DIABETI...
Marre nga libri DIABETI. Prof.Dr. Isuf Kalo
Shenjat e diabetit, shkaktaret dhe format e tij;
Diabeti eshte per fat te keq semundje e shpeshte. Prek rreth 5% qind tė popullsisė, dhe .numri i te semureve eshte vazhdimisht ne rritje , duke u dyfishuar pandalshmerisht ēdo dhjet vjet !!
Sot numurohen 194 milion, te semure me diabet ne bote. Por ne vitin 2025 pritet te jene 333 milion ose 6.3% te popullsise se pergjitheshme te botes. Ne gjuhen shkencore nje shpeshtesi e tille quhet " pandemi". Pandemia e diabetit po pushton ethshem boten pa falur kerkend, as vendet e pasura, ato me te zhvilluara dhe as ato me te varferat .
Diabeti nuk eshte semundje e re as e panjohur .. Njerėzimi ka shekuj qė flet dhe shqetesohet pėr te . Ai permendet qysh nė papiruset e lashta Egjiptiane dhe nė librat e mjekėve tė antikitetit. Diabeti nė to ėshtė denoncuar si "vrasės" i paskrupullt . .Deri nė vitin 1922 ai "vriste" nė mėnyrė te pameshireshme, tė hapur, e tė shpejtė. Tė gjithė fėmijėt dhe.tė rinjtė e prekur prej tij mbaronin nė komėn diabetike, pa asnjė shpresė.
Ishte mjeku Minkovski ai qe i pari vrejti gjate eksperimenteve kirurgjikale te tij me qen se diabeti kishte lidhje me nje gjender te madhe prane stomakut qe quhet pancreas. Ai pa i habitur se po te hiqej pankreasi shfaqeshin shenja klinike tipike te kesaj semundje ..
Pikerisht nga gjendra e pankreasit dy mjekėt kanadezė Banting dhe Best, arritėn me 1922 tė nxirnin nje leng qe e quajten insuline. Ata e pėrdorėn ate me guxim per mjekimin e djaloshit, Leonard Thomson qe ishte duke vdekur ne gjendje te rende kome prej diabetit . Insulina beri mrekulline. .Djaloshi shpetoi , duke u bere keshtu i semuri i pare ne bote qe fale insulines sfidoi vdekjen e sigurt. Pas kesaj kjo, mrekulli do e ndante historinė e diabetit nė mes. Si me "magji " insulina do tju kthente te semureve me diabet perfundimisht jo vetėm jeten , por edhe mundėsite qė tė punojnė, tė martohen, tė lindin fėmijė, tė lumturohen dhe plaken si te gjithė njerzit e tjere.
Qė atėherė shkenca mjekesore e diabetologjise ka bėrė hapa jashtezakonisht te medha per zbulimin e mistereve tė kėsaj sėmundjeje, perfeksionimit tė menyrave tė mjekimit dhe mbrojtjes prej saj. .Fale saj sot ne e njohim diabetin nė tė gjitha format, ja kemi ējerre maskat, ja kemi zbuluar dredhitė. ,"ja kemi prere thonjte dhe lemuar kthetrat " e tij. Ndonese sherimi i plote e perfundimtar i tij ende nuk eshte arritur, ne fakt diabeti eshte sot semundje e mposhtur , mund te mbahet plotesisht nen kontroll dhe te behet thuajse i pademshem per te semuret .
Historia e diabetit eshte histori "roze ", e bukur, e sukseseshme ; nje nder me triumfueset e mjekesise ne sfiden e saje shekullore e pasionante per shpetimin e jetes . Ajo eshte e mbushur plot me evenimente te medha , tronditese, zbulimesh shkencore fondamentale, te cilat kane merituar numurin me te madh te ēmimeve Nobel se sa ēdo fushe tjeter .
Ne saj te tyre diabeti " eshte bere sot i nenshtruar , eshte vene plotesisht nen " fre". Por per kete natyrisht duhet qe ai tė zbulohet sa me herėt, , tė mjekohet me mjetet dhe menyrat e duhura qe fatmiresisht sot egzistojne dhe i disponojme. Por dhe tė mbikėqyret rregullisht. jo vetem nga mjeku , por edhe nga vete te semuret. Dhe jo vetem nje dite apo dy , por ēdo dite , gjate gjithe jetes.
