Portali
nga 16 kėshilla pėr tė dalluar njė gėnjeshtar.
Shpesh dikush ndjen nevojėn tė gėnjejė pėr diēka. Jeta na rezervon situata tė vėshtira me tė cilat duhet tė pėrballemi medoemos duke gėnjyer dikė apo veten. Nė pjesėn mė tė madhe tė situatave tė pėrditshme gėnjeshtrat janė tė padėmshme, megjithatė tė pakėndshme. Duhet shumė vullnet tė mos pushtohemi nga ky ves i keq, por mund tė ndihmojmė njėri-tjetrin duke e vėnė nė dijeni palėn tjetėr sa herė qė kuptojmė se nuk po thuhet e vėrteta. Nėse dikush po ju tregon diēka, ja disa kėshilla pėr ta kuptuar njė gėnjeshtar. Teknikat e mėposhtme qė ju tregojnė nėse dikush po gėnjen shpesh pėrdoren nga policia dhe ekspertėt e sigurisė. Kjo njohuri ėshtė e nevojshme pėr menaxherėt, punonjėsit dhe pėr kėdo nė situata tė pėrditshme qė nuk do tė jetė viktimė e mashtrimeve/mashtruesve dhe dinakėrive tė tjera.
Paralajmėrim: Ndonjėherė mosdija ėshtė lumturi; pasi tė merrni kėtė njohuri mund tė lėndoheni kur tė kuptoni se dikush po ju gėnjen.
Gjuha e trupit te gėnjeshtarit.
1. Shprehja fizike do tė jetė e kufizuar dhe e ngurtė, me pak lėvizje krahėsh dhe duarsh. Kur dikush qė ju flet gėnjen, lėvizjet e krahėve, duarve dhe kėmbėve janė nė drejtim tė trupit tė tij/saj, pasi gėnjeshtarėt pėrpiqen tė zėnė sa mė pak hapėsirė.
2. Dikush qė po gėnjen do tė shmangė sa mė shumė kontaktin e syve. Njerėzit e njohin tė mirėn dhe tė keqen; edhe kur thonė fjalė tė pavėrteta, ndėrgjegjja i thotė tė kundėrtėn. Kontakti i syve tregon sinqeritet dhe ēiltėrsi nė ēdo rast.
3. Duart do tė prekin fytyrėn, fytin dhe gojėn. Prekja apo kruajtja e hundės, apo prapa veshit ėshtė e zakonshme nė kėto raste. Nuk ka asnjė gjasė tė prekė gjoksin/zemrėn me njė dorė tė hapur.
Gjestet emocionale dhe fjalitė e shkurtra
4. Ekziston njė mospėrputhje mes gjesteve, shprehjeve dhe fjalėve. Pėr shembull: Dikush thotė Mė pėlqen kur merr njė dhuratė dhe pastaj buzėqesh pasi bėn pohimin, dhe nuk buzėqesh nė tė njėjtėn kohė kur thotė pohimin.
5. Gjestet/shprehjet nuk pėrputhem me pohimin verbal, si pėr shembull kur dikush shtrembėrohet kur thotė Tė dua.
6. Kur dikush shtiret me emocione tė rreme shprehjet janė tė kufizuara me lėvizjet e gojės (si i lumtur, i habitur, i trishtuar apo i frikėsuar) nė vend qė tė ndryshojė krejt ēehren e fytyrės. Pėr shembull: kur dikush buzėqesh natyrshėm e gjithė fytyra e tyre ėshtė e pėrfshirė: nofullat dhe faqet lėvizin, sytė dhe balli mblidhen etj.
7. Minutazhi dhe kohėzgjatja e gjesteve emocionale do tė jetė jashtė tempit. Shfaqja e emocioneve do tė vonojė, kur ato tė shprehen do tė qėndrojnė mė gjatė nga sa do tė qėndronin normalisht, dhe mė pas do tė ndalin papritmas.
Bashkėveprimet dhe reagimet
8. Njė person fajtor bėhet mbrojtės i vetvetes, duke justifikuar veten. Njė person i pafajshėm priret tė ofendohet. (Kujdes se gėnjeshtarėt e dinė kėtė taktikė dhe luajnė rolin sikur ofendohen).
9. Njė gėnjeshtar nuk ndihet rehat pėrballė akuzuesit/pyetėsit dhe mund ta kthejė kokėn apo tė lėvizė trupin prapa.
10. Njė gėnjeshtar ka mjaft gjasa tė vendosė objekte si libra, filxhanin e kafesė, mes atij dhe jush.
Konteksti verbal dhe kapaciteti
11. Njė gėnjeshtar do tė pėrdorė fjalėt tuaja pėr tu pėrgjigjur apo pėr tė pyetur. Kur e pyesin: A e hėngre biskotėn e fundit?, gėnjeshtari do tė pėrgjigjet: Jo, se hėngra unė biskotėn e fundit.
