Portali
nga JETIMI
Feja Islam ėshtė feja e vėrtetė e Allahut I cili ėshtė Rahman dhe Rahim shume mėshirues, ku Ai njeten koh ka thon, pėr me na e bėrė qė ta kuptojm ma mirė meshiren e Atij :
" E mėshira Ime ka pėrfshirė secilin send ".
Dhe kjo fe e pastėr e Allahut xh.sh. ak urdhuruar antaret e vet tė jenė tė mėshirshėm ndaj krijesave tė Allahut xh.sh.
Transmetohet prej Amr Bin Asi't, pejgamberi a.s. ka thonė:
" Allahu sjellet me mėshire me ata tė cilet kanė mėshirė! Bėni mėshiri mbi ata qė gjinden nė tokė qė tė bajnė mėshiri mbi ju ata qė janė nė qiellė..." Tirmidhi dhe Ebu Davud
Kėshtu kėrkohet prej krejt besimtarėve qė tė stolisen me mėshirė, dhe tė sjellen me mėshirė ndaj njeri-tjetrit. Por sidomos daj atyre qė janė tė nevojshėm pėr mėshirė!
E jetimat janė prej atyre qė janė ma shumė tė njojsh[m pėr mėshir e pėr sjellje mirė!
Feja Islam sikur pėr krejt ata qė janė tė nevojshem, dhe pėr jetimat ka tregue njė interesim jashtė zakonshėm. Keti mundemi me pa qart dhe Qur'an ku pėrmendet fjala "YETIM" (23) njėzet e tri here nė forma tė dryshme nė (12) dymdhjet kaptina!
Para se me filluar studjimin e disa ajeteve dua mua pėrkujtu se edhe pejgamberi ynė Muhammedi a.s. ka qenun jetim. Babai i pejgamberit Abdullah'u ka vdekur para se melindur Muhammedi a.s. dhe nėna edha gjyshi i kanė vdekur kur ai ishte fėmij.Dhe ai ėshtė ritur nėn kudesen e agjėsė sė tij Ebu Talibit.
Allahu xh. Sh. thotė nė Qur'an pėr pejgamberin s.a.v.:
" A nuk tė gjeti ty jetim, e Ai tė bėri vend (tė dha pėrkrahje). Ed Duha
Me ketė ajet na e marim vesht se pejgamberi a.s. ka qenun jetim por, njetin kohe duhet ta kuptojm se jetimi do strehim, don pėrkrahje dhe na duhet atė pėrkrahje atė strehim me ua bėrė atyre!
Allahu xh.sh. nė Kur'an na kshillon se si tė sjellėmi me jetimin, edhe me pasorin e tij!
"Mos iu afronu pasorisė sė jetimit derisa ai tė arrijė pjekurinė, vetėm nė mėnyrė tė mirė..." El En'am 152
Qoftėse tė kanė mbetur nėn kujdesin tand jetimat, kije frik Allahun dhe ruju mos ju afro pasurisė sė tyre, me qenun tė kujtesshėm e ma detale se si tė sjellėmi me pasurin e tyre Allahu na spegon nė Kur'an:
"...Mos e hani ata duke e shkapėrderdhur dhe duke u ngutur para se tė rritėn ata. Kush ėshtė i pasur le tė ruhet (shfyrtėzimit tė pasurisė sė jetimėve), e kush ėshtė i varfėr, le tėhajė me maturi. E kur t'ju dorėzoni atyre pasurinė e vet, dėshmoni atė (qė ju dėrzoni). Mjafton qė Allahu ėshtė llogaritės." En Nisaė 6
Kėshtu dohet tė sjellėmi me paurin e tyre njetėn kohė Allahu xh.sh. na tregon se kur na duhet qė tjau dėrzom atyre pasurin e tyre:
"...E nėse vėreni te ta pjekuri, atėherėdorėzonju atyre pasurin e tyre..." En Nisaė 6
Ata tė cilet e keq purdorin pasurin e jetimit dhe hanė prej saj pa drejtėsi Allahu xh.sh. thotė se ata nuk janė te hanger tjetėr pos zjarr:
" Ata qė hanė pa tė drejt pasurinė e jetimėve, nė tė vėrtetė ata hanė atė qė mbush barkun e tyre me zjarr dhe do tė futen nė zjarrin e xhehennemit." EN NISAĖ 10
Interesimi i Islamit ndaj jetimėve nuk ėshtė e kufizume vetėm kujdesimi me pasurin e tyre por,ndalohet repsish nėnēmimi i tyre dhe keq sjellja me ta.
