Ëndrrat e Thyera - Erion Selmani (Roman)...

Përshëndetj të gjithëve:
Në këtë temë do të keni rastin që të
lexoni romanin e titulluar "Ëndrrat e Thyera"
të shkrimtarit Erion Selmani...

Shpresoj që t'ju pëlqejë sadopak.

Lexim të këndshëm...

Sinqerishtë:
Saimiri...

Erion Selmani

Ëndrrat e thyera

roman i shkurtër

2
© Copyright Erion Selmani 2007
Të gjitha të drejtat e botimit, në gjuhën shqipe dhe gjuhë të
huaja i takojnë autorit.

3
Rrezet e diellit shkëlqenin në mënyrë të pazakonshme atë ditë
të bukur dimri.
Autobusi po udhëtonte drejt urës së gjatë që ndante dy shtetet.
Albert Vjosa pikërisht prej asaj ure kishte hyrë në Gjermani pesë
vjet më parë dhe po dilte nga e njëjta urë.
Po largohej nga Gjermania, "ndofta përgjithmonë"?! tha me
vete ai dhe psherëtiu në një mënyrë që nuk fshihte aspak gjendjen e
tij shpirtërore, dëshpërimin thuajse mbytës që e kishte pushtuar.
Në të dyja herët hyrje-dalje kishte zgjedhur të njëjtën urë, e në
të dyja rastet shkonte drejt të panjohurës, por herën e parë ishte një
e panjohur tërheqëse, gati - gati marramendëse, ndërsa kësaj here e
panjohura ishte e trishtueshme ngaqë ai s’kishte asnjë dëshirë të
zbulonte gjëra të reja në perëndim, përkundrazi, ndihej pak fatkeq
që po ikte nga Gjermania, sepse ishte mësuar me jetën atje. Ishte
ambjentuar por jo integruar. “ Ku ta dish, ka të ngjarë që në Francë
të më shkoj mbarë!? Jo. Nuk duhet të ndihem fatkeq pasi në fund
te fundit jam i ri, plot shëndet, pra me një fjalë; Fatlum :” tha me
vete për të marrë pak kurajo e për të fituar kundër trishtimit.
4
“Përse zgjodha këtë urë? Mund të zgjidhja një urë tjetër“.
mendonte ai.
Ishte ura që ndante qytetin e Strasburg-ut (Francë) me Kehl-in.
Ndërkohë vërejti që autobusi hyri në territor francez, dhe ai e ndjeu
se një pjesë e ëndrrave të tija ishin mbytur në lumin që rridhte
poshtë urës."Ëndrrat e mbytura në lumin Ren.Ura fatale! Lumi
fatal!" mendoi Albert Vjosa ndërsa zbriste prej autobusit të linjës
Kehl – Strasburg.
Çuditërisht mbiemri i tij ishte dhe emri i një lumi. “ Kjo është
një rastësi e padurueshme!” mendoi ai i pakënaqur me mbiemrin e
tij.
I dukej sikur e kishte trashëguar atë mbiemër apostafat, që në
jetë, për atë duhet të vendoste një lumë, urë apo diçka e ngjashme.
Por kuptohej që këto ishin vetëm mendime të kota.
Pesë vjet më parë ai e kishte quajtur “ ura e shpresës “, ndërsa
tani po e quante “fatale”! Jo këtu nuk ka aspak fatalitet, është
thjeshtësisht një zgjedhja ime - tha ai me zë të lartë e pastaj
vështroi majtas – djathtas për të parë nëse dikush e kishte kuptuar.
Me sa dukej s’kishte asnjë shqiptarë aty pranë që ta kuptonte. Ju
kujtua dita e hyrjes së shumë dëshiruar në Gjermani. Atë ditë do ta
mbante mend përgjithmonë, pasi e konsideronte si të parin sukses
të madh në jetë. Ah sa e kishte ëndërruar atë ditë. Por s' kishte
parashikuar aspak ditën e largimit, të cilin nuk e gëlltiste dot.
5
Ndihej i dërrmuar shpirtërisht, e vazhdonte të përsëriste me
vete; ëndrrat e mbytura ne lumë.
"Në qoftë se ëndrrat m’u mbytën në lumë, pyes veten: Po të
drejtat e mia ku janë?” tha me zë të ulët.
Sidoqoftë të tjera dëshira e ëndrra kishte ende kohë dhe
mundësi për t’i shpëtuar, realizuar.
Tashmë Gjermania ndodhej matanë urës. Ai do të përpiqej
shumë të realizonte jo vetëm ëndrrat, por sidomos qëllimet.
Qëllimi i tij kryesor ishte të bënte një jetë normale, dinjitoze,
ashtu siç donin dhe meritonin te gjithë njerëzit te cilëve Perëndia u
kishte dhënë mundësine të lindnin, jetonin vetëm një herë kështu
që duke qenë se ishte një rast i pakthyeshëm, i papërsëritshëm
duhej shfrytëzuar për të jetuar me dinjitet, e pse jo? Sa më bukur!
Ai do të bënte shumë për të drejtën e tij të mohuar nga të tjerët
për një kohë të gjatë, por JO përgjithmonë.
Djaloshi prej disa ditësh kishte vendosur të shkonte në Paris.
Pati menduar gjatë kur mori letrën e dëbimit nga Gjermania.
Ndodhej në një gjendje të mjeruar ekonomike, ishte hera e
parë në ato vite që mbetej aq keq, me xhepat bosh. Megjithatë
kishte vendosur të udhëtonte drejt Paris-it me auto-stop ose edhe
në këmbe, pra me çdo kusht.

6
Nuk kishte të holla për biletën e trenit ngaqë tre muaj më parë
ministria e të huajve e transferoi në një qytet të vogël ku Alberti
nuk njihte askënd. Në atë qytet pati shpenzuar kursimet e fundit
dhe në atë qytet askush s’e kishte punësuar, asnjë vajzë nuk e
kishte dashuruar. “ Ky qytet është krejt ndryshe nga të tjerët që
kam banuar. Këtu ka diçka të mangët, për të mos thënë të
mbrapshtë. Ndoshta ngaqë nuk është qyteti im i lindjes dhe si i tillë
s’më ka asnjë borxh!” mendonte nganjëherë ai.
Në vitet e tij “gjermane” ministria e të huajve e transferonte
herë pas herë nga një qytet në tjetrin ose ndokënd edhe në fshatra,
megjithëse deri diku ai kishte qenë me fat derisa mbërriti në
qytezën e cila ai s’kishte si ta dinte që do të ishte për atë, e fundit.
Pra, “ gjermania e fundit “.
Transferimet e refugjatëve të huaj, ministria i kryente ndofta
sipas një strategjie të tyre me qëllim që të huajt ( azilantët politikë)
të mos ambientoheshin, të mos integroheshin ose për t'i çoroditur
përfundimisht. Kryesorja mbase ishte që në ministri të mbanin
statistika të ekuilibruara me shifrat e refugjatëve nëpër Landet e
ndryshëm. Përgjithësisht në Perëndim integrimi i një të huaji në
shoqërinë vendase ishte në mos i pamundur, tepër i vështirë.
Kjo, ishte disi normale për shkak të mentalitetit që mbarte i huaji
që vinte nga Lindja ose Afrika etj., prandaj mosintegrimi ndodhte
edhe për “ fajin “ e të huajve deri në një farë pike, të paktën në
7
vitet e para, sepse pastaj dikush “gjermanizohej” pak, por pikërisht
në atë moment fatkeqësisht duhej të lëshonte vendin pasi koha e tij
kishte skaduar.
Secili ka kohën e vet.
Ministria e të huajve punonte mirë. Atje nëpër zyra e merrnin
punën shtruar.Zyrtarët pas pesë vjetësh i shkruanin që duhet të
lëshonte gjermaninë brenda dy javësh, përndryshe do ta
riatdhesonin ata, pra Policia. Avokati i tij kërkoj një shumë të
konsiderueshme të hollash për t'a mbrojtur. Por ai s'ishte në gjendje
të paguante.
Zyrtarët i shkruanin edhe motivet që i shtynin ata të mernin
një vendim të tillë. “Ne dyshojmë se ju vini nga Shqipëria dhe jo
nga Kosova” i shkruanin një nga motivet, natyrisht atë më
kryesorin.
Viteve të fundit ndodhnin gjëra të çuditshme; shqiptarët nga
Shqipëria kërkonin strehim politik duke deklaruar se janë shqiptarë
të Kosovës. Marokenët deklaroheshin si algjerianë, madje edhe
disa Serbë e Kroatë shtireshin si Boshnjakë (në vitet e luftës në ishjugosllavi)
për të përfituar statusin e refugjatit politik.
“Dyshojnë?”Ata jo vetëm që dyshojnë por janë edhe të bindur
për këtë, madje duhet të kenë dhe prova, ndofta edhe mjaft spiunë
midis nesh:” Kishte menduar Alberti pasi kishte mbaruar së lexuari
8
letrën. “Ah, po.Unë e di se çfarë prove kanë” mendoi kur ju
kujtuan disa raste kur qe treguar mendjelehtë.
Këto gjëra kujtonte ndërsa ecte nëpër trotuaret e Strasburg-ut.
Po kërkonte daljen perëndimore të qytetit, drejtimin në të cilin
ndodhej rruga për në Paris.Ishte një ide e çmendur, guxim i
jashtëzakonshëm te shkonte drejt Paris-it në këmbë me shpresën që
dikush të ndalte makinën dhe t'a merrte për ta çuar në mos deri në
Paris, të paktën në drejtim të tij, pranë Paris-t.
Viteve të fundit emigrantët shqiptarë kryenin vepra shumë
herë më të guximshme se kjo. Ata patën kapërcyer me kokëfortësi
e trimëri, të detyruar nga rrethanat, dete e oqeane, lumenj e liqene,
autostrada e bjeshkë, në mënyrat nga më spektakolaret.
E joshte shumë ideja se mundej të kalonte ditë nga jeta e tij në
atë qytet që e ëndërronin miliona njerëz anekënd botës.
Në hartën gjeografike e kishte parë se ishin rreth pesëqind km
rrugë por kjo nuk e frikësonte aspak, vetëm se dy çantat me tesha i
rëndonin, e lodhnin por ai shpërfillës vazhdonte marrshimin e
tij,sepse tashmë do të donte të bëhej“Parizian”.
Ecte përpara me një vendosmëri të pazakonshme .U bënte
shenjë me dorë shoferëve për t'a marrë, por qe e kotë. Askush nuk
9
ndalej. La mbrapa njëzet km qytetin e Strasburgu-t dhe ende
asnjeri nuk ndalej ta merrte.
Disa herë mendoi të ecte edhe pak derisa të gjente ndonjè
qytet përpara e pastaj të shkonte te stacioni për të hipur në tren.
E frikësonte disi treni, sepse po t'a kapnin pa biletë kishte të
ngjarë ta çonin né Polici kështu qè do i ndërprisnin udhëtimin, dhe
kushedi se çfarë vendimi merrnin shefat e policisë!! Në qytetet
pranë kufirit gjerman, policët do e kuptonin menjëherë se ai vinte
nga Gjermania ose nga Zvicra, e kjo mund t'i shkaktonte telashe,
prandaj i duhej të depërtonte sa më në brendësi të Francës.
Vazhdoi të ecte përpara duke hequr dorë nga mendimi për të
hipur në tren.Kilometrat e përshkuara në këmbë shtoheshin dhe
natyrisht forcat pakësoheshin ndjeshëm. Shishja e parë e ujit të
pijshëm mbaroi dhe duke qenë se ishte e vetmja duhet të gjente
ujë, prandaj la rrugën nacionale dhe u fut në fshatin e parë që i doli
përpara. Kërkoi një çezmë nga ato publiket por fatkeqësisht
s’dukej askund.
Hyri në klubin e fshatit dhe i buzëqeshi burrit që rrinte mbrapa
banakut. Pa hequr dorë nga buzëqeshja e tejzgjatur ai i shpjegoi me
shenja se çfarë donte bufetierit. T’i mbushte shishen plastike me
ujë rubineti.
10
Me plot çudi dhe pa qejf banakieri ja mbyshi shishen me ujë e
i beri shenjë Albertit të dilte menjëherë nga lokali.
Doli përsëri në rrugën nacionale, tashmë i furnizuar me 1,5
litra ujë do të ishte padyshim më e lehtë të marrshonte më tej.
Më në fund dikush u ndal. Ai pa i tmerruar veturën e policisë
të ndalonte përpara tij.
U përshëndetën. Dy policët vunë re se djaloshi nuk kuptonte
frëngjisht prandaj i bënë pyetje në anglisht.
- Prej cilit vend vjen? pyeti njëri nga ata pasi Alberti kishte
hipur në veturë.
- Unë vij nga Shqipëria- u përgjigj ai .
- Ku po shkon?- pyeti prapë polici.
- Unë po shkoj në Paris. - tha me një zë prej fëmije të
pafajshëm.
- çfarë thua?!- a je çmendur?- , janë qindra kilometra rrugë,
është larg, shumë larg – thanë ata të çuditur.
- Po. E di, ndoshta jam çmendur vërtetë!- tha Alberti.
Dy policët pasi dëgjuan këto fjalë nuk folën më.
Albert Vjosa po kalonte një periudhë të veçantë të jetës, dhe
për këtë ndihej pak në ankth, por ishte vetem ankth e aspak frikë.
Ai psherëtiu trishtueshëm dhe pa se polici që ngiste
automobilin po e shihte nga pasqyra e brendshme.

