Rinia e sotme, brezi i semure:
Nė 10-vjeēarin e fundit tė rinjve u pėlqejnė qė zgjidhjet e problemeve tė shumta qė u ofron jeta t'i shohin tek ilaēet antidepresive qė shoqėritė e ndryshme farmaceutike ofrojnė. Janė tė paktė ata qė mendojnė pėr rezultatet e studimeve tė ndryshme tė bėra nga mjekėt sipas tė cilave antidepresivėt e dhėnė pa asnjė pėrshkrim nga mjeku kanė efekte anėsore jashtėzakonisht tė rėnda dhe ndonjėherė me pasoja tė pariparueshme.
Por pavarėsisht kėsaj, sipas statistikave dhe tė dhėnave tė dala nga OMGJ ėshtė vėrejtur njė dyfishim i tė rinjve qė mendojnė ta gjejnė zgjidhjen nė mėnyra tė tilla. Tė rinj qė kanė probleme me punėn, qė duan tė realizojnė projekte tė rėndėsishme pėr jetėn, tė martohen apo tė bėjnė fėmijė, por edhe adoleshentė problematikė ose fėmijė qė nuk ecin mirė nė shkollė, janė kėto identitetet e atyre qė gjithmonė e mė shumė po krijojnė varėsi ndaj kėtyre barėrave.
Nė fakt, shifrat janė alarmante. Psikiatrit dhe psikologėt shpjegojnė se kjo dukuri ėshtė e lidhur me shumė faktorė kompleksė.
"Dikur antidepresivėt jepeshin vetėm atėherė kur flitej pėr njė rast tė rėndė, ndėrsa nė kohėt e sotme ata kėshillohen pėr gjithēka, qė nga ankthi, te problemet me ushqimin, sjelljen, te strategjitė pėr tė lėnė duhanin pavarėsisht se studimet e kėtij shekulli arrijnė tė gjithė nė tė njėjtin pėrfundim, ku pėrveēse nė rastet e rėnda ku ėshtė i domosdoshėm pėrdorimi i tyre, pėr tė tjerėt ėshtė mė shumė efikase sesa trajtimi me antidepresiv i njė terapie psikologjike ose sjelljeje".
Melankolikė, depresivė apo viktima tė njė sjelljeje ēfarėdo shumė shpesh tė rinjtė drejtohen drejt mjekut tė familjes, i cili duke mos qenė ekspert nė kėtė fushė u kėshillon ilaēe tė kėsaj kategorie pa marrė parasysh rrezikun qė mund tė shfaqin. Ėshtė e vėrtetė, shpjegojnė psikiatrit qė pėr tė kuruar njė njeri qė vuan nga shqetėsime mendore duhen ndėrhyrje komplekse, por mė parė veprohet me rrugė tė tjera, shqyrtohet situata nė tėrėsi dhe pastaj hartohet njė strategji veprimi.
Pėr shembull, nė Britaninė e madhe ku situata ėshtė vėrtet shqetėsuese, mjekėt po mendojnė tė veprojnė kėshtu: janė parashikuar financime pėr tė vlerėsuar programe pėr konsultim elektronik, meqenėse njė njeri nė katėr tė tillė qė vuan nga depresioni i drejtohet njė specialisti.
Por jo vetėm kaq, nė korrikun e vitit tė kaluar, Parlamenti aprovoi njė numėr masash pėr tė pėrmirėsuar asistencėn dhe mbrojtur minorenėt nga ēdo formė e kėrcėnimit farmakologjik. Rasti i Anglisė tregon se tė vazhdosh me njė metodė shkencore qė mund tė jetė njė metodė mė efikase duke i mbrojtur pacientėt edhe nga rreziqet. Sepse nė tė vėrtetė rreziqet ekzistojnė.
Vetėm disa javė mė parė nė "New England Journal of Medicine" u publikua njė raport ku thuhej se sipas njė raporti tė OBSH se ėshtė rritur numri i vetėvrasjeve mes tė rinjve nėn moshėn 24-vjeēare. Po ashtu, aty thuhej se rreziku i deformimeve tė fetusit ėshtė shumė i madh te gratė shtatzėna qė pėrdorin antidepresivė nė tremujorin e parė tė shtatzėnisė. Ajo qė e rėndon mė shumė situatėn ėshtė edhe koha dhe doza qė tė rinjtė pėrdorin.
Zakonisht, njė kurė me antidepresivė kėrkon tė paktėn 20 ditė dhe ka efekte tė kėnaqshme nėse zgjat pėr disa muaj. Por sipas tė dhėnave, rreth 50% e tė sėmurėve e ndėrpresin mjekimin brenda 90 ditėve dhe mė shumė se 70% e tyre nė muajt e parė.
