Si ta shfrytėzojmė pakėnaqėsinė nė mėnyrė kreative?
Monotonia ėshtė gjendje e pakėndshme mentale dhe emocionale e karakterizuar me pakėnaqėsi dhe me mungesė interesi. Ekziston ndarja e pėrgjithshme nė monotoninė rrethanore (situative) dhe kronike. Ka pak njerėz qė asnjėherė nuk e kanė ndjerė monotoninė rrethanore: nė ligjėratė, duke shikuar njė film, njė libėr, duke pritur nė rend etj. Monotonia kronike ėshtė patologjike dhe destruktive. Njerėzit qė vuajnė nga monotonia kronike pak gjė dhe pak kush u intereson. Monotone pėr ta ėshtė rutina e pėrditshme dhe puna qė e bėjnė. Monotonia kėshtu shndėrrohet nė sėmundje dhe e kėrcėnon vetė thelbin e tė ekzistuarit.
Njerėzit shpesh herė monotoninė e lidhin me njė burim, tė bindur se do t`i shmangen asaj nėse i shmangen burimit tė monotonisė. Nė kėtė mėnyrė sillen nė formularet e fajėsimeve, por kėshtu nuk mund tė zgjidhin asgjė. Simptomet e monotonisė janė: pėrgjumje e shpeshtė, koha kalon ngadalė, indiferenca (mospėrfillja), lodhje, mungesė e tė dhėnurit pas qėllimeve dhe planeve, pakėnaqėsi e paqartė, ikje nė fantazi, depresion i mesėm apo i rėndė.
Njėri nga shkaqet kryesore tė monotonisė ėshtė mungesa e llojllojshmėrisė. Mendja e njeriut me afsh i dėshiron ndryshimet. Shumė hulumtime kanė treguar se, nėse njeriut i ėshtė marrė ndryshimi i stimujve ndijesorė, do tė vijė deri te ajo qė do tė fillojnė t`i lajmėrohen halucinacionet. Prandaj monotonia ėshtė shpesh herė rezultat i njė jete tė njėllojshme. Mirėpo, ajo nė njė masė tė madhe ėshtė edhe ēėshtje e perceptimit. Njė person vizitėn e njė ekspozimi do ta pėrjetojė si diēka jashtėzakonisht mallėngjyese, tjetri kėtė do ta konsiderojė monotone. Zbulimet nė fushėn e medicinės shumė do t`i bėjė tė interesuar mjekėt, por pėr pikturuesin ndoshta do tė jenė jointeresante. Kėrkimet tregojnė se njeriu e ka kureshtjen tė lindur dhe ajo ėshtė e dukshme tek fėmijėt, por ajo te njeriu i rritur ėshtė selektive sepse i ka zhvilluar interesat. E pra, pa marrė para sysh interesat, natyre njerėzore, edhe natyra nė pėrgjithėsi, kėrkon ndryshime dhe pushon nė ndryshime.
Monotonia ėshtė e pėrcjellur apo shpie nė ndjenjėn e vetmisė, zbrazėtisė, pafuqisė, papėrshtatshmėrisė, mėrzisė, pikėllimit, madje edhe depresionit. Kur lejojmė qė monotonia tė lazdrohet (pėrkėdhelet), mund tė ketė pasoja serioze. Kur njeriu e ndjen veten monoton, nuk e do atė ēfarė bėnė, mirėpo nuk di ēfarė do tė bėnte tjetėr. Pra, kur lajmėrohet monotonia, kjo ėshtė njė shenjė se duhet tė ndalemi dhe tė mendojmė: nėse nuk e dojmė atė ēfarė jemi duke bėrė, a nuk do tė duhej atėherė ta ndėrprejmė kėtė sė bėri? Dhe ēfarė tjetėr do tė dėshironim tė bėnim? Monotonia ėshtė gjendje e pasivitetit dhe ėshtė e kundėrta e gjendjes sė aktivitetit dhe kreativitetit. Mendja kreative do tė gjejė aktivitete edhe nė ligjėratėn jointeresante dhe tė thatė: do ta nxjerrė lapsin dhe do ta shkruajė njė kėngė pėr kėtė, do ta vizatojė njė karikaturė dhe gjėra tė ngjashme...