11
Sigurisht që po përpiqej të kuptonte me syrin e stërvitur prej
polici se çfarë njeriu ishte Alberti, e se çfarë do të ishte më e mira
të bënin me të.
Ata e zbritën të riun shqiptar te një parkim i madh. – Këtu
mund të gjesh ndonjë shofer kamioni që të merr me vete. Ki
kujdes!
- Rrugë të mbarë!, i thanë dy policët francezë plot mirësjellje.
Ai i falenderoj nga zemra dy zotërinjte të cilët harruan për pak
çaste detyrën (ndoshta edhe kjo hynte në detyrën e tyre, në
ndërgjejgjen e të qenit njerëz) e tyre për të bërë një vepër
humanitare duke ndihmuar djalin e lodhur nga ky udhëtim disi i
rrallë, i lodhur nga hallet e paimagjinueshme për një francez, sepse
mirëqenia e Francës i pengonte të kuptonin vështirësitë e njerëzve
që vinin nga bota e tretë.
Kur hipi në veturën e tyre mendoi se do ta çonin në komisariat
dhe pas shumë pyetjesh dhe kontrolli të imtësishëm do ta mbyllnin
në qeli. Alberti nuk kishte leje qëndrimi ose kalimi në Francë. "sa
njerëz te mirë! për fat të keq ka gjithnjë e më pak njerëz të tillë"
tha me vete ai.
Kaluan rreth dy orë në parkimin e kamionave dhe pas disa
shoferave që refuzuan t'a merrnin dukej se dikush po e ndihmonte
12
përsëri. Një burrë gjerman e mori në kamionin e tij.” Dua te flas
me dikë kur udhëtoj sepse kam frikë se më zë gjumi në timon”- tha
shoferi gjerman. Alberti ishte i lumtur. – çudi!- mendoi – qeveria
gjermane më dëboi dhe tani një shofer gjerman po më çon drejt
qytetit të ëndrrave të reja!? ëndrrat reja pasi pak ditë më parë as që
e kisha çuar në mendje Paris-in.Trembem se mos më ndodh si me
urën "fatale".Unë e di që në Paris ndodhen dhjetëra ura, ndoshta
qindra. Jo, kësaj here është ndryshe, duhet të ndodhi ndryshe. O
Zot i madh, ki mëshire për mua dhe më ndihmo!.
Ora pesë i mëngjesit
Paris
Albert Vjosa filloi të bridhte nëpër rrugët e qytetit gjigand.U
kujtua që ishte hera e parë që shihte një qytet të përmasave të tilla.
Do t'i pëlqente të sistemohej në atë qytet, të gjente një punë,
nje banesë e natyrisht një vajzë me të cilën mund të dashurohej, e
pse jo të krijonte familje.
Pas shumë peripecirash në orën nëntë e gjysëm të mëngjesit e
gjeti qëndrën e regjistrimit te azilkërkuesve. Në Paris s'qe aspak e
lehtë të hipje në Metro pa biletë, pasi i kishin marrë të gjitha masat.
Për çudi e për fat në këto raste proftas gjithnjë ndonjë njeri
zemërmirë që jep ndihmë. Pritja ishte e ftohtë, e akullt,
13
demoralizuese për të shumëvuajturit refugjatë, megjithëse pikërisht
vuajtjet e shumta i kishin kalitur me shumë gjëra, por jo me çdo
gjë.
Atje i dhanë një adresë ku mund të strehohej. – Por, ka të
ngjarë që të mos ketë vend për ty- i tha Albertit zotëria që punonte
me të huajt. Ishte i veshur me uniformë polici dhe e veçanta ishte
se ai qëndronte në këmbë pas skrivanisë dhe jo i ulur, sikur të
donte që të thoshte “ nxitoj, s’kam kohë për juve”.
“ Duhet të jetë oficer “ mendoi Alberti kur i pa gradat në
uniformë por, nuk arriti të kuptonte nëse ishte Kapiten apo Toger.
- Si thatë?- Pse?- A ka vend fjetjeje mua?- tha Alberti me
anglishten jo fort të mirë që i kujtohej ende nga shkolla.
- Nuk e di- u përgjigj oficeri. – ti shko të shohësh, ndoshta je
me fat!-
- Po nëse s’ka vend, ç’të bëj?- këmbënguli ai i vendosur të
gjente një vend atje në Paris.
- Ateherë ik fli gjumë në Metro- tha oficeri i bezdisur nga
pyetjet.
- çfarë mendoni ju zotni se kam ardhur deri këtu për të fjetur
jashtë- tha me zë të lartë Alberti dhe doli me shpejtësi jashtë. Duke
dalë, pa në korridor dhe tek shkallët disa djem nga Kosova, dhe ca
femra sllave, bosnjake ose kroate të pispillosura në kulm.
14
Kuptohej fare kollaj që vajzat bosnjake nuk flinin në Metro, por në
Motel ......
Në mendje i qe fiksuar vetëm një fjalë Metro, Metro, madje në
një moment u bezdis shumë kur në mendjen e tij fjala METRO u
zëvendësua me fjalën Metropolitan, pra me emrin e plotë, por ai
s’kishte nevojë për plotësime të lodhshme gjuhësore.
Pas disa sakrificave e gjeti adresën ku strehonin refugjatët. Ju
deshën disa orë për ta gjetur dhe pati rast të përshkonte disa
kilometra nëpër qytet në këmbë dhe autobus. Zgjodhi autobusin
sepse s'donte të kujtonte trenin Metropolitan. Natyrisht pa biletë.
Në këto raste Parisi s'mund të quhet qytet i bukur, ngaqë shihet
vetëm pjesa e tij më e pamëshirshme dhe më e vrazhdë.
Nuk e strehuan. Asnjë vend i lirë për atë.- O perëndi si është e
mundur!?? Në gjithë ketë qytet s’paska një vend për
mua??!!Vetëm një krevat! METRO; përsëriti ai me vete plot
trishtim.
As që kishte ndërmend të bënte një jetë të tillë, jetë rrugësh,
jetë qeni të botës së tretë, ngaqë në perëndim qentë nuk jetonin aq
keq.
Dhjetë orë pas mbërritjes në Paris vendosi të ikte që atje, nga
qyteti që nuk e strehoi. Ai s'kishte kohë për të humbur e trembej se
15
do ngelej për muaj të tërë rrugëve. Qenë ditë të ftohta dimri dhe
s'duhej ekzagjeruar me kurajo të tepruar, paçka se gjendej në Paris,
qytet i cili kishte pjellë dhjetëra kryevepra letrare e artistike për
njerëzimin. S'bëhej më fjalë për art, por për mbijetesë.
“ Do vete né Belgjikë “ mendoi aty për aty i çuditur dhe vete
me këtë vendim të paparashikuar. “ Shpresoj të më strehojnë. Te
paktën pak bukë të më jepnin dhe një shtrat, vdiqa për gjumë, e
ç’nuk do të bëja për një copë bukë, ka dy ditë që s’kam futur gjë në
gojë.ç’dreqin kërkova këtu!? psherëtiu e shau vetëveten; idiot!
Diçka kishte dëgjuar për Belgjikën nga refugjatët e tjerë. Pa
harruar ekzagjerimet në këto rrëfime mërgimi, qe pothuajse e
sigurtë se në Belgjikë refugjatëve u jepnin ushqim dhe strehim. Jo
keq!
Nisi udhëtimin për në Bruksel. Kësaj here nuk pati guxim të
dilte në rrugë për të bërë auto-stop. Nuk pati as guxim e as forcë
fizike.

16
Ky udhëtim me tren pa biletë ishte sa i çuditshëm aq edhe
spektakolar, si nëpër filma. Herë i fshehur në WC, herë duke
zbritur nga treni në stacionin më të parë pasi mendonte se po të
qëndronte shume kohë në tren do ta kapte kontrollori i biletave.
Dikur e kapën vërtet dhe e zbritën, por pa pasoja të tjera. Pasi
zbriti nga treni po priste tjetrin në një stacion të vogël. Zakonisht
duheshin dy orë për të kaluar treni i ardhshëm. Hipi në një tren të
vjetër nga ata që bëjnë linja të shkurtëra dhe ndalojnë edhe në
stacionet më të vogla. Ishte ulur në sedile i qetë pasi s’mendonte që
fatorinoja do të kalonte menjëherë, por qe gabuar. Pa biletë?! Zoti
kontrollor lajmëroi menjëherë me radiomarrëse stacionin e policisë
më të afërt.
Albertit iu duk sikur ai po thoshte që: djalë i huaj me dy çanta.
Iu duk kështu sepse ai po shihte me vëmendje çantat, pastaj duke
thënë kështu do t’u ngjallte më tepër kurreshtje policëve të cilët do
të vraponin në stacion për të bërë kontrroll të imtësishëm. Po
s’mund të ishte aq kuriozitet i madh të udhëtoje me dy valixhe apo
çanta, do të ishte më tepër kurioze sikur të shihje nëpër trena
udhëtarët pa asnjë çantë.
Treni u ndal në një stacion të vockël duhet të ishte një fshat
me rreth 2 mijë banorë.
17
Alberti u çua në këmbë dhe zgjati kokën jashtë dritares për të
parë ku ndodhej fatorinoja. Siç dukej policët e prisnin në stacionin
tjetër, në qytezën e parë, pasi në atë fshat të vogël vështirë se mund
të gjendeshin xhandarë apo policë.
Pa që fatorinoja ishte jashtë e po bëhej gati t’i binte bilbilit për
t'u nisur. Ai mori dy çantat e tij dhe plot egërsi hapi portën e trenit
nga ana e shinave, pra jo nga ana e binarit ku ndodhej kontrollori
me bilbilin në përgatitje e sipër për të lëshuar fishkëllimat e tij
“ngadhnjyese “. Duke qenë tren i vjetër porta u hap për fat, gjë e
cila vështirë se mund të ndodhte me trenat modern. Alberti hodhi
midis shinave çantat e pastaj u hodh edhe vetë me shpejtësi
ndërkohe që nga ana tjetër u dëgjua birbili. Një grua franceze e
shihte me habi nga dritarja e vagonit por ai nxitoi të gjente një
pozicion më të mirë sepse atje midis shinave kishte të ngjarë të
kalonte ndonjë tren tjetër.
Tashmë treni ishte nisur dhe fatorinoja s’mund të bënte më
asgjë. Alberti e dinte që fatorinoja për hakmarrje do të dërgonte
forcat e rendit në atë stacion të humbur. E imagjinoi sesi ai po
fliste me radiomarrëse duke lajmëruar për arratisjen e të huajit të “
rrezikshëm”me dy çanta “ misterioze”. Për këtë ai duhet t'a linte
stacionin dhe të rikthehej në stilin e porsamësuar: autostop. Plot
nxitim doli në rrugë dhe u bënte shenjë me dorë shoferëve të
18
ndalonin. Kësaj here ai ndjehej tepër i vendosur dhe pothuajse u
jepte urdhëra të tjerëve të ndalonin.
Për fat të madh gjeti menjëherë dikë. Ishte një plak i urtë,
shumë i sjellshëm, por ndoshta edhe pak i frikësuar sepse Alberti
pothuajse i kishte bllokuar krejt rrugën duke ulërritur në shqip;
NDALOOO! me sy të egërsuar si bishat, nga ankthi se mund të
mbërrinin në çdo çast forcat e rendit. Ai s'kishte ndërmendje të
ndërpriste rrugën për Belgjikë.
Plot mundime, e hipje - zbritje nga trenat mbërriti në qytetin e
parë belg, Mons.
Taksistët para stacionit të trenit i thanë se nevojitej të shkonte
në Bruksel për të lypur strehim politik.
Priti me qetësi trenin dhe filloi udhëtimin për në Bruksel.
Kësaj here u rehatua në vagon klasi të parë.
Nuk e vriste mendjen se do ta gjobisnin ose e çonin në polici.
Mezi po priste të shihte ndonjë polic belg, për t'a pyetur për
adresën ku i duhej të paraqitej në Bruksel.
" Sa i sjellshëm ky fatorinoja i trenit!" mendoi ai kur pa se
burri i buzëqeshi dhe i bëri shenjë me dorë që të rrinte i qetë. Me sa
dukej në Belgjikë s'kishte probleme për mungesë bilete! Në fakt
djali qe kapardisur si zotni në klasin e parë, midis disa burrave me
kravata që lexonin gazeta.
19
Po mbërrinin në Bruksel kur papritur kontrollori i biletave iu
afrua dhe me buzëqeshjen e tij të pandërprerë në fytyrë i tregoi se
mbërritën në destinacion.
Fatorinoja zbriti i pari dhe pas tij disa persona të tjerë. Ndërsa
zbriste, Alberti pa përballë tij dy policë (një femër e një mashkull)
bashkë me fatorinon.
" i paska lajmëruar policët me telefon" mendoi ai pa ndonjë
shqetësim të veçantë.
- Hi, I am Mister Vjosa. - iu drejtua ai policëve me një zë të
ëmbël deri në tallje.
Çifti i policëve qenë njerëz të qetë dhe shoqëruan djalin drejt
zyrës së tyre ku i dhanë edhe një letër ku shkruhej shifra e gjobës
që duhej të paguante për udhëtimin në klas të parë.
Ata nuk e kontrolluan aspak në trup ose valixhe dhe i thanë
vendin ku mund të strehohej. Kushedi pse për sytë e policëve ai
kishte pamjen e të pafajshmit. Adresa për refugjatët ishte në
njëfarë kështjelle brenda qytetit, por rojet e kështjellës nuk e
pranuan në orën 1 të natës.
“ Të paktën këtu s’kam asgjë për të humbur ngaqë Belgjikën
s’e kam ëndërruar kurrë. Boll me ëndrra në diell, dua bukë një
shtrat të ngrohtë se vdiqa nga të ftohtët e lodhja “ thoshte me vete.
20
Udhëtimi mbaroi, një udhëtim të cilin s’do të donte ta kujtonte më
kurrë.
Pasi ju lut të madhit Zot filloi të mendonte sesi të kalonte
natën.
Pas një nate të gjatë nëpër rrugët e Brukselit në orën shtatë të
mëngjesit u paraqit në komisariatin e refugjatëve (siç e quanin
belgët).
Komisariati ndodhej në katin e parë të një ndërtese
shumëkatëshe afër stacionit qendror të trenit “Bruxelles nord “
E kishte habitur pak nata e Brukselit pasi në asnjë qytet tjetër
s’kishte parë ndonjëherë aq shumë lokale hapur tërë natën.
Nëpër kafene shërbehej sikur të ishte ditë. Fatkeqësisht ai nuk
kishte të drejtë të hynte në asnjërën prej tyre, por në këtë rast nuk
ishte çështje të drejtash, ishte çështje parash.Nuk mund t’i lejonte
vetes as edhe një kafe, ndërsa për ujë as që bëhej fjale sepse qielli
“bujar” dërgonte “pjellën “ e tij, shiun.
E vërteta ishte se kishte mbushur shishen me ujë tek çezma e
WC-së brenda stacionit të trenit. " U tegova i guximshëm që
mbërrita deri këtu, prandaj do t'a kem më të lehtë të shkoj më larg.
Jam krenar që nuk i kërkova asnjerit prej të njohurve pare hua, ose
së paku 5 marka gjermane për sevap. Po të kisha në këtë moment
lekët që u kam dhënë të tjerëve hua, pa m'i kthyer kurrë mbrapsht,
sonte do t'i kisha lejuar vetes luksin të flija në hotel me 5 yje, dhe

