Njė gjumė i shkurtėr:
Ka nga ata qė qėndrojnė tė gjithė natėn para televizorit, qė kalojnė orė tė tėra duke eksploruar nė internet, ndėrsa tė tjerė qė vėnė orėn me zile pėr tu zgjuar herėt nė mėngjes me qėllim qė tė shkojnė nė punė. Ritme tė ēmendura, mijėra angazhime, nxitje tė vazhdueshme: tundimi pėr tė kaluar sa mė shumė orė pa gjumė ėshtė i parezistueshėm, por ēmimi pėr tu paguar ėshtė mjaft i lartė. Nė pesė vitet e fundit janė grumbulluar dhjetėra studime tė cilat flasin pėr gjumin, avantazhet dhe dizavantazhet e tij dhe tė gjitha tė ēojnė nė njė drejtim tė vetėm: gjumi i pakėt tė bėn keq.
Qė prej njė dekade flitet pėr epideminė e obezitetit, diabetin dhe tumoret e ndryshme, e nė tė njėjtėn kohė ėshtė shndėrruar nė njė epidemi edhe mungesa e gjumit. Askush nuk mendon mė se bėhet fjalė pėr njė rastėsi. Numri i fundit i revistės "Nature Medicine" tregon fill e pėr pe provat, duke filluar nga tendenca e pashmangshme te shtimi nė peshė. Nėse njė njeri nuk fle nė mėnyrė tė rregullt, pra nėse gjumi zgjat mė pak se gjashtė orė, atėherė ėshtė i prirur tė shtojė dy kilogramė nė vit. Gjumi i pakėt rrit sasinė e grelinės, (hormoni qė nxit urinė) dhe zvogėlon atė tė leptinės (hormoni qė bllokon urinė). Nė kėtė mėnyrė rritet oreksina (i njohur ndryshe si hipokretina), hormoni qė na mban zgjuar. Pra nėse doni tė verifikoni gjithēka qė thamė mė lart mjafton tė bėni njė provė, duke shtuar ose pakėsuar orėt e gjumit.
Njė studiues amerikan po kryen njė eksperiment te 160 individė obezė qė flenė mė pak se gjashtė orė. Ai kėrkon tė vėrtetojė se nėse shton edhe njė orė mė shumė, kėto tė fundit mund tė bien nė peshė. Mungesa e pushimit rrit rrezikun e diabetit, sepse modifikon metabolizmin e sheqernave. Glukoza pėrdoret keq, zvogėlohet ndjeshmėria e insulinės. Madje vetė insulina funksionon keq.
"Gjumi i pakėt rrit kortizonin, duke krijuar njė rrezik tė madh kardiovaskular. Veē tė tjerash, zvogėlon sintezėn e ndėrmjetme tė sistemit mbrojtės, i cili dobėsohet dhe bėhet mė i prekshėm ndaj infeksioneve dhe kancerit", shpjegon njė nga studiuesit. Tumoret nė gji, prostatė dhe kolonėn vertebrale shfaqen mė tepėr te personat qė nuk flenė shumė. Pėr shembull disa studiues nga Harvardi pasi mbikėqyrėn pėr 12 muaj mijėra infermiere, bėnė tė ditur pak kohė mė parė se rreziku pėr zhvillimin e kancerit tė gjirit ėshtė mė i lartė se 36 pėr qind duke punuar me turne, sepse humbasin shumė net pa gjumė. Dyshimi i parė ėshtė humbja e melatoninės. Duke qenė se prodhohet vetė nė errėsirė, ėshtė quajtur "hormoni-Drakula", sepse "del" vetėm natėn dhe mjafton tė ndezėsh njė abazhur tė vogėl pėr tė parė sasinė qė qarkullon. Gjithashtu ka edhe veti kundėr kancerit, tė cilat tashmė janė vėrtetuar. David Bassett, njė studiues amerikan, i ka "ushqyer" qelizat e kancerit tė gjirit me gjakun e marrė nga studentėt qė nuk flinin shumė. Gjaku i individėve tė cilėt nuk flenė gjatė, i varfėr me melatoninė, e lejonte tumorin tė zhvillohej dy herė mė shpejtė. Kėshtu, askush nuk u habit kur u demonstrua se njerėzit me nivel tė ulėt melatonine janė mė tė rrezikuar tė preken nga kanceri.
Fatkeqėsisht gjėrat nuk pėrfundojnė kėtu, ka edhe mė: duke u bazuar te njė raport amerikan i kohėve tė fundit, gjumi i pakėt ėshtė njė lloj treguesi i njė jetė jo tė shėndetshme, sepse kush fle mė pak se 6 orė natėn ėshtė i prirur ti jepet duhanit, alkoolit dhe tė qenit sedentar.
Duke arritur nė kėtė pikė, tė gjithė mund tė mendojnė se duhet ti dyfishojnė orėt e gjumit. Nė fakt ky ėshtė mendim i gabuar: edhe gjumi i tepėrt ka dizavantazhet e tij. Fillimisht rrit rrezikun kardiovaskular dhe vdekshmėrinė nė pėrgjithėsi.
"Gjumi ėshtė njė fazė rikuperuese pėr organizmin. Ta zvogėlosh atė, padyshim qė pėrbėn rrezik. Gjithashtu ekziston njė ēekuilibėr nėse trupi ka nevojė tė pushojė gjatė pėr tė marrė veten. Nėse gjendet nė njė gjendje tė ekuilibruar, jeton dhe pushon mirė. Ndaj gjumi ėshtė njė lloj treguesi i mirėqenies sonė. Ajo qė vlen vėrtet ėshtė sasia e gjumit", pėrfundon studiuesi.