Allahu xh.sh. thotė nė Kur'an:
"Dhe mos e pėrul jetimin" ED DUHA 9
Kėshtu ėshtė urdhuri i Allahut qė mos mė u sjell keq me yetimat por, pėr me u ndaluar keq sjellja ndaj tyre na ka tregue Allahu xh.sh. nė Kur'an sa rezultatė tė keq sjell keqsjellja me jetimat!
Qe disa ajete prej tyre:
" E njeriu, kur e sprovon Zoti i tij, e nderon dhe e begaton, ai thotė; Zoti im mė ka nderuar.
Por, kur pėrta sprovuar ia pakėsonfurnizimin, ai thotė; Zoti im mė ka nėnēmuar!
Jo, nuk ėshtė ashtu! Por ju nuk pėrfillnit bonjakun." EL FEXHR 15-17
E ai nuk u hodh nė pėrpjetėzen( rrugė e vėshtirė) E ē'gjėtė mėsoi ty se ē'ėshtė akabe (rruga e vėshtirė)?
Ėshtė lirimi i njė skllai,
Ose dhėnia e ushqimit nė kohen kur mbretėron uria.
Ndonjė jetimi qė ėshtė i afėr
Ose ndonjė tė varfėri qė e ka molisur varfėria." EL BELED 11-16
"A e ke parė ti (a e njeh) atė, qė pėrgėnjeshtron pėrgjegjėsinė dhe llogarinė nė botėn tjetėr?
Po ai ėshtė qė i pėrzė nė mėnyrė tė vrazhdė bonjakun." EL MAUN 1-2
Jashta krejt kėtyreve nė Kur'an zonė vend nė kaptina tė ndryshme ajete qė na kshillojn, na urdhurojn pėr me u sjell mirė me jetimat, Allahu thotė nė kaptinėn En Nisaė:
"Adhurone Allahun e mos i shoq;roni Atij asnjė send, sillnu mirė ndaj prindėrv, ndaj afėrmve dhe ndaj jetimėve..." En Nisaė 36
Urdhurohemi qė tė jemi tė drejt ndaj tyre Allahu xh.sh. thotė:
" ...Dhe qė tė mbani drejtėsi ndaj jetimėve..." EN NISAĖ 127
Njeten kohė urdhurohemi nė Kur'an qė tė kujdusohemi pėr jetimat dhe t'ju ndihmojm atyre me krejt mundėsijat qė kemi: Allahu xh.sh. thotė:
" ... Dhe tė pyesin ty pėr bonjakėt. Thuaj: " Po t'i ndihmoni nė punėt e tyre ėshtė mė mirė, e nėse i pėrzini (pasurin e tyre me tuajen), ata janė vėllezėrit tuaj. Allahu do ti dallojė qėllim keqin nga qėllimmiri..." El BEKARE 220
Me da prej pasurisė diqka sikur sadaka e me ju dhanė jetimavė, Allahu xh.sh. thotė nė Kur'an:
" Nuk ėshtė tėrė e mira (e kufizuar) tė ktheni ftyrat tuaja kah lindja ose perėndimi, por mirė si e vėrtetė ėshtė ajo e atij qė beson allahun, ditės sė gjykimit, engjėjve,librit, pejgamberėve dhe pasurinė qė e do, ua jep te afėrmėve, bonjakėve..." EL BEKARE 177
Kėto janė disa ajete qė na udhzojn nė rugė tė drejt, nė rrugė tė mirėsizė. Qė na mėsojn neve si tė veprojm me jetimėt.
Pas krejt kėtyreve te nderuar vėllazėr dhe motra tė ndalemė dhe tė mendojm!
Kemi pėrjeruar njė luftė tė randė, me mija vėllazėr e motra na janė vra e na janė masakrue. Me mira fėmij kanė mbetur jetim! E kush do tė kujdusohet pėr ata? Kush ka me e zgjatė doren e mėshirės ndaj tyre? Kjo situat dashtem e nuk dashtem na ka bė qė tė jemi njenėn grup prej dy grupave:
1- Prej atyre qė ua kenė mbetyr jetima nėn kujdesin e tyre.