21
jo vetëm kaq. Secili tregon fytyrën e tij," mendonte djali me
keqardhje, por pa asnjë peng në shpirt.
“ Kësaj here do them të vërtetën, le të bëhet si të jetë thënë.
Nuk do gënjej, do u them që jam nënshtetas i Republikës së
Shqipërisë, edhe emrin do jap ate të vërtetin dhe datëlindjen reale
edhepse jam koshient se kështu do më mbajnë këtu tre-katër muaj
e pastaj kur të më vijë radha do më riatdhesojnë. S’ka problem!
Jam i lodhur me ndryshimet e emrit, të nënshtetësisë. Më pëlqen
emri im, më pëlqen vendi ku unë linda, u rrita, vuajta e u gëzova,
ku u dashurova për herë të parë. Jam i lodhur i uritur, nuk kam
futur gjë në gojë prej tri ditësh, të paktën në Shqipëri një copë bukë
do t'a ha. Jemi të varfër por jo aq sa t’ia vlej gjithë kjo sakrificë e
marrë: E pastaj, pse do gënjej gjithmonë? Lashë nam. Po më
ndoqën është problemi i tyre.” Pastaj kujtoi me keqardhje largimin
nga Gjermania, të cilën e kishte pikë të dobët. Atje kishte bërë
gjërat më të bukura në jetën e tij, dhe njëkohësisht, eksperiencat
më domethënëse. Nga ato eksperienca që të ndryshojnë krejt
qënien.
Këto gjëra mendonte ai ndërsa priste radhën për të paraqitur
kërkesën e strehimit politik, kërkesë e cila s’do të pranohej kurrë
natyrisht, por qëllimi i tij ishte të fitonte kohë, dhe ajo më
22
kryesorja të ushqehej, mbijetonte. Bëhej fjalë për zgjedhje
strategjike, sa për të ripërtërirë forcat, e sidomos ngaqë nuk donte
të vidhte e grabiste askënd, duke justifikuar mbijetesën e tij në dëm
të personave të tjerë.
Pas shumë pyetjesh i dhanë biletën e trenit për të udhëtuar
drejt një qyteze me emër të vështirë për t'u shqiptuar, afër Liezh-it
(shqiptarët me shaka e quanin Lezhë).
Ndryshimi ishte se këtu i thanë të ulej dhe zyrtarja që i merrte
në pyetje ishte e ulur prapa skrivanisë, pra nuk qëndronte në këmbë
si oficeri i Paris-it. Duhet të paraqitej në një qëndër të kryqit të kuq
belg që kujdesej për refugjatët.
"A do të kenë vend për mua?" belbëzoi plot dyshim pa patur
kurajo të pyeste zonjën e zyrës me frikën se mos dëgjonte ndonjë
tjetër fjalë si ajo: Metro.
Pasi ju lut Zotit u nis me tren, më në fund me biletë.
Ditëve të fundit po i drejtohej shumë shpesh perëndisë.
"Sigurisht që kam ndryshuar shumë. Kështu si po më venë punët
do të duhet një "mrekulli" për mua.Shpresoj mirë! Shpresa nuk
vdes kurrë, madje edhe ish-komunistët në Evropën lindore, pas
shumë provash nuk e vranë dot shpresën e njeriut. Shpresa është
diçka e pazëvendësueshme, e madhërishme!"
23
Më në fund kishte një vend për Albertin. E pritën mjaft mirë
në ndërtesën e kryqit të kuq, mjaft mirë duke e krahasuar me Parisin.
“ Megjthatë këtu është mirë” mendoi ai ndërsa po shtrihej në
shtrat.Tashmë kishte gjetur ushqim, një shtrat, dush.”Këtu është
mirë” pëshpëriti ai dhe me këtë mendim e zuri gjumi.
Ditët kalonin mërzitshëm te "Kryqi i kuq". Ndërtesa gjendej
pak e larguar nga qyteza dhe koha mezi kalonte.
Alberti kishte vërejtur se jo rrallë në evropën perëndimore,
vendet ku strehonin refugjatët ishin të mënjanuara nga qytetet, në
zona ku kishte pak mundësi për t'u ndjerë mire dhe aq më pak i
realizuar ose i kënaqur.Por kjo varej shumë edhe nga pikëpamjet
dhe synimet e secilit refugjatë. Për dikë që kishte ikur nga një vend
ku bëhej luftë, kuptohet që mund të ndjehej jo vetëm i realizuar ose
i kënaqur, por mbi të gjitha i SHPËTUAR. Po të marrim parasysh
numrin e madh të refugjatëve në Perëndim, fare kollaj mund të
mendohej që edhe mikpritësit perëndimorë, s'dinin më se ku t'i
çonin "mysafirët".
Ishte në dhomë me tre djem kurdè. Djem të urtë, hallexhinj
edhe ata vinin nga Gjermania pasi kishin marrë ultimatumin për të
24
lëshuar Gjermaninë. Komunikonin në gjuhën gjermane për t’u
marrë vesh.
Në përgjithësi banorët e ndërtesës vinin nga Gjermania pasi i
kishin dëbuar. Flisnin pak me nostalgji për kohën e tyre të kaluar
në Gjermani. Dukej sikur flisnin për “parajsën e humbur” madje
dikush u tall me Albertin kur ai tha nje frazë: Parajsa e humbur për
një emigrant është atdheu i tij. Alberti kishte këtë mendim, prandaj
nuk e çau kokën kur morri vesh se fraza e tij ishte bërë e njohur në
të gjithë ndërtesën e refugjatëve, përkundrazi, vuri buzën në gaz
kur përfytëroi sesi mund të ishte përkthyer kjo thënie në dhjetëra
gjuhë të ndryshme të dhjetëra kombësive që banonin atje. Si në çdo
përkthim, teksti pësonte ndryshime e ndonjëherë deformime, por
kjo në disa raste e zbukuronte më tepër thënien.
Javën e dytë të qëndrimit në Belgjikë ai filloj të punonte si
pastrues i korridoreve të ndërtesës dy orë në mëngjes herët. E
paguanin shumë pak, por ai donte të punonte e kursente me çdo
kusht pak të holla pasi nuk i dihej si shkonin punët.Pjesën tjetër të
kohës e kalonte duke parë TVose bisedonte e luante me letra
bashkë me djemtë shqiptarë që banonin atje. Kushtet nuk qenë të
këqia, madje i ndodhte për herë të parë nëpër qendra refugjatësh,
që çdo dhomë kishte banjë dhe dush më vete brenda, të mbyllur me
derë e jo me perde.
25
Aty mund të dëgjoje një larmi të jashtëzakonshme historirash
mërgimi dhe dialekte nga më të ndryshmet. Shumica diskutonin
sikur të ndodheshin në fshatin-qytetin e tyre ndonëse njëri ishte bie
fjala nga Vermoshi e tjetri nga Konispoli ose njëri nga Prishtina e
tjetri nga Shkupi. E bezdiste fakti që shqiptarët e trojeve të
ndryshme nuk arrinin të përdornin një fjalor të përbashkët, paçka
se flisnin të njëjtën gjuhë, e ndryshonin sipas dialektit të vet dhe
kjo e bënte të lodhshme e të mërzitshme për t’u vazhduar bisedën.
Albertit i pëlqente një vajzë nga njëra nga republikat e ish-
Bashkimit Sovjetik, nga Gjeorgjia.
Në ato ditë plot monotoni për atë, t’i vardiseshe një femre
mbetej e vetmja gjë e këndshme që mund të bëhej, madje çuditej
me veten sesi arrinte të mendonte për vajzat në një moment të
tillë, por çdo moment i jetës ishte i përshtatshëm për të dashur dikë
“ pa dashuri s’ka jetë” ju kujtuan këto fjalë që s’dinte ku i kishte
lexuar.
Ajo banonte atje me nënën e saj një grua dyzet vjeçare tek e
cila kishin mbetur jo vetëm gjurmët e bukurisë së dikurshme,
mbetej ende një grua e pashme.
Nganjëherë ai ulej pranë dy femrave ndërsa hanin në mensë
dhe kishte zënë pak miqësi me nënë e bijë. Siç dukej mamaja e saj

26
nuk ishte xheloze për të bijën nëse ajo do të shoqërohej me një
djalë.Veronika, siç quhej vajza rezistonte mirë. Ajo ishte e
shumëdëshiruar nga djemtë e tjerë të ndërtesës kështu që nuk
nxitohej ose i ishte rritur mendja ngaqë e dinte se ishte shumë e
bukur.
Në qendrat e refugjatëve, veçanërisht ato të përbëra nga qindra
banorë nuk mungonin flirtet dhe ndonëse shumë fshehurazi, bëhej
edhe seks i madh.
Alberti bëhej gjithnjë e këmbëngulës në vardisjen e tij, por
ishte një këmbëngulje e ëmbël, pa ashpërsi e mbushur plot me
komplimente, buzëqeshje, shikime ku shprehej qartë adhurimi. Si
çdo fitore tjetër në jetën e tij dashurore, djaloshi do të donte ta
arrinte me meritë, ëmbëlsi e pak klas. Jo rrallë ëmbëlsia e klasi nuk
hynin në punë ndaj disa femrave, por kjo qe zgjedhje personale e
ndonjërës, e duhej respektuar, ngaqë qëllonte që dikur gjendej edhe
Ajo që adhuronte ëmbëlsinë tek meshkujt.
Ndodhte që ai në mbrëmje t'a kujtonte vajzën me ëndje,
imagjinonte pak, dhe pastaj ……………
Pasi morën ushqimin e darkës në mensë, dy femrat u larguan
me hapa të shpejtë drejt dhomës së tyre. Darkën e merrnin nëpër
dhoma pasi kishte konserva me peshk ose mish etj,. për të ngrënë.
27
Ai për herë të parë i ndoqi nga mbrapa me kujdes pa u renë në
sy. Ndërsa mamaja e vajzës po hapte derën me çelës,Veronika
ktheu kokën rastësisht në drejtim të atij.Ajo e vështroi në mënyrë
sikur t’i thoshte “ më prit aty “.
S’dinte ç’tè bënte e megjithatë u afrua te dritarja për të parë
jashtë pa ndonjë qëllim, thjesht donte të priste pak, sepse ndoshta
ajo dilte sërish. Pas dhjetë minutash vajza doli në korridorin e
gjatë dhe ju afrua atij.
- Çfarë bën këtu vetëm?- pyeti ajo.
Ai qëndroi pak në heshtje pa ja ndarë sytë e duke buzëqeshur
tha:
-Po të prisja ty, ëmbëlsira ime. Më e bukura që Zoti ka krijuar
ndonjëherë. Ajo të cilës do t'i gjunjëzohesha, lutesha pafundësisht,
vetëm që të qëndroja pranë saj.
U duk sikur ajo u habit për përgjigjen që mori dhe pyeti
përsëri . –Përse?- Përse?
Pa ditur si të përgjigjej ai i kapi dorën, ja shtrëngoj siç bëjnë
njerëzit kur takohen. Ja ledhatoi butësisht dhe ngriti plot ndrojtje
dorën e vajzës lart.Përkuli kryet me ndrojtje e delikatesë dhe me
buzët e tij puthi dorën e saj, e cila nxitoi ta tërhiqte sikur ta kishte
zënë korrenti. Por ai ja mori prapë dorën dhe puthi përsëri me
delikatesë duke i lëshuar pak frymë nga goja: Ajo kësaj here e
28
pranoi puthjen e dorës e cila në disa raste i shkaktonte femrave nje
drithërimë të këndshme në trup e mendje.
Qëndruan pak çaste të shtangur, si të pajetë. Ajo me sy të ulur
si prej turpit po mendohej e më pas foli me zë të druajtur:
-Nesër në mbasdite mamaja ime ikën në Liezh - dhe pas një
pauze shtoi: Të pres në dhomën time.
I tha këto fjalë pa e parë në sy dhe iku me ngut. Dukej disi e
turpëruar për ftesën që bëri, por ndoshta s’ishte turp, ishte vetëm
pak siklet ose mund të qe ankth, padurim, ose kushedi çka tjetër.
- Mirë, natën e mirë! – u përgjigj ai në gjermanisht.
“për fat që kuptohemi në gjermanisht“ mendoi Alberti kur ju
kujtua gjermanishtja e mirë që fliste vajza.
Me sa shihej vajza gjeorgjiane ishte mposhtur me një puthje
dore, por ndoshta jo vetëm për një tjetër puthje dore të nesërmen,
siç shpresonte ai.
Alberti fjeti keq atë natë. Në mendjen e tij kishin zënë shumë
vend fjalët e asaj “ të pres në dhomën time “
Mezi po priste mbasditen e takimit, vizitës në dhomën e
vajzës. Një takim dashurie?! Të paktën ta puth, rëndësi ka të jem
pranë saj, mendonte.Vallë do të ishte bukur? Ku ta dish?!
29
Po rrinte vetëm. Pas një ore do të shkonte te Ajo. Çuditërisht
po mendonte gjëra të tjera nga ato gjëra që s’i kishte menduar
kurrë më parë.
Ja se ç’mendonte:
Ish -diktatura na bëri shpëlarje të trurit, por unë dyshoj se edhe
në disa vende të tjera ka ndodhur gjithashtu shpëlarje e trurit
(natyrisht jo si dikur në evropën lindore.) Në sisteme të ndryshme
drejtimi shpëlarja bëhej në mënyra të ndryshme, vetëm se kishin
një gjë të përbashkët : Gjakftohtësinë.
Ish- udhëheqësit e lindjes aq të “apasionuar” për shpëlarjen e
trurit njerëzor ndofta nuk e kishin llogaritur që zemrat e tyre do të
shndërroheshin paksa jo njerëzore nga mungesa e ndjenjave
kundrejt racës njerëzore, duke kryer këtë vepër të ndyrë kishin bërë
një gjë e cila i përngjan vetëvrasjes, sepse ata patën harruar ose
qenë përpjekur të harronin se i përkisnin racës njerëzore. Apo, mos
vallë ndiheshin njerëz përnjëmend, veç se prej kohësh e kuptuan që
s'e meritonin të ishin të tillë!?
Me këto mendime në kokë Alberti zbriti shkallët që e çonin në
katin e dytë ku ndodhej dhoma e Veronikës.
Tani ai kishte gjëra të tjera për të menduar …………
Të dy po flisnin për mërzitjen e ndërtesës se kryqit te kuq
duke pirë çaj. Një bisedë boshe, sikur të dy donin të fshihnin ose
30
vononin të tregonin qëllimin e asaj vizite. Edhe kësaj here ishte ajo
që shkriu akullin.
-A do ta dish?- tha ajo - mamaja ime vete në Liezh te një
shoqe e saj me origjinë nga anët tona. Mikesha e saj jeton prej
vitesh këtu, e po përpiqet të më gjej burrë belg në gjendje të mirë
ekonomike. Mamaja thotë që ky do të ishte shpëtimi im, por unë
nuk dua të martohem me një burrë të panjohur të cilin s'e dua, për
të cilin nuk ndiej asgjë. Më thotë se më vonë mund të më lindi
edhe dashuria, por unë nuk e besoj, nuk dua sepse ……. . Ajo bëri
nje pauzë të gjatë.
- Ndoshta, sepse të pëlqej unë!?- tha Alberti duke e plotësuar
sipas dëshirës së tij boshllëkun që la në bisedë vajza.
Ai i tha këto fjalë duke buzëqeshur ngaqë në rast se ajo
përgjigjej keq do të mbrohej duke thënë “ bëra shaka “, por
buzëqeshja e tij e bukur kishte për qëllim edhe që vajza të joshej sa
më shumë nga pamja e tij e jashtme pasi imagjinonte se buzëqeshja
do e bënte të dukej më joshës në sytë e femrës.
Veronika shtangu pak nga fjalët e tij .U mendua pak pa ja
ndarë sytë zhbirrues sikur të ishte duke zbuluar të fshehtën e
fjalëve të tij, ose donte të bindej që ai nuk po tallej me të.
Ajo foli prapë:

