Lazėr Filipi (Artisti i Merituar)
Lazėr Filipi lindur mė 7 shkurt tė vitit 1921 nė Shirq tė Shkodrės. Jeta e gjerė kulturore e qytetit tė Shkodrės do tė bėjnė qė ai tė dashurohet me teatrin qė nė moshė tė vogėl,qė kur ishte nxėnės nė shkollėn 28 Nėntori duke luajtur nė pjesė tė vogla teatrale me tė vėna nė skenė nga mėsuesi i tij, shkrimtari dhe atdhetari i shquar Millosh Gjergj Nikolla (Migjeni).Shfaqjet mė mbresėlėnėse pėr tė nė atė kohė do tė ishin pjesėt Ruba e kuqe dhe Ali Pashė Tepelena dhe suljotėt tė vėna nė skenė prej shoqėrive kulturore Rozafa dhe Vllaznia. Nė vitin 1938 largohet nga Shkodra nė drejtim tė Tiranės. Pushtimi i vendit nga fashistėt italianė do tė bėjė qė ai tė lidhet me lėvizjen antifashiste pėr tė luftuar me armė nė dorė armikun. Por ai nuk harron edhe teatrin Kėshtu me organizimin e Teatrit tė Rinisė Antifashiste nė vitin 1943, nė More tė Krujės ai do tė interpretojė edhe rolin e parė tė tij i cili ishte edhe roli kryesor nė pjesėn Kryengritje Shqiptare e ideuar dhe e vėnė nė skenė nga Kolec Ilia.
Me vazhdimin e luftės edhe jeta artistike kalon nė plan tė dytė por pas Kongresit tė Pėrmetit do tė krijohej njė grup tjetėr teatral i mbiquajtur Grupi i Priskės nė tė cilin Lazėr Filipi do tė merrte pjesė aktive sė bashku me Artistin e Popullit,Naim Frashėri. Me kėtė grup do tė vėnė nė skenė Nėna e Fatmir Gjatės, Burgu dhe Partizani. Drama Partizani, njė dramė me tre akte do tė ishte dhe shfaqja e pėrzgjedhur me rastin e Festės sė Pavarsisė nė 28 Nėntor 1944 e interpretuar pėr shatė netė radhazi, duke qenė shfaqja e parė nė Tiranėn dhe mė pas nė Shqipėrinė e ēliruar.
Me mbarimin e luftės futet nė shkollėn dramatike krahas impenjimit nė grupin teatral. Nė prill tė vitit 1945 do tė marrė pjesė nė tė parin Festival tė Grupeve Amatore me rolin e Maxhordomit nė pjesėn franceze Topazi. Kėtė rol ai do tė interpretojė edhe nė shfaqjen inagurale tė Teatrit Popullor (sot Teatri Kombėtar) mė 30 Maj 1945 duke qenė edhe njė nga themeluesit e kėtij Teatri.
Nė vitin 1947 do tė niset pėr nė Zagreb pėr tė studiuar pėr aktor por prishja me jugosllavėt do tė bėjė qė kėto studime ti vazhdojė dhe ti pėrfundojė nė vitin 1950 nė Ēeki. Me kthimin nė atdhe pas studimeve Lazėr Filipi do ti japė artdashėsve njė galeri tė tėrė rolesh qė do ta bėjnė atė tė dashur pėr publikun. Kėtu mund tė veēojmė rolin e Leninit nė dramėn Orėt e Kremlinit e N.Pogodin rol pėr tė cilin ai ėshtė vlerėsuar nė Nėntor tė vitit 1957 me Ēmimin e I-rė tė Republikės. Rolin e xha Shazos nė dramėn Familja e peshkatarit Sulejman Pitarkės (Artisti i Popullit), rolin e Klarkut tek Arturo Ui tė Bertold Brehtit, rolin e babait tė Ofelisė nė dramėn Hamleti tė Shekspirit etj. Nė vitin 1977 del nė pension por impenjimi i tij me teatrin do tė vazhdojė. Kėshtu nė vitin 1991 do tė krijojė trupėn teatrore Tirana me tė cilėn do tė interpretojė dramat Fati i njė refugjati, Napoleon Bonaparti e Aleksandėr Moisiut ku ai luan rolin e Napolon Bonapartit, Ali Pashė Tepelena ku ai luan rolin e Ali Pashės. Kėtė rol tė fundit do tė interpretojė edhe nė turneun qė kjo kompani teatrale zhvilloi nė Kosovė nė vitin 2005 ku nė qytetin e Gjilanit ai do tė vlerėsohej me Ēmimin Special pėr meritat e tij artistike.Nė Teatrin Kombėtar ai do tė kthehej nė pjesėn e Ruzhdi Pulahės Streha e tė harruarve nė maj tė vitit 2004.
Tė shumta kanė qenė rolet e tij edhe nė kinematografi. Kėshtu nė vitin 1958 ai do tė jetė njė ndėr aktorėt qė do tė interpretojė nė filmin e parė tėrėsisht shqiptar Tana. Mė tej do tė vazhdonin rolet tė tjera si roli i Dash Cungelit nė filmin Shembja e Idhujve , roli i Ropit,funksionarit tė Partisė, nė filmin Kapedani, roli i xha Shazos nė filmin Oshėtimė nė Bregdet etj.Roli i tij mė i fundit do tė jetė nė vitin 2009, roli i Llazar Koritės nė filmin Ne dhe Lenini.
Pėr meritat e tij artistike, nė interpretimin e mė se 80-tė roleve nė teatėr dhe kinematografi, Lazėr Filipi ėshtė vlerėsuar me titullin e lartė Artisti i Merituar.