2- Prej atyre qė nuk kan ua kanė mbetur jetima nėn kujdesin e tyre.
Qoftė se jemi prej grupit parė:
Tė kujdesohemi pėr ata pėr hirė tė Allahut xh.sh. dhe tė ruhemi qė mos e keq pėrdorim pasun e tyre, dhe qė mos keq sjellėmi me ata. Me u mundue qė mos i dajm ata prej fėmijve tonė.
Qoftė se jemi prej grupit tė dytė:
Prap kemi njė pėrgjeqsi ndaj tyre, siq i pėrmendem dhe ajetet e Kur'anit qė na kshilloshin pėr jetimat ku ajo ėshte si besimtar si kur robėt e Allahut i cili ėshtė mėshirusė dhe i danė ata qė bajn mėshiriė, duhet tė kujdosohemi pėr ata jetima me ua paksue thimjen e pa prindėsisė...
Si nė pėrfundimė:
Duke pėr kujtue fjalen e pejgamberi s.a.v. ku thote:
" Asnjėni prej jush nuk mund tė jetė besimtarė (i vėrtetė) deri kur ta dote pėr vėllaun e vet atė qė edon pėr vitin e vet.." nėn hijen e kėti haduithit tė pejgamberit sicili prej nesh netė ndalet dhe ne tė mendon, ne ta vese vitinevet; sikur tė kishim qenė jetima, ose fėmit tonė tė ishin jetimaēka do tė pritshim prej tė tjerve, dashuri, buzqeshje, pėrkrahje, sjellje tė mirė, moral, edukim e tjer...
pyetni fėmit tuaj ēka do tė deshironin ata sikur atė ishin jetima ēka don, ēka presin ata prej tė afėmive vet, prej komunitetit, prej krejt vėlazėrve vet?
Mos mashumė aq tė bėjm pėr JETIMAT TONA.
Nuk ka dyshim se qoftėse ju i pėrgjigjni thirjes sė Kur'anit dhe mundoheni me kujdesue pėr me krue sa ma mirė detyren ndaj jetimave Allahu xh. Sh. ka me qenun i kėnaqėt me ju deh ju do tė shpėrbleheni me tė mira ne ketė botė dhe nė atė botėn tjetėr...
Feja Islam ėshtė feja e vėrtetė e Allahut I cili ėshtė Rahman dhe Rahim shume mėshirues, ku Ai njeten koh ka thon, pėr me na e bėrė qė ta kuptojm ma mirė meshiren e Atij :
" E mėshira Ime ka pėrfshirė secilin send ".
Dhe kjo fe e pastėr e Allahut xh.sh. ak urdhuruar antaret e vet tė jenė tė mėshirshėm ndaj krijesave tė Allahut xh.sh.
Transmetohet prej Amr Bin Asi't, pejgamberi a.s. ka thonė:
" Allahu sjellet me mėshire me ata tė cilet kanė mėshirė! Bėni mėshiri mbi ata qė gjinden nė tokė qė tė bajnė mėshiri mbi ju ata qė janė nė qiellė..." Tirmidhi dhe Ebu Davud
Kėshtu kėrkohet prej krejt besimtarėve qė tė stolisen me mėshirė, dhe tė sjellen me mėshirė ndaj njeri-tjetrit. Por sidomos daj atyre qė janė tė nevojshėm pėr mėshirė!
E jetimat janė prej atyre qė janė ma shumė tė njojsh[m pėr mėshir e pėr sjellje mirė!
Feja Islam sikur pėr krejt ata qė janė tė nevojshem, dhe pėr jetimat ka tregue njė interesim jashtė zakonshėm. Keti mundemi me pa qart dhe Qur'an ku pėrmendet fjala "YETIM" (23) njėzet e tri here nė forma tė dryshme nė (12) dymdhjet kaptina!
Para se me filluar studjimin e disa ajeteve dua mua pėrkujtu se edhe pejgamberi ynė Muhammedi a.s. ka qenun jetim. Babai i pejgamberit Abdullah'u ka vdekur para se melindur Muhammedi a.s. dhe nėna edha gjyshi i kanė vdekur kur ai ishte fėmij.Dhe ai ėshtė ritur nėn kudesen e agjėsė sė tij Ebu Talibit.