31
- Kur po ndaheshim mbrëmë në korridor e ndjeva që kisha
nevojë të të përqafoja …… puthja. - fjalën “puthja “ e tha plot
ndrojtje, e kjo Albertit i pëlqeu jashtë mase.
Ai hapi sytë i çuditur nga fjalët e bukura të asaj, propozimi i
saj qe disi spektakolar për veshët e një djali, dhe e ndezi të tërin.
- O Zot! Sa fjalë të bukura! Pse s’më puth në këtë çast? - e pa
pritur të dinte përse, e përqafoj vajzën ngrohtësisht, e pastaj i
ledhatoj flokët e zeza, dhe s’mund të përmbahej pa i puthur flokët
e saj. Pas flokëve e puthi te qafa me delikatesë e ndjenjë për të
paktën dy minuta dhe gjatë kësaj kohe dëgjoi rënkimet e saj të para
që sa vinin e shtoheshin, prandaj ai e kuptoj që ishte momenti i
përshtatshëm për t’u zhveshur.
Edhe ajo u përgjigj me puthje të zjarta e ledhatime. Dukej
qartë se vajza ishte gati, ajo u dorëzua, u mposht. Alberti u zhvesh
me shpejtësi dhe ndihmoj edhe femrën në zhveshjen e saj të
ndrojtur. I ngulën sytë plot uri dashurie njëri-tjetrit dhe preknin
thuajse të mahnitur lëkurën e freskët të njeri-tjetrit.
Po bënin dashuri me epsh të paparë e rënkonin që të
dy.Vështirë s’e fqinjët nuk i dëgjonin. I dëgjonin patjetër zërat e
tyre të ndryshuar nga eksitimi. Alberti desh t’i thoshte “je shumë e
bukur!“ por nuk pati kohë sepse sekondat e fundit qenë
marramendëse.
32
“Vërtetë është çuditshme“ mendoi ai. “dy të rinj nga evropa
lindore“ bëjnë dashuri në këtë periferi të humbur perëndimore.
Deshi t’ia thoshte këtë edhe asaj, por nuk pati kohë t’ia shprehte
pasi buzët dhe gjuha e vajzës që përshkonte me etje në pjesë të
ndryshme të trupit i rikthyen dëshirën për të bërë dashuri.
Ai e puthi, kishte në atë puthje, ndjenjë, kënaqësi, epsh por
edhe sfidë.
Sfidë me ironinë e fatit të pamëshirshëm, e sidoqoftë ishte jo
vetëm një puthje këndshme, por mbi të gjitha triumfuese.
- Je fantastik!- pëshpëriti ajo ndërsa ledhatonte gjoksin e tij
tejet mashkullor.
Në atë moment Albertit iu duk se e kuptoi që shpëlarjet e trurit
kishin qenë në mos të kota, të pasuksesshme. Ashtu si çdo
poshtërsi apo çmenduri tjetër ndaj popujve. Ish-udhëheqësit e
lindjes nuk kishin arritur të lanin krejt, shkulnin prej trurit të
njeriut; kënaqësine e të bërit dashuri. S'mundën të mohonin,
dhunonin, fatin, të drejtën për të qenë të rinj, të bukur dhe njerëz
për së mbari. Dëshirën e të drejtën për të jetuar si njerëz. ATA
patën dështuar edhe përballë një puthjeje.
Kushedi pse udhëheqësit u përpoqën aq shumë për të bërë të
pabëshmen. Ne banorët e planetit tokë jemi në gjendje të luftojmë
33
e fitojmë kundër cilitdo regjimi. Mendoi qetësisht ai i çuditur për
këto mendime të rralla që nuk i kishin kaluar ndërmendje kurrë më
parë.
Ato ditë po përgatitej për ikje.
Do largohej nga Belgjika pasi nuk mund të vazhdonte më tej
ashtu, të jetonte në një qendër humanitare ku ditët ishin të gjitha
njësoj.
Ndoshta në Hollandë do të kishte më tepër mundësira?!
mendonte.
Mundësira? E për çfarë?
Idetë e tij ishin të turbullta ashtu si qielli belg me vranësine e
tij “dhuronte” thuajse ç’do ditë shi.
E kuptonte që do bënte një aventurë, por ndodh edhe kështu
kur je jashtë. Bredh e bridh, e nuk gjendesh mirë askund dhe do të
vazhdojë të jetë kështu për shumë kohë, pasi nuk ndihesh asnjëherë
si në atë “parajsën e humbur “, vendlindjen.
"unë jetoj prej pesë vjetësh nëpër qendra azilantësh nëpër
Evropë, por e shoh që kjo nuk është jetë, megjithatë jam ende
shumë i ri prandaj do bëj të pamundërën për të arritur, për të
rigjetur jetën."
U nis. Nuk i duronte dot ndarjet me personat e dashur, prandaj
nuk i tha gjë të dashurës. E çfarë t’i thoshte?
34
"Padyshim që është më mirë kështu, ndonëse nuk është shumë
burrërore. Po edhe sikur t'ia thoshja nuk do përmirësoja asgjë."
Mendoj Alberti ndërsa ikte fshehurazi të gjithëve në orën gjashtë të
mëngjesit.
Psherëtiu me keqardhje. E kuptoj që kishte rënë në dashuri me
vajzën gjeorgjane.
“Më vjen keq që po iki. ç’ti bësh, ky është fati im, zgjedhja
ime “tha me vete ai kur pa të afrohej autobusin që do e çonte te
stacioni i trenit.
Amsterdam
35
Mbërriti në stacionin qendror të trenit në Amsterdam. Ishte një
stacion i madh me mure të lartë nga pjesa e brendshme e sallës
kryesore.
Piu kafe në Bar pa dalë nga stacioni dhe shikonte me kureshtje
përreth.E kishte studjuar me hollësi planin e tij të qëndrimit në
Amsterdam dhe e rikujtoi në mendjen e tij pikat kryesore.
1) do qëndronte ditët e para ilegal, e pastaj do të shihte çka
mund të bënte.
2) do gjente vend fjetjeje në ndonjë qendër bamirëse ( po të
ishte e mundur)
3) Amsterdami ishte stacioni i fundit në Perëndim.
Nëse s’do sistemohej në atë qytet do të parapëlqente të kthehej
në atdhe.
Ishte një periudhe zhgënjyese për atë, po dështonte kudo që
shkonte.Në fund të fundit atij i pëlqente vetëm Gjermania dhe
shtetet e tjera i konsideronte si "përzgjedhje strategjike". Pa harruar
që edhe i pëlqente të ekspoloronte vende të reja.
Për orë të tëra kërkoi një vend fjetjeje. S’gjeti asgjë. Nuk
kishte mjaft para për të paguar hotel sepse ato pak para që kishte
fituar si pastrues në Belgjikë do t’i nevojiteshin për gjëra të tjera.
Vendosi të flinte jashtë. Plani i tij kishte nisur të mos
funksiononte, të paktën pika më delikate, fjetja.Qyteti po dukej i
bukur, “ i veçantë” tha ai kur ndodhej në qendrën e qytetit

36
Nata ishte e ftohtë.U fut në birrari e porositi një birrë. Po
mendohej sesi do kalonte natën. “ Sigurisht që do ngrij prej të
ftohtit nëse fle jashtë. Jo. S’po fle hiç. Kjo birra s'qenka e keqe! “
tha me vete.
Kaluan gjashtë ditë e netë të vështira për Albertin. Fuqitë po i
pakësoheshin, shpresat po i zbeheshin. Natën qëndronte jashtë
gjithnjë në lëvizje, ndërsa ditën flinte ndonjë orë në lulishte.
Ndodhte që kur flinte, të zgjohej nga të lehurat e qenve që
shëtisnin me pronarët e tyre, ose kur mungonin qentë, fillonte
papritur shiu. Ai i ndiente pikat e para të shiut t’i binin mbi ball,
fytyrë etj…. Zakonisht këto ndodhnin në pjesën më të bukur; në
kulmin e gjumit.
Pati zbuluar një mensë ku jepnin për të ngrënë drekën falas të
pastrehëve etj.. dhe falë kësaj vazhdonte të mbijetonte.
Por, deri kur? pyeste vetëveten. Ai ndihej i shpartalluar, i
dërrmuar megjithëse s’donte të pranonte që “fushata e tij
Hollandeze” kishte dështuar. Duhet të gjente një zgjidhje ose
përndryshe të ikte, po ku të shkonte?
Netët e Amsterdam-it qenë të pafundme, ose së paku kështu
ngjajnë rëndom në kësi rastesh.
37
Nuk ishte i vetmi që s’flinte. Në përgjithësi qyteti dukej sikur
flinte pak. Rrugët kryesore zbrazeshin në një interval të shkurtër
kohor prej orës 4 deri në 6 të mëngjesit. Pas orës gjashtë qyteti
rizgjohej plot ritëm.
Kishte mjaft të tjerë si ai të pastrehë.Të huaj jokomunitarë (
kryesisht afrikan), të droguar e nuk mungonin as ata më të
tmerrshmit hajdutët dhe shitësit e drogës.
Ndryshimi i tij me të tjerët qëndronte edhe në faktin që në
përgjithësi të tjerët ( të pagjumët e të pastrehët ) rrinin në grupegrupe,
ndërsa ai përherë i vetmuar me të pandashmen çantë të
shpinës. Çantën tjetër, atë më të madhen e kishte mbyllur në
stacion. Si në çdo stacion të madh treni gjendeshin edhe kasetat me
çelës për të futur bagazhet. Shkonte çdo ditë për të paguar tarifën
24-orëshe me ato pak të holla që i kishin mbetur nga Belgjika,
madje për atë tarifë ishte i detyruar të hiqte dorë edhe nga diçka
për të ngrënë. Natyrisht që s’mund të bënte ndryshe, sepse po ta
mbante valixhen me vete nëpër rrugë do të qe rënduar pa dyshim.
Gjithnjë vetëm u shmangej të gjithëve. Në natën e qytetit
bënin pjesë edhe prostitutat. Rrugicat e tyre me drita te kuqe
shquheshin nga larg, lehtësisht në errësirë. Ishin ato vajzat e
famshme të vetrinave të Amsterdam-it, të cilat dukeshin më tepër
si manekinë të dyqaneve. Ato ishin rrugicat më të populluara
38
natën, e gumëzhinin nga klientët ose kurreshtarët, shumica e të
cilëve qenë turista të huaj.
Kishte kaluar disa herë atje, e disa nga vajzat ishin vërtetë
magjepsëse.Shihte burrat që dilnin nga apartamentet e vajzave,
“dyqanet e seksit “ por nuk mund të kuptohej lehtë nëse ishin të
kenaqur apo jo, ndonëse kjo gjë nuk e shqetësonte aspak. Kur
burrat hynin në “Dyqan “ ato tërhiqnin perden e kuqerremtë për të
mos u parë nga jashtë. Në këtë mënyrë të tjerëve që ndodheshin
nga ana e kundërt e perdes u ngelej e “ drejta “ që të prisnin ose të
imagjinonin skena erotike. Albert Vjosa kishte fantazira krejt të
ndryshme nga ato të të tjerëve. Ai po fantazonte sesi mund të
ngopej me bukë e sesi do të arrinte të flinte në një krevat. Jo një
krevat të zgjedhur, por nje dosido, mjaftonte që të shtrihej e flinte
gjumë. Më në fund.
Këto ishin netët e tij atje anës oqeanit Atlantik, në skajin
perëndimor të Evropës. Duke qenë një qytet plot ujë, kanale të
lundrueshëm, lagështira ishte mbytëse. Natyrisht që trembej pak se
mos ndonjë nga grupet e natës i binte më qafë e për këtë tregohej i
kujdesshëm në çdo hap, pasi në çdo hap mund të ndeshte të keqen.
Diçka që do t’i shkaktonte pasoja të padëshiruara.
Jeta e rrugës ishte jashtë mundësive të tija, e papërballueshme
për forcën e tij, prej njeriu të pakalitur shumë me jetën e rrugës.
39
Në një ditë plot shi njohu një grua të cilën e shihte për herë të
dytë në të njëjtin lokal. Po pinte kafe në klub me monedhat e fundit
që i kishin mbetur në xhep. Disa herë mendoi që kjo mund të ishte
kafeja e tij e fundit në atë qytet, por s’donte t’a besonte, nuk i
pëlqente t’a besonte ndonëse s’dihej nese do t’ia dilte mbarë të
sistemohej atje.Vetë fjala “Sistemim” i dukej tepër e gjatë, për t’u
shqiptuar, edhe pse në një farë mënyre mund të shqiptohej, por
sigurisht më tepër sesa këto lojra gjuhësore të bëra në mendjen e
tij, vështirësia e mirëfilltë, ajo më e rëndësishmja në atë moment
ishte të sistemohej, t’i largohej rrugës e të realizohej “ fantazia” e
një krevati, ushqimit …..
Gruaja e saponjohur fliste papushim. Ishte një mospushim së
foluri i mundimshëm për veshët e tij. Ai përgjigjej shkurt pa
dëshirë derisa e vështroi dhunshëm, vështrim në të cilin s’kuptohej
nëse donte ta rrihte gruan apo ta përdhunonte. Mbase s’ishte asnjë
nga të dyja këto, por tek gruaja vështrimi pati bërë një efekt të
tretë; eksitimin! Sytë i ndriçuan plot qejf, siç duket ishte nga ato
gra që u pëlqejnë burrat tigra, të ashpër, të vendosur etj…. .
Gabohej. Ai s’ishte i tillë në karakter. Më në fund ai ndryshoi
qëndrimin disi të egër dhe mori fjalën. Kësaj here ishte ai që
s’mbaronte së foluri, ndërsa ajo dukej e lumtur, dhe fluturoj nga
gëzimi kur ai midis koktejit të fjalëve anglisht-gjermanisht fuste
40
edhe ndonjërën nga pak fjalët që kishte mësuar ato ditë në gjuhën
hollandeze.
Vazhdoi kështu derisa ajo e qerasi me një kafe te dytë, ngaqë
donte të zgjaste bisedën, e ai paturpësisht i kërkoj edhe një konjak.
Prej ditësh po ëndërronte një pije alkoolike për ta ngrohur nga të
ftohtit. Klientët e tjerë të kafenesë po prisnin të pushonte shiu, i cili
dukej sikur as që kishte ndërmend të ndërpritej. Atij iu duk ogur i
mirë që arriti të pinte një tjetër kafe në Amsterdam, kur iu kujtua se
ç’kishte menduar pak më parë.
- Nëse ti dëshiron, unë të shoqëroj për në shtëpi? tha gruaja
kur mori vesh prej tij që ai s’kishte makinë te parkingu prapa
lokalit.
Zëri i saj dukej sikur pyeste : - A ke shtëpi? Nga pamja e
jashtme e atij mund të dyshoje pak që s’kishte banesë, pasi
mungesa e kushteve minimale, kishte bërë punën e vet.
- Unë nuk kam shtëpi këtu – tha ai – shtëpia ime ndodhet larg
këtij qyteti, i cili është dhe stacioni im i fundit, sepse po ta
shikojmë hollësisht këtu është një nga skajet e Evropës, prandaj
s’mund të kem stacione të tjerë. Në zërin e tij ndihej malli për
shtëpinë atje larg në Shqipëri. Pastaj shtoi duke qeshur – Harrova
të të them se kam edhe një mundësi tjetër, të hidhem me not në
Angli.