Monotonia ėshtė e pabashkueshme me aktivitetin. Kur jemi tė fokusuar nė atė ēfarė jemi duke punuar, nuk ka kurrfarė mundėsie qė tė lajmėrohet monotonia. Njėri nga burimet e monotonisė mund tė jetė kėrkimi i kėnaqėsisė qė mė sė shpeshti pėrfundon me zhgėnjim. Nėse humbet nga shikimi qėllimi i jetės, kėrkimi sipėrfaqėsor i kėnaqėsisė bėhet njė vėrtitje e vazhdueshme nė rreth. Kurse pėrsėritja e pakufishme shkakton monotoninė.
Si mund ta ndjejė dikush veten monoton nė njė botė aq tė ēuditshme? Kur njeriu nė njė botė aq tė jashtėzakonshme nė tė cilėn nė secilin moment mund tė zbulojė diēka tė re dhe fascinante megjithatė e ndjen monotoninė, nuk i duhet njė shenjė mė e qartė se diēka me perceptimin e tij nuk ėshtė nė rregull. Duhet shqyrtuar filozofinė personale tė jetės, tė shqyrtohet domethėnia qė i jep jetės, tė gjurmohen formularet qė e udhėheqin jetėn e tij, sėrish t`i vendosė vlerat e tija, dhe mė atė rast diēka tė ndermarrė. Po ēfarė? Gjėja e parė, duhet tė fillojė ta marrė pėrgjegjėsinė pėr lumturinė personale, mos tė pretė qė ta zbavisė dikush tjetėr, qė diēka nga jashtė t`ia ndryshojė gjendjen, por vetė tė ndėrmarrė hapa qė do ta ndryshojnė.
Mė tutje, nėse e ndjen veten monoton, duhet tė bėjė diēka tė dobishme. Tė lėvizė nga vendi. Tė aktivizohet, qoftė kjo edhe nė kuptimin motorik tė shetisė, ta fshijė dyshemenė, tė bėjė rend nė dhomė. Aktiviteti do tė zvogėlojė intenzitetin e monotonisė kėshtu qė njeriu mund tė vazhdojė mė tutje me hapa. Njėri nga mė tė rėndėsishmit ėshtė sėrishmi ta ripėrtėrijė, rigjallėrojė atė kureshtjen fėmijėrore. E tėrė bota pret qė ta zbulojmė. Meqė monotonia nė masėn mė tė madhe ėshtė klithje pėr ndryshim, duhet sistematikisht tė orvatet tė involvohen ndryshime tė shpeshta dhe tė rregullta nė jetė.
Mund tė niset nga ndryshime mė tė vogėla, por jo edhe tė mbetet nė to. Sa mė shpejtė duhet bėrė diē mė tė madhe: tė shkohet dikah ku kurrė nuk kemi qenė, tė bėhet diēka qė nė mėnyrė drastike e then rutinėn tonė. Duhet tė vendosen qėllime dhe tė zbėrthehen detyra me ndihmėn e tė cilave ato do t`i arrijmė dhe tė kėnaqemi nė realizimin e tyre. Ata qė e kanė tė sendėrtuar strukturėn qėllimore, kurrė nuk e ndjejnė monotoninė por i gėzohen ēdo arritjeje.
Feskojeni trupin tuaj. Dilni jashtė, ushtroni, vallėzoni. Monotonia ėshtė shenjė se trupit i duhet kėndellje. Gjeni diēka tė rėndėsishme qė do ta bėni. Shpesh herė monotonia ėshtė e lidhur me pėrjetimin e asaj ēfarė punojmė se ėshtė e parėndėsishme. Nuk guxojmė tė vijmė nė situatė qė ta shohim jetėn tonė si njė rreth i pakufi i rutinės pa kurrfarė qėllimi mė tė lartė. Duhet ta gjejmė kuptimin nė atė ēfarė bėjmė ose ta ndryshojmė punėn.
Provojeni sa jeni tė shkathėt nė art shkruani, vizatoni, mėsoni t`i bini njė instrumenti muzikor. Regjistrojeni ndonjė kurs. Jetoni njė jetė aktive dhe dinamike. Mėsoni diēka tė re lexoni, merrni njohuri sa mė shumė mbi gjithėsinė, mbi natyrėn, mbi jetėn, mbi botėn e ēuditshme qė mė nė fund duhet tė filloj ta vėrej. Sepse kur e vėrejmė atė, nuk mund ta ndjejmė veten mononton. Mundemi vetėm tė bėhemi tė magjepsur.