Marre nga libri DIABETI. Prof.Dr. Isuf Kalo
Shenjat e diabetit, shkaktaret dhe format e tij;
Diabeti eshte per fat te keq semundje e shpeshte. Prek rreth 5% qind tė popullsisė, dhe .numri i te semureve eshte vazhdimisht ne rritje , duke u dyfishuar pandalshmerisht ēdo dhjet vjet !!
Sot numurohen 194 milion, te semure me diabet ne bote. Por ne vitin 2025 pritet te jene 333 milion ose 6.3% te popullsise se pergjitheshme te botes. Ne gjuhen shkencore nje shpeshtesi e tille quhet " pandemi". Pandemia e diabetit po pushton ethshem boten pa falur kerkend, as vendet e pasura, ato me te zhvilluara dhe as ato me te varferat .
Diabeti nuk eshte semundje e re as e panjohur .. Njerėzimi ka shekuj qė flet dhe shqetesohet pėr te . Ai permendet qysh nė papiruset e lashta Egjiptiane dhe nė librat e mjekėve tė antikitetit. Diabeti nė to ėshtė denoncuar si "vrasės" i paskrupullt . .Deri nė vitin 1922 ai "vriste" nė mėnyrė te pameshireshme, tė hapur, e tė shpejtė. Tė gjithė fėmijėt dhe.tė rinjtė e prekur prej tij mbaronin nė komėn diabetike, pa asnjė shpresė.
Ishte mjeku Minkovski ai qe i pari vrejti gjate eksperimenteve kirurgjikale te tij me qen se diabeti kishte lidhje me nje gjender te madhe prane stomakut qe quhet pancreas. Ai pa i habitur se po te hiqej pankreasi shfaqeshin shenja klinike tipike te kesaj semundje ..
Pikerisht nga gjendra e pankreasit dy mjekėt kanadezė Banting dhe Best, arritėn me 1922 tė nxirnin nje leng qe e quajten insuline. Ata e pėrdorėn ate me guxim per mjekimin e djaloshit, Leonard Thomson qe ishte duke vdekur ne gjendje te rende kome prej diabetit . Insulina beri mrekulline. .Djaloshi shpetoi , duke u bere keshtu i semuri i pare ne bote qe fale insulines sfidoi vdekjen e sigurt. Pas kesaj kjo, mrekulli do e ndante historinė e diabetit nė mes. Si me "magji " insulina do tju kthente te semureve me diabet perfundimisht jo vetėm jeten , por edhe mundėsite qė tė punojnė, tė martohen, tė lindin fėmijė, tė lumturohen dhe plaken si te gjithė njerzit e tjere.
Qė atėherė shkenca mjekesore e diabetologjise ka bėrė hapa jashtezakonisht te medha per zbulimin e mistereve tė kėsaj sėmundjeje, perfeksionimit tė menyrave tė mjekimit dhe mbrojtjes prej saj. .Fale saj sot ne e njohim diabetin nė tė gjitha format, ja kemi ējerre maskat, ja kemi zbuluar dredhitė. ,"ja kemi prere thonjte dhe lemuar kthetrat " e tij. Ndonese sherimi i plote e perfundimtar i tij ende nuk eshte arritur, ne fakt diabeti eshte sot semundje e mposhtur , mund te mbahet plotesisht nen kontroll dhe te behet thuajse i pademshem per te semuret .
Historia e diabetit eshte histori "roze ", e bukur, e sukseseshme ; nje nder me triumfueset e mjekesise ne sfiden e saje shekullore e pasionante per shpetimin e jetes . Ajo eshte e mbushur plot me evenimente te medha , tronditese, zbulimesh shkencore fondamentale, te cilat kane merituar numurin me te madh te ēmimeve Nobel se sa ēdo fushe tjeter .
Ne saj te tyre diabeti " eshte bere sot i nenshtruar , eshte vene plotesisht nen " fre". Por per kete natyrisht duhet qe ai tė zbulohet sa me herėt, , tė mjekohet me mjetet dhe menyrat e duhura qe fatmiresisht sot egzistojne dhe i disponojme. Por dhe tė mbikėqyret rregullisht. jo vetem nga mjeku , por edhe nga vete te semuret. Dhe jo vetem nje dite apo dy , por ēdo dite , gjate gjithe jetes.