Nė 10-vjeēarin e fundit tė rinjve u pėlqejnė qė zgjidhjet e problemeve tė shumta qė u ofron jeta t'i shohin tek ilaēet antidepresive qė shoqėritė e ndryshme farmaceutike ofrojnė. Janė tė paktė ata qė mendojnė pėr rezultatet e studimeve tė ndryshme tė bėra nga mjekėt sipas tė cilave antidepresivėt e dhėnė pa asnjė pėrshkrim nga mjeku kanė efekte anėsore jashtėzakonisht tė rėnda dhe ndonjėherė me pasoja tė pariparueshme.
Por pavarėsisht kėsaj, sipas statistikave dhe tė dhėnave tė dala nga OMGJ ėshtė vėrejtur njė dyfishim i tė rinjve qė mendojnė ta gjejnė zgjidhjen nė mėnyra tė tilla. Tė rinj qė kanė probleme me punėn, qė duan tė realizojnė projekte tė rėndėsishme pėr jetėn, tė martohen apo tė bėjnė fėmijė, por edhe adoleshentė problematikė ose fėmijė qė nuk ecin mirė nė shkollė, janė kėto identitetet e atyre qė gjithmonė e mė shumė po krijojnė varėsi ndaj kėtyre barėrave.
Nė fakt, shifrat janė alarmante. Psikiatrit dhe psikologėt shpjegojnė se kjo dukuri ėshtė e lidhur me shumė faktorė kompleksė.
"Dikur antidepresivėt jepeshin vetėm atėherė kur flitej pėr njė rast tė rėndė, ndėrsa nė kohėt e sotme ata kėshillohen pėr gjithēka, qė nga ankthi, te problemet me ushqimin, sjelljen, te strategjitė pėr tė lėnė duhanin pavarėsisht se studimet e kėtij shekulli arrijnė tė gjithė nė tė njėjtin pėrfundim, ku pėrveēse nė rastet e rėnda ku ėshtė i domosdoshėm pėrdorimi i tyre, pėr tė tjerėt ėshtė mė shumė efikase sesa trajtimi me antidepresiv i njė terapie psikologjike ose sjelljeje".
Melankolikė, depresivė apo viktima tė njė sjelljeje ēfarėdo shumė shpesh tė rinjtė drejtohen drejt mjekut tė familjes, i cili duke mos qenė ekspert nė kėtė fushė u kėshillon ilaēe tė kėsaj kategorie pa marrė parasysh rrezikun qė mund tė shfaqin. Ėshtė e vėrtetė, shpjegojnė psikiatrit qė pėr tė kuruar njė njeri qė vuan nga shqetėsime mendore duhen ndėrhyrje komplekse, por mė parė veprohet me rrugė tė tjera, shqyrtohet situata nė tėrėsi dhe pastaj hartohet njė strategji veprimi.
Pėr shembull, nė Britaninė e madhe ku situata ėshtė vėrtet shqetėsuese, mjekėt po mendojnė tė veprojnė kėshtu: janė parashikuar financime pėr tė vlerėsuar programe pėr konsultim elektronik, meqenėse njė njeri nė katėr tė tillė qė vuan nga depresioni i drejtohet njė specialisti.
Por jo vetėm kaq, nė korrikun e vitit tė kaluar, Parlamenti aprovoi njė numėr masash pėr tė pėrmirėsuar asistencėn dhe mbrojtur minorenėt nga ēdo formė e kėrcėnimit farmakologjik. Rasti i Anglisė tregon se tė vazhdosh me njė metodė shkencore qė mund tė jetė njė metodė mė efikase duke i mbrojtur pacientėt edhe nga rreziqet. Sepse nė tė vėrtetė rreziqet ekzistojnė.
Vetėm disa javė mė parė nė "New England Journal of Medicine" u publikua njė raport ku thuhej se sipas njė raporti tė OBSH se ėshtė rritur numri i vetėvrasjeve mes tė rinjve nėn moshėn 24-vjeēare. Po ashtu, aty thuhej se rreziku i deformimeve tė fetusit ėshtė shumė i madh te gratė shtatzėna qė pėrdorin antidepresivė nė tremujorin e parė tė shtatzėnisė. Ajo qė e rėndon mė shumė situatėn ėshtė edhe koha dhe doza qė tė rinjtė pėrdorin.
Zakonisht, njė kurė me antidepresivė kėrkon tė paktėn 20 ditė dhe ka efekte tė kėnaqshme nėse zgjat pėr disa muaj. Por sipas tė dhėnave, rreth 50% e tė sėmurėve e ndėrpresin mjekimin brenda 90 ditėve dhe mė shumė se 70% e tyre nė muajt e parė.