Allahu xh. Sh. thotė nė Qur'an pėr pejgamberin s.a.v.:
" A nuk tė gjeti ty jetim, e Ai tė bėri vend (tė dha pėrkrahje). Ed Duha
Me ketė ajet na e marim vesht se pejgamberi a.s. ka qenun jetim por, njetin kohe duhet ta kuptojm se jetimi do strehim, don pėrkrahje dhe na duhet atė pėrkrahje atė strehim me ua bėrė atyre!
Allahu xh.sh. nė Kur'an na kshillon se si tė sjellėmi me jetimin, edhe me pasorin e tij!
"Mos iu afronu pasorisė sė jetimit derisa ai tė arrijė pjekurinė, vetėm nė mėnyrė tė mirė..." El En'am 152
Qoftėse tė kanė mbetur nėn kujdesin tand jetimat, kije frik Allahun dhe ruju mos ju afro pasurisė sė tyre, me qenun tė kujtesshėm e ma detale se si tė sjellėmi me pasurin e tyre Allahu na spegon nė Kur'an:
"...Mos e hani ata duke e shkapėrderdhur dhe duke u ngutur para se tė rritėn ata. Kush ėshtė i pasur le tė ruhet (shfyrtėzimit tė pasurisė sė jetimėve), e kush ėshtė i varfėr, le tėhajė me maturi. E kur t'ju dorėzoni atyre pasurinė e vet, dėshmoni atė (qė ju dėrzoni). Mjafton qė Allahu ėshtė llogaritės." En Nisaė 6
Kėshtu dohet tė sjellėmi me paurin e tyre njetėn kohė Allahu xh.sh. na tregon se kur na duhet qė tjau dėrzom atyre pasurin e tyre:
"...E nėse vėreni te ta pjekuri, atėherėdorėzonju atyre pasurin e tyre..." En Nisaė 6
Ata tė cilet e keq purdorin pasurin e jetimit dhe hanė prej saj pa drejtėsi Allahu xh.sh. thotė se ata nuk janė te hanger tjetėr pos zjarr:
" Ata qė hanė pa tė drejt pasurinė e jetimėve, nė tė vėrtetė ata hanė atė qė mbush barkun e tyre me zjarr dhe do tė futen nė zjarrin e xhehennemit." EN NISAĖ 10
Interesimi i Islamit ndaj jetimėve nuk ėshtė e kufizume vetėm kujdesimi me pasurin e tyre por,ndalohet repsish nėnēmimi i tyre dhe keq sjellja me ta.
Allahu xh.sh. thotė nė Kur'an:
"Dhe mos e pėrul jetimin" ED DUHA 9
Kėshtu ėshtė urdhuri i Allahut qė mos mė u sjell keq me yetimat por, pėr me u ndaluar keq sjellja ndaj tyre na ka tregue Allahu xh.sh. nė Kur'an sa rezultatė tė keq sjell keqsjellja me jetimat!
Qe disa ajete prej tyre:
" E njeriu, kur e sprovon Zoti i tij, e nderon dhe e begaton, ai thotė; Zoti im mė ka nderuar.
Por, kur pėrta sprovuar ia pakėsonfurnizimin, ai thotė; Zoti im mė ka nėnēmuar!
Jo, nuk ėshtė ashtu! Por ju nuk pėrfillnit bonjakun." EL FEXHR 15-17
E ai nuk u hodh nė pėrpjetėzen( rrugė e vėshtirė) E ē'gjėtė mėsoi ty se ē'ėshtė akabe (rruga e vėshtirė)?
Ėshtė lirimi i njė skllai,
Ose dhėnia e ushqimit nė kohen kur mbretėron uria.
Ndonjė jetimi qė ėshtė i afėr
Ose ndonjė tė varfėri qė e ka molisur varfėria." EL BELED 11-16
"A e ke parė ti (a e njeh) atė, qė pėrgėnjeshtron pėrgjegjėsinė dhe llogarinė nė botėn tjetėr?