Ka nga ata qė qėndrojnė tė gjithė natėn para televizorit, qė kalojnė orė tė tėra duke eksploruar nė internet, ndėrsa tė tjerė qė vėnė orėn me zile pėr tu zgjuar herėt nė mėngjes me qėllim qė tė shkojnė nė punė. Ritme tė ēmendura, mijėra angazhime, nxitje tė vazhdueshme: tundimi pėr tė kaluar sa mė shumė orė pa gjumė ėshtė i parezistueshėm, por ēmimi pėr tu paguar ėshtė mjaft i lartė. Nė pesė vitet e fundit janė grumbulluar dhjetėra studime tė cilat flasin pėr gjumin, avantazhet dhe dizavantazhet e tij dhe tė gjitha tė ēojnė nė njė drejtim tė vetėm: gjumi i pakėt tė bėn keq.
Qė prej njė dekade flitet pėr epideminė e obezitetit, diabetin dhe tumoret e ndryshme, e nė tė njėjtėn kohė ėshtė shndėrruar nė njė epidemi edhe mungesa e gjumit. Askush nuk mendon mė se bėhet fjalė pėr njė rastėsi. Numri i fundit i revistės "Nature Medicine" tregon fill e pėr pe provat, duke filluar nga tendenca e pashmangshme te shtimi nė peshė. Nėse njė njeri nuk fle nė mėnyrė tė rregullt, pra nėse gjumi zgjat mė pak se gjashtė orė, atėherė ėshtė i prirur tė shtojė dy kilogramė nė vit. Gjumi i pakėt rrit sasinė e grelinės, (hormoni qė nxit urinė) dhe zvogėlon atė tė leptinės (hormoni qė bllokon urinė). Nė kėtė mėnyrė rritet oreksina (i njohur ndryshe si hipokretina), hormoni qė na mban zgjuar. Pra nėse doni tė verifikoni gjithēka qė thamė mė lart mjafton tė bėni njė provė, duke shtuar ose pakėsuar orėt e gjumit.
Njė studiues amerikan po kryen njė eksperiment te 160 individė obezė qė flenė mė pak se gjashtė orė. Ai kėrkon tė vėrtetojė se nėse shton edhe njė orė mė shumė, kėto tė fundit mund tė bien nė peshė. Mungesa e pushimit rrit rrezikun e diabetit, sepse modifikon metabolizmin e sheqernave. Glukoza pėrdoret keq, zvogėlohet ndjeshmėria e insulinės. Madje vetė insulina funksionon keq.
"Gjumi i pakėt rrit kortizonin, duke krijuar njė rrezik tė madh kardiovaskular. Veē tė tjerash, zvogėlon sintezėn e ndėrmjetme tė sistemit mbrojtės, i cili dobėsohet dhe bėhet mė i prekshėm ndaj infeksioneve dhe kancerit", shpjegon njė nga studiuesit. Tumoret nė gji, prostatė dhe kolonėn vertebrale shfaqen mė tepėr te personat qė nuk flenė shumė. Pėr shembull disa studiues nga Harvardi pasi mbikėqyrėn pėr 12 muaj mijėra infermiere, bėnė tė ditur pak kohė mė parė se rreziku pėr zhvillimin e kancerit tė gjirit ėshtė mė i lartė se 36 pėr qind duke punuar me turne, sepse humbasin shumė net pa gjumė. Dyshimi i parė ėshtė humbja e melatoninės. Duke qenė se prodhohet vetė nė errėsirė, ėshtė quajtur "hormoni-Drakula", sepse "del" vetėm natėn dhe mjafton tė ndezėsh njė abazhur tė vogėl pėr tė parė sasinė qė qarkullon. Gjithashtu ka edhe veti kundėr kancerit, tė cilat tashmė janė vėrtetuar. David Bassett, njė studiues amerikan, i ka "ushqyer" qelizat e kancerit tė gjirit me gjakun e marrė nga studentėt qė nuk flinin shumė. Gjaku i individėve tė cilėt nuk flenė gjatė, i varfėr me melatoninė, e lejonte tumorin tė zhvillohej dy herė mė shpejtė. Kėshtu, askush nuk u habit kur u demonstrua se njerėzit me nivel tė ulėt melatonine janė mė tė rrezikuar tė preken nga kanceri.
Fatkeqėsisht gjėrat nuk pėrfundojnė kėtu, ka edhe mė: duke u bazuar te njė raport amerikan i kohėve tė fundit, gjumi i pakėt ėshtė njė lloj treguesi i njė jetė jo tė shėndetshme, sepse kush fle mė pak se 6 orė natėn ėshtė i prirur ti jepet duhanit, alkoolit dhe tė qenit sedentar.
Duke arritur nė kėtė pikė, tė gjithė mund tė mendojnė se duhet ti dyfishojnė orėt e gjumit. Nė fakt ky ėshtė mendim i gabuar: edhe gjumi i tepėrt ka dizavantazhet e tij. Fillimisht rrit rrezikun kardiovaskular dhe vdekshmėrinė nė pėrgjithėsi.
"Gjumi ėshtė njė fazė rikuperuese pėr organizmin. Ta zvogėlosh atė, padyshim qė pėrbėn rrezik. Gjithashtu ekziston njė ēekuilibėr nėse trupi ka nevojė tė pushojė gjatė pėr tė marrė veten. Nėse gjendet nė njė gjendje tė ekuilibruar, jeton dhe pushon mirė. Ndaj gjumi ėshtė njė lloj treguesi i mirėqenies sonė. Ajo qė vlen vėrtet ėshtė sasia e gjumit", pėrfundon studiuesi.