12. Njė pohim i shkurtuar ka mė pak gjasa tė jetė i vėrtetė: Se bėra unė, nė vend tė Nuk e bėra unė.
13. Gėnjeshtarėt ndonjėherė i shmangen gėnjeshtrės duke mos bėrė pohime tė drejtpėrdrejta. Ata thjesht nėnkuptojnė pėrgjigje nė vend qė ta mohojnė diēka nė mėnyrė tė drejtpėrdrejtė.
14. Personi fajtor mund tė flasė mė shumė se zakonisht, duke shtuar detaje tė panevojshme pėr tju bindur. Ata nuk ndihen rehat me heshtjen apo pushimeve nė bashkėbisedim.
15. Njė gėnjeshtar mund tė lėrė jashtė pėremrat dhe tė flasė me njė ton monoton. Kur bėhet pohim i vėrtetė, pėremri theksohet po kaq shumė sa pjesa tjetėr e fjalėve nė njė pohim.
16. Fjalėt mund tė ngatėrrohen apo tė fliten me ngadalė. Sintaksa dhe gramatika harrohen fare kur gėnjen. Me fjalė tė tjera, fjalėt do tė jenė tė ērregullta nė vend qė tė theksohen.
Shenja tė tjera tė gėnjeshtrės
- Nėse mendoni se dikush po ju gėnjen, provoni tė ndryshoni me shpejtėsi temėn e njė bashkėbisede. Gėnjeshtari do tė pranojė dhe do tė ndihet mė i ēliruar pastaj. Fajtori kėrkon tė ndryshojė temė; i pafajshmi mund tė hutohet nga ndryshimi i papritur nė temė dhe do tė kėrkojė tė rikthehet tek tema e mėparshme.
- Fajtori do tė pėrdorė humorin apo sarkazmin pėr tė shmangur njė temė.
Shėnimet e fundit:
Duhet tė kini parasysh se edhe nėse dikush ka kėto shenja, kjo nuk e bėn atė gėnjeshtar/e. Sjelljet e sipėrme duhet tė krahasohen me sjelljen normale tė tij nė sa mė shumė raste tė jetė e mundur.
Shpesh dikush ndjen nevojėn tė gėnjejė pėr diēka. Jeta na rezervon situata tė vėshtira me tė cilat duhet tė pėrballemi medoemos duke gėnjyer dikė apo veten. Nė pjesėn mė tė madhe tė situatave tė pėrditshme gėnjeshtrat janė tė padėmshme, megjithatė tė pakėndshme. Duhet shumė vullnet tė mos pushtohemi nga ky ves i keq, por mund tė ndihmojmė njėri-tjetrin duke e vėnė nė dijeni palėn tjetėr sa herė qė kuptojmė se nuk po thuhet e vėrteta. Nėse dikush po ju tregon diēka, ja disa kėshilla pėr ta kuptuar njė gėnjeshtar. Teknikat e mėposhtme qė ju tregojnė nėse dikush po gėnjen shpesh pėrdoren nga policia dhe ekspertėt e sigurisė. Kjo njohuri ėshtė e nevojshme pėr menaxherėt, punonjėsit dhe pėr kėdo nė situata tė pėrditshme qė nuk do tė jetė viktimė e mashtrimeve/mashtruesve dhe dinakėrive tė tjera.
Paralajmėrim: Ndonjėherė mosdija ėshtė lumturi; pasi tė merrni kėtė njohuri mund tė lėndoheni kur tė kuptoni se dikush po ju gėnjen.
Gjuha e trupit te gėnjeshtarit.
1. Shprehja fizike do tė jetė e kufizuar dhe e ngurtė, me pak lėvizje krahėsh dhe duarsh. Kur dikush qė ju flet gėnjen, lėvizjet e krahėve, duarve dhe kėmbėve janė nė drejtim tė trupit tė tij/saj, pasi gėnjeshtarėt pėrpiqen tė zėnė sa mė pak hapėsirė.
2. Dikush qė po gėnjen do tė shmangė sa mė shumė kontaktin e syve. Njerėzit e njohin tė mirėn dhe tė keqen; edhe kur thonė fjalė tė pavėrteta, ndėrgjegjja i thotė tė kundėrtėn. Kontakti i syve tregon sinqeritet dhe ēiltėrsi nė ēdo rast.