Lazėr Filipi lindur mė 7 shkurt tė vitit 1921 nė Shirq tė Shkodrės. Jeta e gjerė kulturore e qytetit tė Shkodrės do tė bėjnė qė ai tė dashurohet me teatrin qė nė moshė tė vogėl,qė kur ishte nxėnės nė shkollėn 28 Nėntori duke luajtur nė pjesė tė vogla teatrale me tė vėna nė skenė nga mėsuesi i tij, shkrimtari dhe atdhetari i shquar Millosh Gjergj Nikolla (Migjeni).Shfaqjet mė mbresėlėnėse pėr tė nė atė kohė do tė ishin pjesėt Ruba e kuqe dhe Ali Pashė Tepelena dhe suljotėt tė vėna nė skenė prej shoqėrive kulturore Rozafa dhe Vllaznia. Nė vitin 1938 largohet nga Shkodra nė drejtim tė Tiranės. Pushtimi i vendit nga fashistėt italianė do tė bėjė qė ai tė lidhet me lėvizjen antifashiste pėr tė luftuar me armė nė dorė armikun. Por ai nuk harron edhe teatrin Kėshtu me organizimin e Teatrit tė Rinisė Antifashiste nė vitin 1943, nė More tė Krujės ai do tė interpretojė edhe rolin e parė tė tij i cili ishte edhe roli kryesor nė pjesėn Kryengritje Shqiptare e ideuar dhe e vėnė nė skenė nga Kolec Ilia.
Me vazhdimin e luftės edhe jeta artistike kalon nė plan tė dytė por pas Kongresit tė Pėrmetit do tė krijohej njė grup tjetėr teatral i mbiquajtur Grupi i Priskės nė tė cilin Lazėr Filipi do tė merrte pjesė aktive sė bashku me Artistin e Popullit,Naim Frashėri. Me kėtė grup do tė vėnė nė skenė Nėna e Fatmir Gjatės, Burgu dhe Partizani. Drama Partizani, njė dramė me tre akte do tė ishte dhe shfaqja e pėrzgjedhur me rastin e Festės sė Pavarsisė nė 28 Nėntor 1944 e interpretuar pėr shatė netė radhazi, duke qenė shfaqja e parė nė Tiranėn dhe mė pas nė Shqipėrinė e ēliruar.
Me mbarimin e luftės futet nė shkollėn dramatike krahas impenjimit nė grupin teatral. Nė prill tė vitit 1945 do tė marrė pjesė nė tė parin Festival tė Grupeve Amatore me rolin e Maxhordomit nė pjesėn franceze Topazi. Kėtė rol ai do tė interpretojė edhe nė shfaqjen inagurale tė Teatrit Popullor (sot Teatri Kombėtar) mė 30 Maj 1945 duke qenė edhe njė nga themeluesit e kėtij Teatri.
Nė vitin 1947 do tė niset pėr nė Zagreb pėr tė studiuar pėr aktor por prishja me jugosllavėt do tė bėjė qė kėto studime ti vazhdojė dhe ti pėrfundojė nė vitin 1950 nė Ēeki. Me kthimin nė atdhe pas studimeve Lazėr Filipi do ti japė artdashėsve njė galeri tė tėrė rolesh qė do ta bėjnė atė tė dashur pėr publikun. Kėtu mund tė veēojmė rolin e Leninit nė dramėn Orėt e Kremlinit e N.Pogodin rol pėr tė cilin ai ėshtė vlerėsuar nė Nėntor tė vitit 1957 me Ēmimin e I-rė tė Republikės. Rolin e xha Shazos nė dramėn Familja e peshkatarit Sulejman Pitarkės (Artisti i Popullit), rolin e Klarkut tek Arturo Ui tė Bertold Brehtit, rolin e babait tė Ofelisė nė dramėn Hamleti tė Shekspirit etj. Nė vitin 1977 del nė pension por impenjimi i tij me teatrin do tė vazhdojė. Kėshtu nė vitin 1991 do tė krijojė trupėn teatrore Tirana me tė cilėn do tė interpretojė dramat Fati i njė refugjati, Napoleon Bonaparti e Aleksandėr Moisiut ku ai luan rolin e Napolon Bonapartit, Ali Pashė Tepelena ku ai luan rolin e Ali Pashės. Kėtė rol tė fundit do tė interpretojė edhe nė turneun qė kjo kompani teatrale zhvilloi nė Kosovė nė vitin 2005 ku nė qytetin e Gjilanit ai do tė vlerėsohej me Ēmimin Special pėr meritat e tij artistike.Nė Teatrin Kombėtar ai do tė kthehej nė pjesėn e Ruzhdi Pulahės Streha e tė harruarve nė maj tė vitit 2004.
Tė shumta kanė qenė rolet e tij edhe nė kinematografi. Kėshtu nė vitin 1958 ai do tė jetė njė ndėr aktorėt qė do tė interpretojė nė filmin e parė tėrėsisht shqiptar Tana. Mė tej do tė vazhdonin rolet tė tjera si roli i Dash Cungelit nė filmin Shembja e Idhujve , roli i Ropit,funksionarit tė Partisė, nė filmin Kapedani, roli i xha Shazos nė filmin Oshėtimė nė Bregdet etj.Roli i tij mė i fundit do tė jetė nė vitin 2009, roli i Llazar Koritės nė filmin Ne dhe Lenini.
Pėr meritat e tij artistike, nė interpretimin e mė se 80-tė roleve nė teatėr dhe kinematografi, Lazėr Filipi ėshtė vlerėsuar me titullin e lartė Artisti i Merituar.