtuan të përfitonin prej saj, madje pa përfillur fare interesat kombëtarë të shqiptarëve.
Qarqet politike të shteteve fqinje ballkanike, synonin të pengonin me çdo mënyrë formimin e një shteti kombëtar qoftë dhe autonom shqiptar e përgjithësisht lëvizjen çlirimtare të popujve të shtypur ballkanikë dhe t’i zgjidhnin problemet e Ballkanit nëpërmjet një lufte grabitqare, pushtuese, siç qe ajo ballkanike. Beogradi, Athina e Cetina dëshironin që lufta e shqiptarëve kundër Perandorisë Osmane të përfundonte me cfilitjen e të dyja palëve.
Pavarësisht se lufta, që populli shqiptar zhvilloi në vitet 1910-1912 nuk arriti të sinkronizohej me qëndresën e popujve të tjerë të robëruar të Perandorisë Osmane dhe me luftën e shteteve ballkanike, nuk mund të mohohet kurrsesi roli i këtyre kryengritjeve në shembjen e sundimit osman në Ballkan. Ato ndihmuan në dobësimin e Perandorisë në rrafsh ushtarak, nxorën në pah dobësinë e paaftësinë e saj për t’i bërë ballë një sulmi të mundshëm të shteteve ballkanike në një të ardhme të afërt.
Kryengritjet e viteve 1910-1912 nuk ishin “çrregullime”, “trazira” e “turbullira”, që degjenerojnë në “anarki të plotë”, siç pohon historiografia ballkanike. Përkundrazi, ato ishin kryengritje çlirimtare, që e vendosën popullin shqiptar në fillim të shek. XX në ballë të lëvizjeve për çlirimin kombëtar në gdishullin e Ballkanit. Përgjithësisht lufta që populli shqiptar zhvilloi gjatë viteve 1910-1912 kundër pushtuesve osmanë radhitet përkrah qëndresës së popujve të tjerë të shtypur të Perandorisë, siç ishin maqedonët e grekët, si dhe arabët.
Kryengritjet shqiptare të viteve 1910-1912 përshpejtuan përfundimin e Aleancës Ballkanike dhe për rrjedhim edhe afrimin e luftës të aleatëve ballkanas kundër Perandorisë Osmane, e cila shënoi fundin e sundimit të saj në Ballkan. Edhe nga kjo pikëpamje ato zënë një vend të rëndësishëm në procesin përfundimtar të çlirimit të popujve të Ballkanit nga zgjedha osmane. Megjithatë, aleatët ballkanas u shqetësuan nga sukseset e kryengritësve shqiptarë në fushën e betejave dhe sidomos nga marrëveshjet shqiptaro-turke, edhe pse këto nuk merrnin plotësisht parasysh kërkesat kombëtare të shqiptarëve, sepse i shikonin ato dhe mundësinë e formimit të një shteti autonom shqiptar si një pengesë serioze në arritjen e synimeve të tyre aneksioniste ndaj trojeve shqiptare.
Afrimi i Luftës Ballkanike krijoi për shqiptarët një gjendje kontradiktore, tepër paradoksale. Nga njëra anë, po afrohej fundi i sundimit osman në Ballkan, aq i dëshiruar nga populli ynë dhe për të cilin ai kishte dhënë një ndihmesë të çmuar, nga ana tjetër, shqiptarëve po u mbyllej rruga për t’u çliruar përfundimisht, sepse po u përgatiteshin vargonj të rinj robërie, më të rëndë e më të rrezikshëm.
Me shpërthimin e Luftës Ballkanike shqiptarët dhe lëvizja e tyre kombëtare u gjendën, ashtu si më 1878-1881, midis dy zjarresh: midis sundimtarëve shumëshekullorë osmanë dhe aleatëve ballkanikë, që filluan të kënaqnin lakmitë shoviniste të shpallura me kohë në programet e tyre nacionale, siç qenë “Naçertania”, “Megali Ideja” etj.
Lufta Ballkanike deformoi procesin e natyrshëm të çlirimit përfundimtar të popujve të shtypur të Ballkanit nga zgjedha osmane, proces i cili kishte marrë hov të madh me kryengritjet shqiptare të viteve 1910-1912. Lufta për t’i dhënë fund sundimit osman në Ballkan nuk u udhëhoq nga interesat kombëtarë të këtyre popujve, por nga ata nacionalistë, të ngushtë të shteteve ballkanike. Ky shformim i karakterit çlirimtar të kësaj lufte, do të kishte pasoja të rënda, në radhë të parë për popullin shqiptar, kundër të cilit qenë drejtuar kryesisht lakmitë shoviniste dhe aneksioniste të këtyre shteteve, por edhe për popujt e tjerë të shtypur të Perandorisë Osmane.
Rreziku i ri i copëtimit të trojeve shqiptare nuk mund të mos ndikonte në strategjinë dhe në taktikën e luftës së shqiptarëve për çlirimin kombëtar. Kërkesë mbizotëruese e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare mbeti edhe në këtë kohë, deri tri-katër javë para se të shpallej pavarësia, ajo e autonomisë territoriale-administrative të Shqipërisë dhe jo pavarësia e plotë e vendit dhe shkëputja e tij nga Perandoria Osmane, siç ndodhi më 28 Nëntor 1912.
Realizimi i autonomisë mendohej si rruga më e mirë për t’i bërë ballë rrezikut imediat të copëtimit tashmë tërësor të trojeve shqiptare ndërmjet fqinjëve. Por kjo kërkesë nuk e mbyllte perspektivën e arritjes së pavarësisë kombëtare, përkundrazi, në ato rrethana vetëm kështu mund t’i hapej rruga dhe të shpejtohej sigurimi i saj. Si e tillë ajo ishte një kërkesë realiste dhe njëherazi kalimtare drejt pavarësisë.
Kjo strategji mbeti në fuqi edhe gjatë kryengritjeve të mëdha të viteve 1910-1912, të cilat qëndrojnë në themelet e Kuvendit Kombëtar të Vlorës dhe të Aktit të tij historik të Shpalljes së Pavarësisë, pavarësisht se midis tyre qëndron Lufta Ballkanike e viteve 1912-1913. Ato përbëjnë faktorin vendimtar në rrugën e Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë më 28 Nëntor 1912. Është i njohur roli i faktorëve ndërkombëtarë, sidomos në njohjen e Pavarësisë së Shqipërisë, megjithatë ajo ishte në radhë të parë rrjedhim logjik i luftërave të popullit shqiptar kundër sundimtarëve osmanë dhe veçanërisht i kryengritjeve të viteve 1910-1912, të cilat bënë që çështja shqiptare të shtrohej për zgjidhje, jo vetëm përkundrejt pushtuesve osmanë, por edhe përballë lakmive pushtuese të shteteve ballkanike, që shpërthyen luftën më 1912.

nga Sponsored content

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Mesazh nga Sponsored content

Forumi Guri Bardhë

Forumi Guri Bardhë

Forumi Guri Bardhë

Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Re: Historia e Shqipërisë - RILINDJA KOMBËTARE

Similar topics

Similar topics

Search Query

Display results as : Mesazhet Temat
Advanced Search