Po ai ėshtė qė i pėrzė nė mėnyrė tė vrazhdė bonjakun." EL MAUN 1-2
Jashta krejt kėtyreve nė Kur'an zonė vend nė kaptina tė ndryshme ajete qė na kshillojn, na urdhurojn pėr me u sjell mirė me jetimat, Allahu thotė nė kaptinėn En Nisaė:
"Adhurone Allahun e mos i shoq;roni Atij asnjė send, sillnu mirė ndaj prindėrv, ndaj afėrmve dhe ndaj jetimėve..." En Nisaė 36
Urdhurohemi qė tė jemi tė drejt ndaj tyre Allahu xh.sh. thotė:
" ...Dhe qė tė mbani drejtėsi ndaj jetimėve..." EN NISAĖ 127
Njeten kohė urdhurohemi nė Kur'an qė tė kujdusohemi pėr jetimat dhe t'ju ndihmojm atyre me krejt mundėsijat qė kemi: Allahu xh.sh. thotė:
" ... Dhe tė pyesin ty pėr bonjakėt. Thuaj: " Po t'i ndihmoni nė punėt e tyre ėshtė mė mirė, e nėse i pėrzini (pasurin e tyre me tuajen), ata janė vėllezėrit tuaj. Allahu do ti dallojė qėllim keqin nga qėllimmiri..." El BEKARE 220
Me da prej pasurisė diqka sikur sadaka e me ju dhanė jetimavė, Allahu xh.sh. thotė nė Kur'an:
" Nuk ėshtė tėrė e mira (e kufizuar) tė ktheni ftyrat tuaja kah lindja ose perėndimi, por mirė si e vėrtetė ėshtė ajo e atij qė beson allahun, ditės sė gjykimit, engjėjve,librit, pejgamberėve dhe pasurinė qė e do, ua jep te afėrmėve, bonjakėve..." EL BEKARE 177
Kėto janė disa ajete qė na udhzojn nė rugė tė drejt, nė rrugė tė mirėsizė. Qė na mėsojn neve si tė veprojm me jetimėt.
Pas krejt kėtyreve te nderuar vėllazėr dhe motra tė ndalemė dhe tė mendojm!
Kemi pėrjeruar njė luftė tė randė, me mija vėllazėr e motra na janė vra e na janė masakrue. Me mira fėmij kanė mbetur jetim! E kush do tė kujdusohet pėr ata? Kush ka me e zgjatė doren e mėshirės ndaj tyre? Kjo situat dashtem e nuk dashtem na ka bė qė tė jemi njenėn grup prej dy grupave:
1- Prej atyre qė ua kenė mbetyr jetima nėn kujdesin e tyre.
2- Prej atyre qė nuk kan ua kanė mbetur jetima nėn kujdesin e tyre.
Qoftė se jemi prej grupit parė:
Tė kujdesohemi pėr ata pėr hirė tė Allahut xh.sh. dhe tė ruhemi qė mos e keq pėrdorim pasun e tyre, dhe qė mos keq sjellėmi me ata. Me u mundue qė mos i dajm ata prej fėmijve tonė.
Qoftė se jemi prej grupit tė dytė:
Prap kemi njė pėrgjeqsi ndaj tyre, siq i pėrmendem dhe ajetet e Kur'anit qė na kshilloshin pėr jetimat ku ajo ėshte si besimtar si kur robėt e Allahut i cili ėshtė mėshirusė dhe i danė ata qė bajn mėshiriė, duhet tė kujdosohemi pėr ata jetima me ua paksue thimjen e pa prindėsisė...
Si nė pėrfundimė:
Duke pėr kujtue fjalen e pejgamberi s.a.v. ku thote:
" Asnjėni prej jush nuk mund tė jetė besimtarė (i vėrtetė) deri kur ta dote pėr vėllaun e vet atė qė edon pėr vitin e vet.." nėn hijen e kėti haduithit tė pejgamberit sicili prej nesh netė ndalet dhe ne tė mendon, ne ta vese vitinevet; sikur tė kishim qenė jetima, ose fėmit tonė tė ishin jetimaēka do tė pritshim prej tė tjerve, dashuri, buzqeshje, pėrkrahje, sjellje tė mirė, moral, edukim e tjer...
pyetni fėmit tuaj ēka do tė deshironin ata sikur atė ishin jetima ēka don, ēka presin ata prej tė afėmive vet, prej komunitetit, prej krejt vėlazėrve vet?
Mos mashumė aq tė bėjm pėr JETIMAT TONA.
Nuk ka dyshim se qoftėse ju i pėrgjigjni thirjes sė Kur'anit dhe mundoheni me kujdesue pėr me krue sa ma mirė detyren ndaj jetimave Allahu xh. Sh. ka me qenun i kėnaqėt me ju deh ju do tė shpėrbleheni me tė mira ne ketė botė dhe nė atė botėn tjetėr...