41
Ajo s’qeshi aspak. Krejt serioze dukej disi e prekur,
mallëngjyer nga fjalët e djaloshit që kur kishte qeshur me batutën e
fundit për të notuar drejt Anglisë, pikërisht e qeshura i kishte
rikthyer shkëlqimin në fytyrë, duke e “mposhtur” përfundimisht
gruan e cila ishte të paktën dhjetë vjet më e madhe se ai, në atë
moshë kur u pëlqejnë djemtë më të rinj sesa vetja, ndoshta për
freskinë e tyre apo për faktin që femra s’donte të pranonte që po i
ikte mosha. Duhet të ishte pak a shumë njëfarë sfide me moshën,
me vitet që iknin e dëshirën për të ngelur përherë të rinj, të paktën
në mendje.
- Po si ja bën? Ku fle? pyeti ajo me kuriozitetin e natyrshëm
femëror.
- Fle jashtë, ngandonjëherë.Them ndonjëherë pasi jo gjithnjë
kam mundësi. Ha bukë një herë në 24-orë, por tashmë jam mësuar,
nuk dua më tepër – tha ai. Kuptohej që gënjente kur thoshte "nuk
dua më tepër". Megjithatë më tepër se genjeshtër, ishte një lloj
ngushëllimi. Gruaja dukej e
merakosur për djaloshin, e befas i tha atë më të papriturën, më të
pabesueshmen për Albertin.
- Në qoftë se ti do? Unë mund të të strehoj në banesën time për
ca ditë.
42
- Unë jam Helga - u prezantua ajo me mjaft vonesë.
- Albert - gëzohem shumë!
- Gëzohem që u njohëm!- tha ajo duke i shtrënguar dorën.
Banesën e kam të vogël, por gjejmë vend edhe për ty- tha
Helga
Ishte i çuditur për këtë ftesë të papritur por s’mund ta
refuzonte.
“ si ka mundësi që po më fton në shtëpi, kur ne sapo jemi
njohur?! ndofta ka nevojë për një djalë të ri, të freskët! Në fakt
shumë gjëra në botë bëhen veç për seks. Për një orgazëm të
bekuar” mendoi me shpejtësi ai.
Me këto dyshime në kokë hipi në veturën e zonjës e cila fliste
vazhdimisht me një anglishte shumë të rrjedhshme.
I tregonte për punën e saj në një agjensi turistike. Albert Vjosa
e dëgjonte pa vëmendje.
U rehatua në shtëpinë e femrës bujare. Ajo e kishte shoqëruar
edhe te stacioni për të marrë çantën me tesha.
Pasi bëri dush e ndërroi teshat ajo i përgatiti një çaj të ngrohtë.
Helga e pyeste plot kuriozitet. Donte të dinte shumë gjëra nga jeta
e tij. Në njëfare pike ajo u duk paksa e habitur kur vërejti që
Alberti ishte jo vetëm një emigrant i pastrehë por edhe njeri me
dije, kulturë. Zakonisht shtypi, televizionet, radiot i quanin të huajt
43
me lloj-lloj emrash psh: refugjatë, klandestin, emigrantë etj,.Vetëm
se një fjalë e harronin mjaft shpesh. E çfarè u kushtonte t’i quanin
dhe konsideronin si njerëz?
- Qënke djalë me horizont!- tha Helga me admirim. – Në çfarë
niveli është shkolla te juve?-
Alberti u mendua pak dhe tha: - Shkolla në Shqipëri është ose
të paktën ishte në nivele të mira. Qe një nga të paktat gjëra të mira
që bëri ish-diktatura komuniste. Në këtë periudhë që jetoj në
Perëndim, falë asaj shkolle nuk ndihem inferior, ose më pak i
mençur nga të tjerët, cilado qoftë pashaporta e tyre.
Pati një moment heshtjeje, më vonë ajo foli:- A hamë darkë?
U desh pak kohë që ajo të gatuante diçka të thjeshtë për të
ngrënë.
Ndërsa po darkoheshin Albertin po e këpuste gjumi dhe
menjëherë pas darkës atë e zuri gjumi mbi divan duke parë TV.
Duhet të kishin kaluar vetëm pak minuta kur ai u zgjua i
trembur ngaqë ndjeu që dikush po e prekte.
Pa Helgën perballë që i buzëqeshte. – Eja!- tha ajo e me një
lëvizje të kokës i tregoi drejtimin ku duhet të ndodhej dhoma e
gjumit. Do të flinin së bashku. - Më pëlqeve sapo të pashë herën e
parë!- Tha ajo. Ai u shtri plot qejf në krevatin e Helgës ndërsa ajo
44
po zhvishej.” Të paktën të ishte më e bukur! “ tha me vete ai në
momentin kur ajo u zhvesh krejt.
Kur i doli gjumi në mëngjes ajo nuk ndodhej në shtëpi. “
sigurisht ka vajtur në punë “ tha me vete. Ndihej në formë të mirë
atë mëngjes. U mundua pak në kuzhinë për të gjetur diçka për të
ngrënë e më pas bëri kafen.
Dita qe tejet e mërzitshme, ndofta ngaqë ditëve të fundit ishte
mësuar të qëndronte rrugëve dhe qëndrimi brenda katër mureve të
shtëpisë pothuajse e bezdiste. Kaloj pak kohe duke parë TV, por
edhe kjo e mërziti shpejt, atëherë papritur i lindi dëshira të
shkruante në ditarin e tij.
I DASHUR DITAR
Këtë natë fjeta me një grua të panjohur dhe unë e di, e ndiej
brenda meje që gabova.
Gabova sepse ajo s’më pëlqen aspak. Kjo grua më strehoi, më
dha ushqim, u tregua shumë bujare me mua. Mbrëmë para se te
45
flinim s’mund t’i thosha jo epshit të saj. M’u duk shumë e uritur
për seks po aq sa ç' isha unë i uritur për bukë. U përpoqa ta kënaqja
pa u kënaqur për vete, e si mund të argëtohesha!?
M'u duk si sakrificë e tepërt, sidomos për arsyen që ndihesha
tejet i dërrmuar nga jeta ime e rrugëve.
Ajo nuk është e bukur, është më e madhe në moshe se unë.
Jam i inatosur me fatin, me veten që arrita deri në këtë pikë.
Më duket vetja si i shitur për një copë bukë. Nuk e di se deri
kur do të më duhet të kënaq epshet e saj. Kam nevojë për një
shtëpi, ushqim dhe më duket se po i paguaj me një çmim të
shtrenjtë.
ASKUSH NUK TË DHURON DIÇKA NË KËTË QYTET
MADH …………
Helga i telefonoj dy herë gjatë ditës nga zyra e punës.
Në mbasdite u kthye e sapo hyri i tregoi dhuratat që i kishte
blerë. Ishin tesha të reja.
- Faleminderit!- je shumë e sjellshme!- tha ai i kënaqur.
- Do hamë darkë në restorant me disa shoqet e mia.
- Shumë mirë! - të them të drejtën u mërzita pak këtu brenda
vetëm.

46
- Pse nuk i provon këto rrobat që të solla?
- do të shkrep ndonjë fotografi për kujtim.- tha ajo plot
buzëqeshje.
Ashtu bënë.
Darka në restorant ishte e shijshme. Pas nje ndrojtjeje të
natyrshme fillestare që kaloi shpejt, Alberti filloi të ndihej mirë në
shoqërine e grave. Mori pjesë në bisedën e grave që flisnin për
ushqimin. Ai kuptonte disi nga kuzhina, pasi viteve të fundit i ishte
dashur të gatuante, sepse s’kishte zgjidhje tjetër.
I ndiente shikimet e femrave mbi të, por kjo jo vetëm që s'e
bezdisi përkundrazi e përkëdheli ne sedër. Alberti prej kohësh ishte
mësuar me shikimet eksploruese të vajzave plot me dëshirë e zjarr.
Atë mbrëmje ai i veshur me rrobat e reja dukej më joshës se
zakonisht. Ai qe djalë i hijshëm.
Kur u kthyen në banesë, Helga i tha: - Je shumë i ëmbël!-
shoqeve të mia u pëlqeu darka me ty, me ne- i shqiptoj fjalët në
mënyrë çapkëne dhe i hodhi duart rreth qafës.
Ishte e lehtë të kuptohej që ajo u ishte mburrur shoqeve me
dashnorin e saj të ri. Sidoqoftë ato fjalë i bën efekt të mirë dhe e
puthi gruan sikur të donte ta falenderonte për mbrëmjen e
këndshme, atë më të bukurën në atë qytet. Kësaj here ai ndihej në
47
formë të mirë fizike, dhe për herë të parë në jetën e tij e trajtoi pak
egërsisht, dhunshëm ashtu si asnjëherë më parë me femrat. I dha
edhe disa shuplaka të admirueshme te vithet, kofshët, bile i shkuli
edhe flokët, por kjo sjellje në vend që ta dëmtonte apo fyente
Helgën , e lumturoi atë sikur prej kohësh të kishte pritur një
marrëdhënie me një burrë të vërtetë, ose të çmendur.
- kam nevojë për ty- tha ajo duke e përkëdhelur.
- edhe unë.
- gënjeu ai dhe në atë moment ndjeu dhimbje koke e marrje
mendsh.
E kuptoj që ishte dehur më parë në restorant. Ajo kishte
përfituar natën e parë ëmbëlsinë e tij, ndërsa të dytën egërsinë që
papritur i erdhi nga dehja ose inati që ndodhej ende në krahët e
asaj.
I dashur ditar
Më vjen turp për atë që po bëj.
48
Prej dy javësh banoj te Helga e janë dy javët e turpit tim.
As vete se di se si po e bëj këtë turp dhe, deri kur do ta bëj??
AJO dhe mikeshat e saj organizojnë festa të ndyra, kjo është
një shtëpi e shthurur.
Para dy ditësh ishte skandaloze fare. Fjeta me dy gra
njëkohësisht. Nuk duhet të ishin në rregull nga trutë sepse njëra
prej tyre deshi të më vinte prangat, sepse sipas saj kështu do të
bëhej më “djegëse” situata.
Nuk i pranova prangat dhe u bëra gjëra të tjera ndërkohë që
Helga na shihte pa e fshehur kënaqësinë.
Kryem marrëdhënie si nëpër filmat porno.
Helga ma kishte thënë qartë se po të mos bëj siç thotë ajo do të
më duhet të largohem që këtu.
“ Lojrat dashurore janë kulmi i erotizmit” më thotë ajo
shpeshherë.
Mund të jetë edhe e vërtetë për dikë, por ky nuk është rasti im.
Jam i pamësuar me kësi lojra.
Pasi u larguan femrat e “lojës” Helgës i kërkova disa para për
të blerë rroba të reja. Këto të holla do të më nevojiten kur të iki
prej këtej.
Unë vërtetë kam nevojë për një banesë por jo në këtë mënyrë,
kaq fyese për mua që para se të mbërrija këtu kisha bërë dashuri
49
vetëm me vajzat që dashuroja me gjithë zemër. Unë ende dashuroj
vajzën që braktisa paturpësisht në Belgjikë.
Kjo grua po më shfrytëzon, po përpiqet të më kthejë në
skllavin e saj. Duhet patjetër të gjej një rrugëdalje, të mbrohem, t'ia
mbath nga sytë këmbët.
Ah kjo fjala “ iki “ më tundon shumë. Ikja do të ishte shpëtimi
im, e ku të shkoj ? Dua të rifitoj dinjitetin tim që ma hoqi
vështirësia e këtij momenti dhe e këtyre viteve të fundit që ndonëse
më ndryshuan shumë, më grabitën diçka, njëkohësisht më dhanë
shumë, më tepër se çdo shkollë tjetër. Më dhanë plot bujari atë më
të vlefshmen; Përvojën.
Ndihem i shfrytëzuar.Varfëria është shfrytëzuesja ime më e
madhe, e fatkeqësisht, jo vetëm për mua …… !
50
Ditar
Ajo më organizoi “lojë” tjetër. Më çoj të flija në hotel me një
turiste.
Siç më tha, bëhej fjalë për një shoqen e saj qysh nga vitet e
shkollës, dhe kur vinte në Amsterdam nga një qytezë jo fort e
largët, kërkonte emocione të reja me meshkuj të tjerë, pasi me
bashkëshortin qe në krizë.
"Kur i tregova fotografinë tënde asaj i pëlqeve së tepërmi, e
sidomos sytë e tu". Më tha ajo
Nuk e dija që fotografia ime kishte përfunduar midis shoqeve
të Helgës!! Qysh nga fëmijëria jam "viktimë" e syve të bukur dhe
qerpikëve të gjatë. Nuk e di nëse sytë e bukur po më ndihmojnë në
jetë apo po më shkatërrojnë? Ndofta janë pak që të dyja bashkë?!
Ajo më bindi të shkoja ndërsa në mendjen time bëra llogarinë
që kësaj here do të ishte hera e fundit dhe do të ikja. Pasi të merrja

51
me pak stil ndonjë lekë nga mikesha e re, do të zhdukesha. Për të
jetuar në këtë qytet nevojiten para, kështu që kur të ikja nga Helga
duhet të kisha pare për të siguruar shpenzimet për ushqim e hotel të
paktën për 4-5 ditë.
Prej hallit njeriu bën gjërat më të paimagjinueshme, ose të
paktën ato gjëra që s’i kishte imagjinuar para se të gjendej në hall.
Mikesha e re më trajtoi mirë. Nuk pati kërkesa të shumta e kjo
e ma lehtësoj natën në hotelin e bukur që kishte zgjedhur.
Kjo nuk mjaftoi për të më qetësuar ndërgjegjen e turrbulluar.
U largua nga Helga dhe e ndjente veten të lumtur.
“Lumturia s'ka çmim, qëndron në thellësi të shpirtit, jo në
shumën e të hollave që ke në llogarinë bankare”
I kujtoi këto fjalë të cilat duhet t’i kishte lexuar në ndonjë
libër,vite më parë ose qenë vetëm fjalët që polli truri i tij.
Ç’njerëz të degjeneruar jetojnë në këtë botë! tha me vete kur
mendjen e tij e përshkuan disa ngjarje të ditëve të fundit.
Alberti mendonte se: kur nuk arrin të lidhesh me njeriun që
dashuron, ka rrezik të shndërrohesh në një makinë seksi.
52
U kujtua për dy-tri vajza që kishte dashur përnjëmend, por pa
sukses.Vetëm zhgënjime. Ndofta kishte dhe ai pjesën e fajit në ato
zhgënjime të trishtueshme, veçanërisht herën e fundit në Liezh.
S’mund të harronte letrën që i kishte shkruar dikur një ish e
dashura e tij. Ishte nga ato vajzat e viteve të adoleshencës me të
cilat maksimumi që mund të realizoje, qe vetëm një puthje.
“ do të doja të të shihja edhe nje herë të veshur me ato rrobat e
zeza që të shkojnë shumë, qoftë edhe për të fundit herë, sepse më
pëlqen shumë.”
Ishte letra e fundit prej saj dhe si çdo herë të fundit, njerëzit
përpiqen të bëjnë diçka për së mbari, prandaj dhe ajo letër qe jo
vetëm e fundit por edhe më e bukura! Vetëm një gjë donte vajza; ta
shihte prapë ashtu siç i pëlqente asaj, të veshur me teshat që ajo i
preferonte, por duke shprehur disa fjalë ndarëse, largimi “ ndoshta
për të fundit herë” s’mund të pretendonte tepër.Ajo nuk pati rastin
t'a shihte përsëri, dhe ai për këtë s’kishte asnjë faj.
Ndonjëherë për të ngushëlluar vetëveten ai provonte të besonte
s’e dashuria nuk ekzistonte aspak.
Ekzistonte vetëm pasioni, kënaqësia e marrëdhënies seksuale.
Natyrisht i mendonte këto në momentet zhgënjimit, humbjes.
Në botë jeton gjithmonë një njeri me të cilin mundemi, dhe ja
vlen të dashurohemi.
53
“kur një dashuri mbaron, ajo shndërrohet në urrejtje” I kishte
thënë vite më parë një vajzë që ai njihte.
“Jo. Nëse ti mund të urresh tjetrin do të thotë se nuk je në
gjendje të duash askënd” ishte përgjigjur Alberti dhe gjithë lezet
kishte kërkuar leje të largohej, sepse ai s’mund të dëgjonte idera,
filozofira të tilla që flisnin për gjënë më të pavlerë, më të
panevojshme; Urrejtjen.
Për disa ditë rrjesht kërkoj punë. Hynte në çdo lokal, doli në
periferi të pyeste nëpër ofiçina, etj., etj.
S’po gjente punë, e në dy raste nuk e punësuan ngaqë ishte pa
dokumente. Punëdhënësit trembeshin, ose në rast se nuk
trembeshin, respektonin ligjin.Pa leje qëndrimi s’mund të ecej
përpara në mërgim. Kishte përshkuar kilometra të shumta për të
kërkuar punë dhe s’kishte patur fat.
Flinte në hotel me paratë që i tepruan nga ato që i jepte Helga
për të blerë veshmbathje etj. Për fat qe treguar i shkathët dhe kishte
përfituar pak lekë. Nuk mendonte se kishte kryer aspak vjedhje,
përkundrazi! I pati merituar ato pare.
Alberti po përjetonte një situate tepër kritike. Paratë po i
shpenzonte dhe s’do të dëshironte të rifillonte nga e para, dreka në
mensën e të pastrehëve dhe fjetja në lulishte.
Befas mori një vendim që s’hynte fare në planin e tij fillestar.
54
“Do provoj mundësine e fundit, do kërkoj strehim politik.
Kësaj here do them të vërtetën, do t'ju rrëfej se vij nga Shqipëria
dhe jo nga Kosova paçka se dihet që kështu kam pak shanse të
qëndroj këtu sepse në Shqipëri është demokraci, ndërsa në Kosovë
çfarè nuk ndodh ….. .
E provoj njëherë, po më kthyen s’ka problem. Nuk dua të
qëndroj këtu dhe të fle rrugëve; Dua një jetë normale.
Këto shkruajti në ditar para se të hipte në trenin që udhëtonte
drejt Zevenar-it. Atje gjendej njëra nga qendrat për regjistrimin e
refugjatëve.
U paraqit në qëndrën e grumbullimit të refugjatëve e bëri
kërkesën për strehim politik, paçka se nuk kishte asnjë arsye
politike.
Në qëndrën e të huajve zyrtarët hollandez të ministrisë së
drejtësisë merrnin në pyetje për 24 - orë e pastaj merrnin vendimin
e tyre, rrufe. Ishin shumë të shpejtë në marrjen e vendimit nëse i
huaji do të pranohej apo dëbohej, por pikërisht nguti i madh i
shtynte që të merrnin në ndonjë rast, ndoshta vendime të gabuara.
Gjatë 24-orëve refugjatët intervistoheshin 4-5 herë me
ndërprerje, madje edhe në orët e natës. Atje gjendeshin zyrat e
ministrisë së vetme në botë (ndofta) që punonin me tre turne.
55
Intervista i përngjante më tepër hetuesisë dhe këtë ngjashmëri
e shtonte me tepër fakti se qendra e refugjateve ishte si një
kazermë ushtarake e rrethuar me tela me gjemba. Policët e shumtë
nuk lejonin askënd të dilte nga kazerma.
Alberti pati menduar se kjo ishte një formë arresti, mungonin
vetëm prangat, por nuk ishte e thënë që prangat të mungonin për
shumë kohë.
Kishte të ngjarë që ky “arrest” i pashpallur të ishte një veprim
kundër konventës ndërkombëtare mbi të drejtën e njeriut.
S’ishte hera e parë që ai kërkonte azil politk, por askund më
parë nuk e trajtuan si të burgosur.
E intervistuan pesë herè. Pyetjet ishin të njëjta. Zyrtarët
provonin të kuptonin nëse ai gënjente. Tashmë qe mësuar me kësi
intervistash dhe me përdorimin e fjalëve të përzgjedhura i shtangu
pak zyrtarët.
Natyrisht që ai rrente për arsyet politike që e detyronin të
largohej nga vendlindja, megjithatë kësaj here rrente shumë herë
më pak sesa herët e tjera që kishte lypur azil politik. Ai ishte i
detyruar të gënjente, ngaqë historia, fati, qe treguar përjetësisht
dorështrënguar me popullin shqiptar. Kjo, është e vërteta e madhe,
fatkeqësisht!
56
Pjesë e vogël nga intervista:
- Përse zgjodhët Hollandën për t’u strehuar?
- Unë besoj në qeverinë dhe popullin e emancipuar hollandez,
prandaj jam i bindur që ju do i kuptoni arsyet e mia që më
shtrënguan të braktisja vendin tim.
- Si mbërritët deri këtu? Nga kaluat, cilat vende përshkuat ?
- Nuk kam parë asgjë, nuk e di! Kam hipur në pjesën e
mbrapsme të një kamioni në Durrës dhe zbrita këtu. Kam zbritur
nga rimorkoja e kamionit disa herë natën, por s’dija ku ndodhesha.
Shoferi nuk jepte shpjegime.
- Pse e fshihni të vërtetën, ju e dini shumë mirë nga kaluat,
emrin e shoferit ose targën e automjetit.
- Unë s’di asgjë, isha i fshehur prapa kamionit dhe u torturova
nga udhëtimi
- Përse në çantat tuaja gjetëm veshmbathje të prodhuara në
Gjermani? Ju jeni i veshur kryekëput me rroba gjermane dhe keni