Monotonia ėshtė gjendje e pakėndshme mentale dhe emocionale e karakterizuar me pakėnaqėsi dhe me mungesė interesi. Ekziston ndarja e pėrgjithshme nė monotoninė rrethanore (situative) dhe kronike. Ka pak njerėz qė asnjėherė nuk e kanė ndjerė monotoninė rrethanore: nė ligjėratė, duke shikuar njė film, njė libėr, duke pritur nė rend etj. Monotonia kronike ėshtė patologjike dhe destruktive. Njerėzit qė vuajnė nga monotonia kronike pak gjė dhe pak kush u intereson. Monotone pėr ta ėshtė rutina e pėrditshme dhe puna qė e bėjnė. Monotonia kėshtu shndėrrohet nė sėmundje dhe e kėrcėnon vetė thelbin e tė ekzistuarit.
Njerėzit shpesh herė monotoninė e lidhin me njė burim, tė bindur se do t`i shmangen asaj nėse i shmangen burimit tė monotonisė. Nė kėtė mėnyrė sillen nė formularet e fajėsimeve, por kėshtu nuk mund tė zgjidhin asgjė. Simptomet e monotonisė janė: pėrgjumje e shpeshtė, koha kalon ngadalė, indiferenca (mospėrfillja), lodhje, mungesė e tė dhėnurit pas qėllimeve dhe planeve, pakėnaqėsi e paqartė, ikje nė fantazi, depresion i mesėm apo i rėndė.
Njėri nga shkaqet kryesore tė monotonisė ėshtė mungesa e llojllojshmėrisė. Mendja e njeriut me afsh i dėshiron ndryshimet. Shumė hulumtime kanė treguar se, nėse njeriut i ėshtė marrė ndryshimi i stimujve ndijesorė, do tė vijė deri te ajo qė do tė fillojnė t`i lajmėrohen halucinacionet. Prandaj monotonia ėshtė shpesh herė rezultat i njė jete tė njėllojshme. Mirėpo, ajo nė njė masė tė madhe ėshtė edhe ēėshtje e perceptimit. Njė person vizitėn e njė ekspozimi do ta pėrjetojė si diēka jashtėzakonisht mallėngjyese, tjetri kėtė do ta konsiderojė monotone. Zbulimet nė fushėn e medicinės shumė do t`i bėjė tė interesuar mjekėt, por pėr pikturuesin ndoshta do tė jenė jointeresante. Kėrkimet tregojnė se njeriu e ka kureshtjen tė lindur dhe ajo ėshtė e dukshme tek fėmijėt, por ajo te njeriu i rritur ėshtė selektive sepse i ka zhvilluar interesat. E pra, pa marrė para sysh interesat, natyre njerėzore, edhe natyra nė pėrgjithėsi, kėrkon ndryshime dhe pushon nė ndryshime.
Monotonia ėshtė e pėrcjellur apo shpie nė ndjenjėn e vetmisė, zbrazėtisė, pafuqisė, papėrshtatshmėrisė, mėrzisė, pikėllimit, madje edhe depresionit. Kur lejojmė qė monotonia tė lazdrohet (pėrkėdhelet), mund tė ketė pasoja serioze. Kur njeriu e ndjen veten monoton, nuk e do atė ēfarė bėnė, mirėpo nuk di ēfarė do tė bėnte tjetėr. Pra, kur lajmėrohet monotonia, kjo ėshtė njė shenjė se duhet tė ndalemi dhe tė mendojmė: nėse nuk e dojmė atė ēfarė jemi duke bėrė, a nuk do tė duhej atėherė ta ndėrprejmė kėtė sė bėri? Dhe ēfarė tjetėr do tė dėshironim tė bėnim? Monotonia ėshtė gjendje e pasivitetit dhe ėshtė e kundėrta e gjendjes sė aktivitetit dhe kreativitetit. Mendja kreative do tė gjejė aktivitete edhe nė ligjėratėn jointeresante dhe tė thatė: do ta nxjerrė lapsin dhe do ta shkruajė njė kėngė pėr kėtė, do ta vizatojė njė karikaturė dhe gjėra tė ngjashme...