3. Duart do tė prekin fytyrėn, fytin dhe gojėn. Prekja apo kruajtja e hundės, apo prapa veshit ėshtė e zakonshme nė kėto raste. Nuk ka asnjė gjasė tė prekė gjoksin/zemrėn me njė dorė tė hapur.
Gjestet emocionale dhe fjalitė e shkurtra
4. Ekziston njė mospėrputhje mes gjesteve, shprehjeve dhe fjalėve. Pėr shembull: Dikush thotė Mė pėlqen kur merr njė dhuratė dhe pastaj buzėqesh pasi bėn pohimin, dhe nuk buzėqesh nė tė njėjtėn kohė kur thotė pohimin.
5. Gjestet/shprehjet nuk pėrputhem me pohimin verbal, si pėr shembull kur dikush shtrembėrohet kur thotė Tė dua.
6. Kur dikush shtiret me emocione tė rreme shprehjet janė tė kufizuara me lėvizjet e gojės (si i lumtur, i habitur, i trishtuar apo i frikėsuar) nė vend qė tė ndryshojė krejt ēehren e fytyrės. Pėr shembull: kur dikush buzėqesh natyrshėm e gjithė fytyra e tyre ėshtė e pėrfshirė: nofullat dhe faqet lėvizin, sytė dhe balli mblidhen etj.
7. Minutazhi dhe kohėzgjatja e gjesteve emocionale do tė jetė jashtė tempit. Shfaqja e emocioneve do tė vonojė, kur ato tė shprehen do tė qėndrojnė mė gjatė nga sa do tė qėndronin normalisht, dhe mė pas do tė ndalin papritmas.
Bashkėveprimet dhe reagimet
8. Njė person fajtor bėhet mbrojtės i vetvetes, duke justifikuar veten. Njė person i pafajshėm priret tė ofendohet. (Kujdes se gėnjeshtarėt e dinė kėtė taktikė dhe luajnė rolin sikur ofendohen).
9. Njė gėnjeshtar nuk ndihet rehat pėrballė akuzuesit/pyetėsit dhe mund ta kthejė kokėn apo tė lėvizė trupin prapa.
10. Njė gėnjeshtar ka mjaft gjasa tė vendosė objekte si libra, filxhanin e kafesė, mes atij dhe jush.
Konteksti verbal dhe kapaciteti
11. Njė gėnjeshtar do tė pėrdorė fjalėt tuaja pėr tu pėrgjigjur apo pėr tė pyetur. Kur e pyesin: A e hėngre biskotėn e fundit?, gėnjeshtari do tė pėrgjigjet: Jo, se hėngra unė biskotėn e fundit.
12. Njė pohim i shkurtuar ka mė pak gjasa tė jetė i vėrtetė: Se bėra unė, nė vend tė Nuk e bėra unė.
13. Gėnjeshtarėt ndonjėherė i shmangen gėnjeshtrės duke mos bėrė pohime tė drejtpėrdrejta. Ata thjesht nėnkuptojnė pėrgjigje nė vend qė ta mohojnė diēka nė mėnyrė tė drejtpėrdrejtė.
14. Personi fajtor mund tė flasė mė shumė se zakonisht, duke shtuar detaje tė panevojshme pėr tju bindur. Ata nuk ndihen rehat me heshtjen apo pushimeve nė bashkėbisedim.
15. Njė gėnjeshtar mund tė lėrė jashtė pėremrat dhe tė flasė me njė ton monoton. Kur bėhet pohim i vėrtetė, pėremri theksohet po kaq shumė sa pjesa tjetėr e fjalėve nė njė pohim.
16. Fjalėt mund tė ngatėrrohen apo tė fliten me ngadalė. Sintaksa dhe gramatika harrohen fare kur gėnjen. Me fjalė tė tjera, fjalėt do tė jenė tė ērregullta nė vend qė tė theksohen.
Shenja tė tjera tė gėnjeshtrės
- Nėse mendoni se dikush po ju gėnjen, provoni tė ndryshoni me shpejtėsi temėn e njė bashkėbisede. Gėnjeshtari do tė pranojė dhe do tė ndihet mė i ēliruar pastaj. Fajtori kėrkon tė ndryshojė temė; i pafajshmi mund tė hutohet nga ndryshimi i papritur nė temė dhe do tė kėrkojė tė rikthehet tek tema e mėparshme.
- Fajtori do tė pėrdorė humorin apo sarkazmin pėr tė shmangur njė temė.
Shėnimet e fundit:
Duhet tė kini parasysh se edhe nėse dikush ka kėto shenja, kjo nuk e bėn atė gėnjeshtar/e. Sjelljet e sipėrme duhet tė krahasohen me sjelljen normale tė tij nė sa mė shumė raste tė jetė e mundur.