57
mbathur këpucë të shtrenjta! Madje keni edhe ca veshmbathje të
prodhuara në Hollandë.
Policët kishin kontrolluar me shumë imtësi teshat e tij, nëpër
xhepa, kuletën. Para se të dorëzohej në kazermë ai kishte grisur
lejen e qëndrimit të përkohshëm në Belgjikë dhe e kishte flakur te
koshi i plehrave bashkë me një kartë telefoni belge.
- Këpucët dhe teshat m'i kanë dërguar dy shokët e mi të
ngushtë nga Gjermania.
- Ku ndodheshit ju Zoti Vjosa para 2 muajsh më datën 14, në
mëngjes herët? pyeti zyrtari.
Ai u trondit. Ata e dinin që ai kishte qenë në Belgjikë dhe
rregullat e ndalonin këtë, pasi një person që ka kërkuar strehim
politik në njërin nga vendet e Bashkimit Evropian s’ka të drejtë të
lypi strehim në një shtet të dytë të BE-së (Traktati Shenghen).
Sigurisht që me shenjat e gishtave e kishin identifikuar. Kjo
ishte më e lehtë për t’u arritur pasi si në Belgjikë dhe në Hollandë
kishte deklaruar të njëjtin emër, moshë etj… . Nuk kishte gënjyer
dhe ndershmëria dukej se në disa raste nuk hynte hiç në punë.
58
“po sikur ta dinë që kam jetuar edhe në Gjermani “ mendoi ai,
e uroj që kompjuteri të mos zbulonte asgjë më tepër, sepse edhe
kaq, mjaftonte e tepronte.
- Nuk më kujtohet se ku ndodhesha para dy muajsh.- u përgjigj
djali pa ditur ç'të thoshte.
Pyetjeve në lidhje me arsyet e ikjes nga atdheu u qe përgjigjur
mjaft mirë, dhe sikur ata mos të kishin zbuluar historinë belge,
ndofta do t'ua kishte hedhur.
- Prej pamjes tuaj të jashtme shihet se keni kohë që jetoni
jashtë Shqipërisë, dhe ju duhet të kujtoheni se ku gjendeshit më
datën 14 janar, ora shtatë i mëngjesit.
- Ndodhesha në Bruksel- tha ai - atë ditë, me shpresën dhe të
drejtën për të mbijetuar - u pendua për fjalën “ mbijetoja” pasi
mund të hapte telashe po të ngjallte kurreshtjen e zyrtarit.
Zyrtari për habi ndërroj temë sikur të mos kishte ndodhur
asgjë. Në fund të fundit tashmë e kishte konfirmuar atë kryesoren;
Belgjikën.
- dëshironi çaj apo kafe?- pyeti papritur burri, plot mirësjellje.
- kafe, ju lutem!- tha Alberti pa ndrojtje. Gjatë intervistave e
kishin qerasur përherë me kafe e çaj.
59
Hollandezët, donte apo s'donte Alberti, gjithsesi tregonin për
dreq, shumë klas.
Ministria e drejtësisë e refuzoj kërkesën e Albertit.
Pak më vonë dy automjete lëvizën oborrin e kazermës. Dy
grupe refugjatësh të rrethuar nga rojet e kazermës dolën në oborr.
Ai vuri re se njëri nga furgonat ishte normal, ndërsa tjetri ishte
furgon policie. Grupi i parë i të huajve hipi në furgonin normal që
do t’i çonte në kamp refugjatësh. Ndërsa grupi i dytë ku bënte
pjesë edhe Alberti hipi në automjetin e policisë, në të cilin
natyrisht s’mund të udhëtoje pa pranga në duar.
Zyrtarët i kishin thënë se do ta izolonin derisa të merrnin një
vendim të dytë për të, që do të ishte sigurisht riatdhesimi. Zëri i
tyre i kishte ngjarë jo vetëm i pamëshirshëm, por edhe ngadhnjyes
………
Menjëherë ai kishte kërkuar një avokat mbrojtës (avokati pa
pagesë që ofronte ministria)
Një burrë serioz rreth të 50-ave iu prezantua si avokat. Në
vend që të dëgjonte ankesat/kërkesat e Albertit, ai i bënte të njëjtat
pyetje si zyrtarët e intervistës. Zgjati për rreth 20 minuta biseda
hetuese me mbrojtësin, derisa ai humbi durimin. E kuptoi që biseda
me avokatin ishte vetëm formalitet për hir të respektimit të ligjit.
60
- Zoti avokat!-tha Alberti plot zemërim.
- Ju jeni avokat apo hetues? – Pse nuk më pyesni çfarë dua unë
prej jush? Unë dua të dal prej këtu dhe të më lejoni të rikthehem në
Belgjikë ku unë ende kam leje qëndrimi të përkohshme, ose më
jepni 24 orë afat për të lënë Hollandën vullnetarisht.
- Dëgjoni! vazhdoi ai pa pritur pëgjigje. Këto gjëra që po më
ndodhin mua ka të ngjarë të jenë e paligjshme ose të paktën, fyerje
për të drejtat e mia njerëzore.
Nuk i njoh mirë ligjet, pasi kjo është puna juaj, por mendoj se
asnjë ligj s’mund të lejoj burgosjen e një njeriu te pafajshëm. Po
më mohohet e drejta ime për të jetuar i lirë. Besoj se s’ka ligj që të
mbroj diskriminimin. Juve nëpërkëmbni lirinë e njerëzve me një
mijë halle. Në sytë tuaj të akullt unë shoh që bëni një padrejtësi.
- Ne kemi ligjet tona Z. Vjosa, dhe tregoni pak respekt për
avokatin tuaj - tha avokati me zë të lartë.
- Natyrisht- tha Alberti me ironi.
Ai pa se përkthyesi shqiptar që përkthente bisedën po
mendohej, ndofta kujtonte edhe ai padrejtesitë që mund t’ ishin
bërë.
Alberti kërkoj leje të largohej, e ndërsa po ikte iu kujtua një
fjali nga konventa e të drejtave të njeriut, dhe ja tha avokatit.
61
- Çdo njeri ka të drejtën të shkoj dhe të jetoj në vendin që ai
zgjedh.
Në fakt duhet të ishte pak a shumë ky rregulli dhe logjika e
jetës, por kushedi përse për shumicën e popujve të botës këto të
drejta s’dukeshin askund, ose në rastin më fatlum mund t’i lexoje
nëpër letra, dhe kjo s’ishte pak.
- Ju flisni bukur Z. Vjosa!- foli avokati plot qesëndi.

62
Emigrantët
çfarë kemi bërë për t'u dashur?
çfarë kemi bërë për t'u urryer?
çfarë kemi bërë për të vuajtur?
ose për të mos u gëzuar.
çfarë kemi mëkatuar para se të lindnim?
çka duhet të bëjmë për të ndryshuar?
përmirësuar ose harruar
vitet e vuajtjes, vetmisë, fyerjes
Të ëndrrave të ndaluara
dëshirave të pergjakura
ndienjave të plagosura
shpresave të pavdekshme
durimit të shteruar
emancipimit të munguar
dashurisë së mohuar
Në këte botë të shfytyruar.
63
IZOLIMI
Hera e parë në burg.
Ditët e para ishin shumë të vështira për Albertin. Minutat i
dukeshin vite. Kishte në brendësi të trupit një ndjesi të
pashpjegueshme. Dy ditët e para e mbyllën në qeli paraburgimi.
Krejt i vetëm në qeli dhe me çarçafë prej letre. Drita e birucës
mbetej ditë e natë ndezur. E nxirrnin një orë në ditë te një dhomë
pa tavan nga ku mund të shihej qielli dhe të burgosurit shkëmbenin
ndonjë fjalë ose pinin duhan. Në mëngjes rojet i çonin në banjën e
madhe për të larë dhëmbët etj, madje qe e detyruar edhe larja në
dush. Në qeli nuk lejohej rripi i pantallonave, lidhëset e këpucëve,
ndaj edhe çarçafët qenë prej letre të përpunuar. Masa sigurie për të
64
evituar ndonjë çmenduri nga të burgosurit; Vetëvarjen. Ndërsa për
të rruajtur mjekrën përdorej makina elektrike dhe jo brisku.
Pas 48- orësh e transferuan në burgun e madh, në të cilin koha
kalonte disi më mirë, pasi kishte plot njerëz për të bërë një dorë
muhabet e ndonjë lojë me letra ose shah një herë në javë. Madje
merrnin në birucë nga biblioteka edhe ndonjë libër, kurse gazetat
lexoheshin në sallën e bibliotekës. Çuditërisht gjendeshin edhe
libra e gazeta në shqip.
E kishin urdhëruar të zhvishej lakuriq dhe të bënte dush para
se ta mbyllnin në birucën e burgut të madh. Bashkë me 8-9
meshkuj të tjerë kishte qëndruar gatitu lakuriq përballë rojeve që i
kontrolluan edhe në pjesët më intime të trupit për të parë nëse
fshihnin ndonjë send. I erdhi turp nga lakuriqësia e tij.
Çfarëdo fjale do të ishte e varfër, tejet e pafuqishme për të
shprehur atë që përjeton njeriu në ditët e para në qeli, por më i
vështirë bëhet shpjegimi kur bëhet fjalë për një person të
pafajshëm në burg. Ai po përpiqej tepër të kuptonte ku qëndronte
gabimi, faji i tij, por nuk arrinte, dhe qe pikërisht ky mosshpjegim
e pafajësi që e bënin të vuante.
65
Ju kujtua me imtësi konvikti i të huajve në Gjermani në të
cilin kishte banuar për 2 vjet. Në atë vendbanin kishte qëndruar më
gjatë se kudo ndaj e kujtonte edhe me pak nostalgji, ashtu si çdo
banesë tjetër ku kalon një pjesë të jetës. Në fakt ai largohej herë
pas here nga konvikti dhe banonte në shtëpi me qera sepse punonte
dhe kishte mundësi të paguante qeranë, por pas pak javësh për
arsye të ndryshme rikthehej tek banesa e azilantëve. Arsyeja
kryesore e rikthimeve në azil ishte se ai s'kishte të drejtë në atë
periudhë të banonte tjetërkund.
Rregullat e larmishme mbi refugjatët ndryshonin në çdo Land,
e mund të dukeshin edhe absurde në disa Lande.
Ndërtesa gjendej në periferi midis fabrikave dhe duhet të ecte
10 minuta në këmbë për të marrë tramvajin që bënte linjën për në
qendër të qytetit. Atje kishte mësuar të gatuante sepse u jepnin
paketa ushqimore dy herë në javë, dhe një sasi të vogël markash
çdo 15 ditësh. Ishte faza e dytë e azilit. Në fazën e parë që zgjaste
rreth tre muaj i mbanin më të kontrolluar dhe ushqimin ua jepnin
në mensë. Faza e dytë ishte më e pëlqyeshme sepse refugjatët
mund të gatuanin sipas dëshirës dhe kishin më pak kontroll në
shtëpinë e madhe shumëkombëshe, por kjo ndryshonte nga qyteti
në qytet, madje edhe në të njëjtin qytet qëllonte që njëri nga
konviktet e të huajve mund të quhej konvikt, e tjetri kamp