Monotonia ėshtė e pabashkueshme me aktivitetin. Kur jemi tė fokusuar nė atė ēfarė jemi duke punuar, nuk ka kurrfarė mundėsie qė tė lajmėrohet monotonia. Njėri nga burimet e monotonisė mund tė jetė kėrkimi i kėnaqėsisė qė mė sė shpeshti pėrfundon me zhgėnjim. Nėse humbet nga shikimi qėllimi i jetės, kėrkimi sipėrfaqėsor i kėnaqėsisė bėhet njė vėrtitje e vazhdueshme nė rreth. Kurse pėrsėritja e pakufishme shkakton monotoninė.
Si mund ta ndjejė dikush veten monoton nė njė botė aq tė ēuditshme? Kur njeriu nė njė botė aq tė jashtėzakonshme nė tė cilėn nė secilin moment mund tė zbulojė diēka tė re dhe fascinante megjithatė e ndjen monotoninė, nuk i duhet njė shenjė mė e qartė se diēka me perceptimin e tij nuk ėshtė nė rregull. Duhet shqyrtuar filozofinė personale tė jetės, tė shqyrtohet domethėnia qė i jep jetės, tė gjurmohen formularet qė e udhėheqin jetėn e tij, sėrish t`i vendosė vlerat e tija, dhe mė atė rast diēka tė ndermarrė. Po ēfarė? Gjėja e parė, duhet tė fillojė ta marrė pėrgjegjėsinė pėr lumturinė personale, mos tė pretė qė ta zbavisė dikush tjetėr, qė diēka nga jashtė t`ia ndryshojė gjendjen, por vetė tė ndėrmarrė hapa qė do ta ndryshojnė.
Mė tutje, nėse e ndjen veten monoton, duhet tė bėjė diēka tė dobishme. Tė lėvizė nga vendi. Tė aktivizohet, qoftė kjo edhe nė kuptimin motorik tė shetisė, ta fshijė dyshemenė, tė bėjė rend nė dhomė. Aktiviteti do tė zvogėlojė intenzitetin e monotonisė kėshtu qė njeriu mund tė vazhdojė mė tutje me hapa. Njėri nga mė tė rėndėsishmit ėshtė sėrishmi ta ripėrtėrijė, rigjallėrojė atė kureshtjen fėmijėrore. E tėrė bota pret qė ta zbulojmė. Meqė monotonia nė masėn mė tė madhe ėshtė klithje pėr ndryshim, duhet sistematikisht tė orvatet tė involvohen ndryshime tė shpeshta dhe tė rregullta nė jetė.
Mund tė niset nga ndryshime mė tė vogėla, por jo edhe tė mbetet nė to. Sa mė shpejtė duhet bėrė diē mė tė madhe: tė shkohet dikah ku kurrė nuk kemi qenė, tė bėhet diēka qė nė mėnyrė drastike e then rutinėn tonė. Duhet tė vendosen qėllime dhe tė zbėrthehen detyra me ndihmėn e tė cilave ato do t`i arrijmė dhe tė kėnaqemi nė realizimin e tyre. Ata qė e kanė tė sendėrtuar strukturėn qėllimore, kurrė nuk e ndjejnė monotoninė por i gėzohen ēdo arritjeje.
Feskojeni trupin tuaj. Dilni jashtė, ushtroni, vallėzoni. Monotonia ėshtė shenjė se trupit i duhet kėndellje. Gjeni diēka tė rėndėsishme qė do ta bėni. Shpesh herė monotonia ėshtė e lidhur me pėrjetimin e asaj ēfarė punojmė se ėshtė e parėndėsishme. Nuk guxojmė tė vijmė nė situatė qė ta shohim jetėn tonė si njė rreth i pakufi i rutinės pa kurrfarė qėllimi mė tė lartė. Duhet ta gjejmė kuptimin nė atė ēfarė bėjmė ose ta ndryshojmė punėn.
Provojeni sa jeni tė shkathėt nė art shkruani, vizatoni, mėsoni t`i bini njė instrumenti muzikor. Regjistrojeni ndonjė kurs. Jetoni njė jetė aktive dhe dinamike. Mėsoni diēka tė re lexoni, merrni njohuri sa mė shumė mbi gjithėsinė, mbi natyrėn, mbi jetėn, mbi botėn e ēuditshme qė mė nė fund duhet tė filloj ta vėrej. Sepse kur e vėrejmė atė, nuk mund ta ndjejmė veten mononton. Mundemi vetėm tė bėhemi tė magjepsur.