66
refugjatësh i rrethuar me mur ose kangjella, e rojet gjermane me tre
turne te hyrja.
Rastisi në një konvikt disi liberal pa mure rrethues, ku njohu
edhe ca njerëz të mirë. Kur merrnin paketat ushqimore kryhej edhe
"tregtia" e shkëmbimit të ushqimeve nëpër korridore e dhoma.
Dikush kërkonte miell për të bërë bukë dhe jepte bie fjala sallam.
Ndonjë tjetër jepte mish lope ose qumësht në këmbim të salsiceve
apo frutave. Kurse refugjatët Kurdë jepnin mishin e derrit pa
dashur asgjë në këmbim.
Ndonëse afër vitit 2000, një pjesë e njerëzimit, pjesa më e
padukshme, vazhdonte të shkëmbente ushqime, ashtu sikurse
mijëra vjet më parë kur monedhat nuk ekzistonin. Pavarësisht nga
numri i vitit, njeriu mbijetonte pak a shumë në të njëjtat mënyra,
kur ishte nevoja. Jeta mbi tokë s'kishte ndryshuar aq shumë, dhe
vazhdonte të mbante lidhje të pashmangshme me lashtësinë.
Disa herë Alberti kishte dyshuar se mos po merrte pjesë në
ndonjë eksperiment shkencor të padeklaruar, por do të ishte i
papjekur nëse do të besonte përnjëmend në eksperimentin, i cili
s’kishte më nevojë të kryhej, ose s’kishte arsye të zgjaste kaq
gjatë………
67
Sidoqoftë në banesën e të huajve atje midis fabrikave hahej
mirë. Ushqimi edhepse në shumë raste qe në prag të datës së
skadencës, ose krejt i skaduar, dilte e tepronte. Qenë tre kate dhe
secili kat kishte dy kuzhina të përbashkëta. Atje në kuzhinat e
përbashkëta kaotike s’ishte aspak e këndshme të gatuarit apo larja
e pjatave. Nganjëherë kishte asistuar në disa gatime të çuditshme
sepse në banesën shumëkombëshe kishte një larmi të admirueshme
specialitetesh, secili sipas mënyrës dhe traditës së vendit prej nga
vinte. Shiheshin djem e burra që përgatisnin për të ngrënë për herë
të parë në jetë, e deri këtu nuk ishte keq.Tortura e tyre e mirëfilltë
ishte larja e enëve.
Larja e pjatave (ose sahanëve siç i quante dikush), ishte
shkaku kryesor i grindjeve e i qejfmbetjeve midis meshkujve që
banonin në të njëjtën dhomë. Shumica përtonin t’i pastronin enët
atëherë ndodhte që flinin duke ndjerë erën e keqe të pjatave e
tiganëve, tenxhereve, shpesh mbi tryezën e dhomës së ngushtë.
Ata, përtacët kur nuk kishin më tenxhere e pjata të pastra ja mernin
shokut, por ndonëse i merrnin hua i linin palarë, dhe ky gjest i
çonte drejt sherrit. Fillimisht banorët e të njëjtës dhomë (3-4
persona në këtë rast) gatuanin e hanin së bashku, por më pas
ndaheshin nga qejfmbetjet e secili hante për hesap të tij. Kurse në
disa dhoma të rralla mërgimtarët e respektonin njëri-tjetrin si
vëllezër. Për më tepër se një vit Alberti qe i vetmi nga Shqipëria
68
midis të paktën njëqind shqiptarëve nga Kosova. Ata e respektonin
shumë sepse e kishin si "emblemë" kuqezi. Admironin së tepërmi
shqipen e pastër që ai fliste, pasi në këto raste Alberti nuk përdorte
asnjë fjalë nga dialekti i krahinës së tij, me qëllim që ta kuptonin të
gjithë.
Në mbrëmje fillonte muzika e shoqëruar me birra ose disa
pakistanez parapëlqenin Whisky. Nga dhomat e shqiptarëve të
kosovës, boshnjakëve, kurdëve etj., etj., shpërthente muzika me
volum të lartë sikur të ishte një “festival ndërkombëtar” i cili
shndërrohej thuajse çdo mbrëmje në “ festivalin” e sharjeve, zërave
të lartë dhe në ato raste mund të habiteshe me shumëllojshmërinë e
gjuhëve që ngjanin të frikshme nga ulërimat e pijanecëve
grindaveca.
Papastërtia e banjove ishte e frikshme. Meqënëse ishin të
përbashkëta s ’mund të gjeje më mirë. Ndodheshin në fillim dhe
në mes të korridorëve të secilit kat. Në këtë pikë faji ishte i të
huajit që duke qenë se WC-ja ishte e të gjithëve sikur të donte t’u
bënte keq të tjerëve e ndynte sa më tepër, ngaqë Albertit gjithnjë i
ishte dukur që e bënin enkas. Sigurisht që Gjermanët që i strehonin
nuk u kishin asnjë faj për papastërtinë, madje kishte edhe një
69
pastrues (njëri nga azilantët) dhe një tjetër punonte në lavanderi për
t’u larë teshat, çarçafët e këto shpenzime i paguanin Gjermanët.
Në konvikt kish njohur njerëz interesant. I erdhën ndërmend
dy çunat shqiptar të dhomës 18 me të cilët bënte shumë shakara.
Njëri prej tyre me pseudonimin Xhejms ngelej gjithnjë pa pare
dhe bezdiste të tjerët duke kërkuar para hua. Të mësuar me atë,
kohëve të fundit nuk i jepte më askush pare borxh dhe Xhejmsi i
mërzitur ngrinte zërin me inat e pastaj thoshte me zë ta lartë. “ S’ka
problem! Unë do i pjell markat e nuk ja kam nevojën asnjeriu.”
Menjëherë pas këtyre fjalëve largohej në drejtim të qëndrës së
qytetit me tramvaj, atje ku siç mendohej kryente “pjelljen” e
markave.
Dhoma numër 18 u bë e famshme sepse Gjakovari, siç e kishte
nofkën banori tjetër i dhomës solli atje të dashurën e tij gjermane.
Gjakovari qe një ish - ushtar në luftën e Bosnjes. Disa herë Alberti
me kurreshtje e kishte pyetur për luftën atë ushtar dezertor, por
Gjakovari nuk jepte shumë shpjegime, pasi s'donte të rikujtonte
lemerirat që i kishin parë sytë.
E pabesueshme sesi ajo vendosi të banoj atje midis qindra të
huajsh. Duhet të ishte pa familje, pa shtëpi, pra sigurisht që
s’banonte atje për qejf.
70
Kohëve të fundit vajza e huaj filloj të kuptonte shqipen,
megjithëse e fliste shumë pak e gjithë gabime gjuhësore.
Xhejmsi, Gjakovari dhe vajza gjermane jetonin së bashku. Në
dhomë ndodheshin 4 shtretër të ndarë 2 nga 2 si shtretërit e
marinarëve, njëri mbi tjetrin.
Atëherë kur çifti flinte hidhnin një çarçaf mbi krevatin sipër
tyre dhe e linin çarçafin të varej poshtë duke mos i lënë mundësi
Xhejmsit t’i shihte, ndërsa ata flinin në shtratin e ngushtë, tek.
Nuk ishte e lehtë të besohej që një vajzë gjermane të bënte
jetën e strehimkërkueses, bile ndoshta s’kishte asnjë të drejtë të
banonte atje.
Gjithashtu ishte krejtësisht e vërtetë që nuk kishte një rregull
ose ligj që ta pengonte të jetonte atje ku i pëlqente më tepër.
Ligjvënësit s’e kishin parashikuar që mund të ndodhte edhe
kështu.
Me sa kuptohej për këtë arsye drejtori i azilit mbyllte një sy, jo
më kot ishte drejtori i njërit prej konvikteve më liberalë.
Natën në konvikt thurreshin ëndrra e histori të fshehta
dashurie.
Në katin e tretë jetonin familjet dhe gratë me femijë pa burra.
Ishin gratë me femijët e burrave të vrarë në luftrat e ishjugosllavisë.
Duhet theksuar se kati i tretë qe ai më i pastri, pasi

71
gratë pastronin më tepër sesa meshkujt që e kishin shndërruar në
stallë, sidomos katin përdhes.
Disa nga djemtë e katit të parë dhe të dytë ngjiteshin lart për të
qëndruar me gratë e veja që duke qenë të trishtura nga fatkeqësitë e
luftës, dukej s’e donin të ngushëlloheshin edhe me vizita
dashurie......... .
Ato nuk kishin shumë fjalë, por vepra të mëdhaja.
Ai kishte dëgjuar kushedi sesa historira, por ishte Xhejmsi ai
që tregonte gjërat më interesante.
Vështirë se ato që thoshte Xhejmsi ishin krejtësisht të vërteta.
Xhejmsi ishte veterani i konviktit dhe rrëfente ndër të tjera: Sapo
kisha arrdhur këtu më një grup të huajsh. Ne qemë të parët në këtë
konvikt, e këtu asokohe ishte gjithçka e pastërt. Banorët e zonës
ishin kurioz e vinin këtej rrotull për të na parë.Te fabrika këtu
mbrapa nesh siç e keni parë punojnë shumë femra dhe kur dilnin
nga puna vinin këtu e na shihnin.
Më kujtohet sesi disa herë në dhomat tona kishim mysafire
gjermane, por më pas ato u larguan pak e nga pak, pa shfaqur
ndonjë keqardhje për neve të gjorët . S'më harrohet një natë e gjatë
dashurie me një bjonde të paparë. Ja morra frymën krejt, dhe ishte
ajo e para që tha; mjaft!
72
Atëherë ishte ndryshe, ndërsa tani as që të hedhin sytë. Është e
natyrshme, s’janë më kurreshtare, iku koha kur donin diçka të re, të
paprovuar.
Xhejmsi ishte në përgjithësi një djalë që mendonte shume,
ishte krejt e lehtë të kuptoje që meditonte sesi të gjente mënyrën e
“ pjelljes” së parave. Do të kishte qenë padyshim një “shpikje “ e
madhe, vetëkuptohet e pamundur.
Ai shkruajti në ditar.
Thonë se jam ilegal ngaqë kam hyrë në Hollandë pa vizë
turistike. Natyrisht që m’u desh të hyja pa vizë, sepse vizën përveç
përjashtimeve, është e pamundur t’a marrësh.
73
Unë s’jam turist, kërkoj punë, por edhe kur gjeta punë s’më
punësuan ngaqë s’kam leje qëndrimi. Kur shkova të kërkoja lejen e
qëndrimit më rrasën në burg sikur unë të mos kisha të drejte për
punë, për të jetuar i lirë.
“ju jeni ilegal “më thanë. Pikërisht prandaj u paraqita atje për
t’u legalizuar.
Do më riatdhesojnë. Nuk mendoja të zhgënjehesha kaq
shumë.Të them të drejtën duke qenë s’e kam kaluar rreziqe të
shumta në këto vite jashtë, kisha ndjesinë që “unë ja dal mbanë
gjithmonë”. Është një ndjenjë vetëbesimi i ekzagjeruar, sigurisht i
kotë. Ky vetëbesim në forcat e mia, m’u krijua ngaqë shumë herë
kam zgjidhur të pazgjithshmen, e gjithë kjo me shumë fat e pak
eksperiencë. Kësaj here nuk është se më mungoj përvoja, më
munguan gjëra të tjera, por edhe një gjë që e kisha harruar; sipas
vendit edhe kuvendi: Pikërisht këtu kuvendi ndryshon dhe duke
qenë se unë e njoh shumë pak këtë vend, s’dita të kuvendoj, apo
mos ndoshta atyre s’u intereson kuvendimi im, e drejta ime …….
Vetëbesimi im më bëri pak të kujdesshëm, por ka të ngjarë që
në ndërgjegjen time, fshehtësisht e doja kthimin në Shqipëri. Unë
do të kisha paguar nga xhepi im për të vajtur edhe njëherë tjetër në
atdhe. Bile më mirë kështu, sepse tani ma paguajnë ata biletën e
kthimit.
74
Jam i bindur se është kështu, perndryshe do të kisha evituar të
thoshja të njëjtin emër si në Belgjikë ose që vij nga Shqipëria pra,
të vërtetën. Derisa unë gënjeja shkonin jo keq punët, ndërsa kur
them të vërtetën ndodh që punët të rrokullisen, dhe ëndrrat të
thyen, zhbëhen. Pse? O njerëz, a ju pëlqen e VËRTETA?
Në qoftë se ju pëlqen, atëhere pse i ngatërroni punët aq shumë
sa, personat e tjerë jane të shtrënguar të thonë vetëm gënjeshtra??
Unë ndiej një nevojë shpirtërore të papërshkrueshme të përdor pa
frikë emrin dhe nënshtetësinë time reale, pa rrena e mashtrime të
kota.
Unë mund të jem ilegal (sipas tyre)
Dhe njëkohësisht jam njeri, prandaj raca njerëzore s’mund të
ndahet në dy grupe; Legal dhe Ilegal.
Unë ndihem dhe jam njëri nga banorët e planetit Tokë pra, i
barabartë me gjithë të tjerët. S'ja kam zili askujt për ngjyrat e
pashaportës, pasi e imja ka të njëjtën vlerë me të tjerat përballë
logjikës e përpara Zotit. Secili ka kohën e vetë, prandaj sot është
dita e atyre, e nesër do të mund të mbërrij më në fund edhe dita
ime, jo e hakmarrjes, por e drejtësisë.
Zyrtarët më folën qartë e prerë. Ata më thanë gjëra sikur unë
mos të kisha lindur kurrë, sikur të mos ekzistoja.
75
Jam kurioz të di se çfarë do kishin thënë po të ndërronim rolet
e ata të gjendeshin qoftë edhe për pak minuta në vendin tim prej
“Ilegali”??
Sigurisht që ata kryen “ detyrën” e tyre.
- Në muret e burgut ishin të shkruara shume gjëra në gjuhë të
ndryshme.
Atij i tërhoqi vëmendjen diçka e shkruar në shqip
“Gjithçka kalon, nevojitet vetëm kohë”
I pëlqeu shkrimi i murit .U fut në persiatje të thella.
“vërtetë kalonte gjithçka e mirë apo e keqe qoftë. Pyetja
mbetej vetëm një: Sa kohë do të duhej? Për ne shqiptarët është
dashur përherë shumë kohë dhe ja tani që i afrohemi vitit 2000, ne
vazhdojmë të vuajmë” mendonte ai.
Pasi pritëm me ankth për dhjetëra vjet rrëzimin e murit te
Berlinit, shumë prej nesh ende vazhdonin të mbeteshin nëpër
kampe-konvikte refugjatësh e në burgjet e ilegalëve, por jo vetëm
kaq, tha me vete ai dhe lëkura e trupit iu rrënqeth nga tmerri që i
shkaktuan kujtimet qe i përshkuan mendjen. Kujtoi disa histori
rrënqethëse mërgimi.
-A nuk mjaftuan 45 vitet e diktaturës që përjetuam?!
Ka nevojë për kohë, përsëriti ai fjalët që lexoi në murin e
birucës, tashmë jo më komuniste!

76
Albert Vjosa bëri kërkesën për riatdhesim. Po bëhej gati një
muaj që ishte brenda e ende s’po e kuptonte mirë se për ç’arsye e
mbanin atje dhe përse nuk e lironin. Shpjegimet që jepnin
drejtuesit e burgut nuk ishin bindëse, dukej më tepër si alibi.
Do të duhet të dilte në gjyq për të mbrojtur çështjen e tij, por i
kishin treguar se gjyqi zgjaste vetëm 6-7 minuta e pas kësaj
përgatisnin dokumentet nëpërmjet ambasadës tonë për
riatdhesimin. Disa herë kishte përfytëruar mbrojtjen që do i bënte
vetes në sallën e gjyqit. Qe i bindur që do përmirësonte diçka,
ashtu sikurse ishte i sigurtë se në qoftë se ai zgjaste seancat
gjyqësore, në vend të një seance prej shtatë minutash, mund të
shndërroheshin 10-15 seanca të cilat duke qenë se nuk
zhvilloheshin brenda ditës, ishte patjetër e nevojshme të qëndronte
brenda 2-3 vjet për të kryer mbrojtjen.
Ndërsa dikush i kishte thënë: Mos u lodh kot, ata nuk ta varin
fare, mbrohu s’i të duash.
Disa djem shqiptarë gjendeshin në burg prej 8-9 muajsh,
ngaqë kishin deklaruar emra fallco. Në këto raste nuk të kthenin
por të mbanin të burgosur derisa të tregoje emrin dhe shtetësinë e
vërtetë. Dikur ilegalët lodheshin dhe tregonin të vërtetën, ose në
77
raste shumë, shumë të rralla rezistonin dhe me ndihmën e ndonjë
avokati që ua paguante ndonje i afërm ose mik nga jashtë burgut,
bënte vaki edhe të liroheshin.
Kur flitej për kthimin, drejtuesit e burgut shkëmbenin Fax-e
me ambasadën shqiptare që thuhej se qe me seli në Hagë, fillonte
përgatitja e Leje - Kalimit kufitar për në atdhe.
Hoqi dorë nga idea e gjyqit dhe kërkoi të nxitonte praktikën e
rikthimit.
Praktika nuk kryhej brenda ditës dhe duhej folur në telefon me
njërin nga punonjësit e ambasadës për të konfirmuar nënshtetësinë.
Pyetjet nga ambasada qenë të thjeshta: Kur ke lindur? Cilën
shkollë dhe emrin e shkollës që ke kryer? Adresa e shtëpisë, qyteti
i lindjes etj.
Ndërkohë punonjësi i ambasadës vërtetonte nëpëmjet gjuhës
dhe dialektit që flisje, nëse kishe lindur përnjëmend në Shqipëri
apo Kosovë e vise të tjera.
Alberti foli në dialektin e tij për të bindur ambasadën që ishte
puro shqiptar, të paktën kështu nuk rrezikonte të humbiste edhe të
drejtën e Leje- Hyrjes në Tiranë.
78
I dërgoi letër ish të dashurës së tij në Belgjikë. Qe treguar
djalë i keq me atë duke e trajtuar si një dashnore kalimtare pa u
merakosur për ndjenjat e vajzës.
Këtu fillonte gabimi i tij naiv, e ndofta pafatësia e tij. S'dihej
nëse do kishte rast tjetër të njihte vajzë tjetër me karakterin e saj të
qetë, dhe bukurinë e papërballueshme. Natyrisht që admiruesve të
saj ju qe bërë qejfi për ikjen e tij. Tashmë kishte të ngjarë që ajo t'u
kushtonte më tepër vëmendje djemve, e pse jo mund t'u bënte
ndonjë "dhuratë" të çmuar. Dihej se në momente të tilla, ndodhte
që vajzat për arsye hakmarrjeje ndaj ish-dashnorit ose thjesht për
qejf, bëheshin më bujare.
E shtrenjta Veronika!
Të kërkoj falje që u largova pa të përshëndetur. E dija se po
gaboja me arratisjen time, por brenda meje ndieja nevojën për të
lënë Belgjikën. Më fal! Gabova ndaj teje! Tani jam brenda një
burgu Hollandez, sepse më konsiderojnë ilegal.
Nuk i kam bërë keq asnjeriu dhe për këtë e kam ndërgjegjen të
qetë. Veç se pikërisht në këtë pikë qetësia ime shndërrohet në
vuajtje, inat, dhimbje dhe pakënaqësi, por jo në urrejtje.
79
Neve të ardhurve nga bota e tretë na ra në hise ky fat i keq. Le
të shpresojmë se gjërat do të ndryshojnë.
S'mundem të harroj zërin tënd, sytë e tu, erën e lëkurës tënde.
Do të më pëlqente të të puthja sërish në çdo pjesë të trupit. S'dua të
harroj çastet që kaluam së bashku paçka se rrugët tona të jetës
tashmë janë ndarë. E pranoj që pata shumë fat të isha i dashuri yt,
qoftë edhe për pak kohë. Je më e mira!
Disa herë në jetë na ngelet shumë pak kohë ose aspak kohë për
të menduar e bërë dashuri. Jo rrallë gjatë jetës na qëllon të
kapërcejmë periudha të vështira të cilat i ndërlikojmë edhe më tej
me zgjedhjet tona. Ndonëse mendoj se të bësh një zgjedhje per
vetëveten pa dëmtuar të tjerët, nuk mund ta quajmë faj.
Kësaj radhe u solla keq me ty, dhe të kërkoj ndjesë.
S'duhet harruar se ne të dy s'kemi ardhur deri këtu në brigjet e
oqeanit për të bërë dashuri. Ne kemi qëllime të tjera, dhe kjo
s'duhet mohuar. Jo rastësisht mamaja jote përpiqej të të martonte
me ndonjë burrë belg.
Do të më pëlqente që në botë të kishte më pak halle e varfëri,
ngaqë do të kishim më tepër kohë e mundësi për dashuri.
Jam pak i demoralizuar nga këto ditë burgu, por nuk
dorëzohem. Do të vij edhe dita ime e madhe kur unë të rivendos në
vend dinjtetin tim të humbur e përdhunuar. Unë do t'ju tregoj të
gjithëve një ditë se me durim, forcë shpirtërore, mirësi, dhe sjellje
80
të mirë, suksesi në jetë e në çdo gjë tjetër vonon disi, por kjo e
shton shijen kur arrin suksesin, e dinjtetit të rivendosur apo
identitetin e rigjetur.
Me shumë ndjenjë e respekt
Albert
Më në fund do e kthenin.
Ai shkruajti në ditar:
I dashur ditar!
Kjo është nata ime e fundit në qeli, dhe natyrisht nata më e
gjatë.
Me padurim po pres sa të gdhihet, të dal prej këtu, nesër do
jem i lirë.
Do kthehem në Shqiperi, të paktën atje do të jem i lirë ndërsa
këtu u zhgënjeva shumë, madje më fyen, më mohuan lirinë pa
ndonjë arsye ( kështu mendoj unë)
KËRKOVA NJË JETË MË TË MIRË DHE ME SA DUKET KJO
ËSHTË VEPRA IME PENALE: më vjen për të qarë.
Ne shqiptarët jemi emigrantët më të padëshiruar e deri diku e
kemi fajin vetë, një pjesë prej nesh, por nuk them s’e e meritojmë
gjithë këtë përbuzje, nëpërkëmbje.

81
Ne s’jemi një popull inferior.
Ne jemi si gjithë të tjerët.
Ne jemi njerëz.
Të gjithë popujt janë të barabartë përballë Zotit.
Nesër do jem i lirë e do përpiqem të rigjej vetëveten ( ndihem
diku midis qiellit e tokës, me një fjalë; Askund.)
Do përpiqem të rigjej dashurinë midis njerëzve, gjë e cila këtu
në Perëndim mungon e per fat të keq mungon gjithnjë e më tepër
gjithandej nëpër botë. Kohët moderne, kohët e mbrapshta.
82
Ndërroj aeroplan në Budapest ( Hungari).
Aeroplani që fluturonte drejt Tiranës ishte plot me pasagjerë.
Alberti i kishte imagjinuar gjithnjë gjysëm të zbrazët avionët që
bënin linjën e Tiranës.
Bashkë me dy djem shqiptare si ai, i shoqëronin dy policë
(civilë) shtatlartë holandez që do kryenin dorëzimin e “mallit ”
kolegëve shqiptarë në Rinas. Në krahun e djathtë pa disa vajza që
diskutonin për pushimet e tyre në Budapest. Bashkë me to
qëndronte plot seriozitet shoqëruesi i agjensisë turistike shqiptare.
“është një sinjal i mirë ” mendoi ai, tani ne jemi edhe një
popull turistësh. Ka ndryshuar pak vendi, ose të paktën kanë
ndryshuar qëllimet e njerëzve.
Ai, tashmë ish - emigrant në pothuajse gjysmën e Evropës,
kthehej në shtëpi, i fyer, nëpërkëmbur, por jo i mposhtur! Ndihej
shumë herë më i fortë se dikur dhe kjo i jepte optimizëm, shpresë.
Me pak eufori ai mendoi se pikërisht përvoja e kësaj periudhe disa
vjeçare do ta ndihmonte të arrinte fitore në "betejat" e tjera të jetës.
Nuk e konsideronte aspak një betejë të humbur këtë kthim, mund
të quhej një tërheqje taktike, si ato që bëjnë trajnerët e futbollit
gjatë ndeshjeve. Këto qenë mendime
të kota. Mendja e tij braktisi me shpejtësi këtë “filozofi” dhe ju
kthye pasionit të vjetër….
83
Njëra nga vajzat kishte fiksuar vështrimin mbi të, pa ja ndarë
sytë, disi paturpshëm.
E kuptoi që po e bezdiste shikimi i stërgjatë, por pas pak sikur
të donte "hakmarrje” i buzëqeshi plot ëmbëlsi e domethënie;
kuptohej që donte t’i thoshte: Eja! Në qofte se e ke ndërmendje…..
:
Ajo u përgjigj me një buzëqeshje të shkurtër, pa shumë
delikatesë e pa pikë klasi, por delikatesa një djali që prej javësh
nuk sheh me sy një femër, nuk i hyn hiç në punë.
Vajza filloj te krihte kujdesshëm flokët e më pas nxorri prej
çantës nje pasqyrë të vogël e rimel. Kujdesi i saj për qerpikët i ra
në sy.
“do të zbukurohet sa më tepër” tha me mendjen e tij.
Kishte vënë re se disa vajza, pavarësisht nga kombësia apo
nivelit shoqëror që i përkisnin bënin pak a shumë të njëjtat gjeste
kur donin të tërhiqnin vëmendjen e meshkujve. Fillonin të luanin
me flokët, kriheshin e gjëra të ngjashme, ndërsa në rast s’e lyenin
buzët me të kuq përballë mashkullit të rastit, kishte të ngjarë të
ishte një provokim, ose njëfarë ftese për t’u puthur e jo vetëm kaq;
mund të ishte një dëshirë e tyre e brendshme, ndofta kërkesë e
pashpallur, për të kryer marrëdhënie orale. Megjithëse s'duhej
harruar se në shume raste të tjera qe vetëm një lojë tallëse, për të
kaluar kohën.
84
“Po lyen qerpikët dhe jo buzët “ mendoi disi me keqardhje.
Deshi të njihej me vajzën e dalëngadalë e gjeti mënyrën për të
hapur bisedën. I foli me kujdes duke zgjedhur mirë fjalët, e kishte
pasur gjithnjë të vështirë t’u drejtohej femrave me fjalët e duhura.
Disa herë kur ai thoshte me vete se po gabonte me
budallallëqet që fliste, ndodhte që vajza të pranonte, sepse
pikërisht “ budallallëqet” e shndërronin djalë interesant në sytë e
saj.
Aeroplani ndodhej afër Tiranes dhe ai e kuptoj që duhej të
nxitonte, t’ia thoshte troç. Ndoshta në Rinas ndodhej në pritje i
fejuari i asaj, prandaj do të ishte mirë që ai ta provonte menjëherë
për të lënë ndonjë takim.
- A do të pëlqente të hanin darkë bashkë në Tiranë? pyeti ai i
bindur që kishte folur bukur.
Ajo shqyeu sytë sikur të mos u besonte veshëve ose ndoshta
donte ta shihte më mirë për të kuptuar nëse ja vlente të njihej me
të.
- Nuk mundem, besomë, më vjen keq!- tha ajo.
Dihej që femrat thoshin gjithmonë “ Jo” herën e parë, ishte
njëfare strategjie në disa raste, siç mund te ishte e vërteta e asaj që
85
mendonin, por mbi të gjitha bëhej fjalë për forcën e instiktit
femëror.
“Ndoshta e fyeva pak ", mendoi ai qetësisht dhe pa asnjë peng
në shpirt.
Nuk i pëlqeu që ajo s’e pranoi ftesën, por për hir të së vërtetës
duhet theksuar s’e mori përgjigjen që parashikonte, sepse nuk
njiheshin midis tyre, ndonëse ai i përmalluar për të qenë i lirë, filloi
të sillej si njeri i lirë ………
I erdhi për të qeshur kur mendoi që ndofta ishte hera e parë që
ajo merrte ftesa të tilla ndërsa fluturonte me avion. Ftesë disi e
rrallë për darkë në ndonjë restorant Tiranas, ndërsa ende fluturonin
në qiell.
Alberti rifilloj t’u vardisej përsëri vajzave. Qe një sinjal
rikthimi në jetën normale, rifillim, e kjo dukej krejtësisht logjike
sepse ishte djalë i ri, paçka se i lodhur nga hallet, por me shumë
dëshirë për të dashur të tjerët. Edhe një emigrant ka nevojë ta duan
e të dojë të tjerët, dhe kjo është shumë e natyrshme, ndërsa në
Hollandë i izoluar në burg, e kishin bërë të ndihej si një person që
s’ekziston. Ai e dinte shumë mirë që njerëzit e tjerë s’mund të
kishin as forcën dhe as të drejtën për të mohuar ekzistencën e tij,
gjë të cilën e vendoste vetëm, Ati ynë i madh atje lart në qiell.

86
Vështroi për herë të fundit drejt vajzës e të njëjtën gjë bëri
edhe ajo, megjithatë asnjeri prej të dyve buzëqeshi. E dinin mjaft
mirë se ky do të ishte për ata i pari dhe i fundit rast, sepse jeta e
pamëshirshme, rastet e mira vështirë se t’i jep dy herë, ndërsa fatet,
njohjet, mundësitë e këqia, t’i jep aq shpesh sa që nuk merr dot
frymë.
Gjatë periudhës së burgosjes i kishin munguar edhe vajzat.
Filloj të kujtonte me nostalgji disa njohje të rëndësishme të jetës së
tij, donte të kujtonte emrat e tyre, sytë, pjesët më ndjellëse të
trupave femëror.
Kujtimet e tij u ndërprenë në mes nga zhurma e motorit të
avionit që filloj të ulej drejt pistës së Rinas-it.
Vërejti që ishte kthyer tek dashuria e tij e përjetshme,
Shqipëria.
Në ato ditë që e ndiqnin, përçmonin, nëpërkëmbnin të gjithë e
ngado që shkonte, vetëm Shqipëria nuk e kishte braktisur, ndërsa
vendet e tjerë, e të dashurat e braktisën shpesh, madje gjithnjë. Dhe
në fakt s'kishte asgjë për t'u çuditur.
Atij i qenë thyer ca ëndrra të bukura në Perëndim, por sapo
kishte rizbuluar një dashuri të madhe. Janë ato dashuri që i ke
përjetësisht në zemër dhe duhet të mbërrij momenti i duhur për të
kuptuar forcën e kësaj ndjenje sublime.
87
Shqipëria, ashtu si tèrè nënat e mira, priste bijtë, bijat e saj sa
herè qè kishin nevojë për të. Ajo u jepte përherë mundësinë të
jetonin në gjirin e saj pavarësisht nëse "fëmijët" i ktheheshin nga
tokat e huaja, të mundur apo fitimtar.
Ai zbriti shkallët e avionit dhe pëshpëriti; Faleminderit atdheu
im!
Larg çdo parashikimi, Albert Vjosa ndihej i qetë dhe i rilindur.

Fund.

Terni, 2005-2007
88
Erion Selmani
Via Campagna, 78
05021 Acquasparta (Terni)
Italy
Kontakt: e-mail: e.selmani@virgilio.it
0039 3285491639
website: http://erionselmani.faqet.com
http://erisel10.blogspot.com
89
90
Printed in Terni, 2007 september
CartaCarbone Srl